Phân cấp, phân quyền để xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh

Tại Hội nghị tập huấn trực tuyến toàn quốc về chuyên môn nghiệp vụ liên quan đến công tác tổ chức xây dựng Đảng, quản lý nhà nước, tổ chức và hoạt động của MTTQ và đoàn thể chính trị ở cấp xã (mới) do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp tổ chức, sáng 15-6, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã giới thiệu chuyên đề về các nội dung cơ bản về thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực nông nghiệp và môi trường khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Khắc phục các điểm chồng lấn, trùng lặp, thiếu thống nhất

Theo Bộ trưởng, để triển khai thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, Bộ đã chủ động rà soát toàn diện 1.055 văn bản quy phạm pháp luật, nhằm phát hiện, khắc phục các điểm chồng lấn, trùng lặp hoặc thiếu thống nhất trong phân định thẩm quyền giữa các cấp, bảo đảm nguyên tắc “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm”.

Trên nền tảng đó, 3 nghị định quan trọng đã được Chính phủ ban hành, tạo khung khổ pháp lý đồng bộ cho quá trình chuyển giao thẩm quyền, gồm: Nghị định số 136/2025/NĐ-CP quy định phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường; Nghị định số 131/2025/NĐ-CP và Nghị định số 151/2025/NĐ-CP phân định rõ thẩm quyền giữa các cấp chính quyền địa phương trong lĩnh vực nông nghiệp, môi trường và đất đai.

Cùng với đó là 18 thông tư chuyên ngành đang được khẩn trương hoàn thiện, cụ thể hóa từng nhiệm vụ, biểu mẫu, quy trình thủ tục hành chính, giúp chính quyền các cấp vận hành thông suốt ngay khi các văn bản có hiệu lực.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết, đột phá trong tư duy phân quyền, phân cấp lần này là sự phân biệt rành mạch giữa chức năng hoạch định chính sách của Trung ương và quyền thực thi nhiệm vụ cụ thể của địa phương. Những nội dung gắn chặt với thực tiễn, gắn với đời sống người dân, sẽ được chuyển giao về cho chính quyền địa phương quyết định và chịu trách nhiệm.

Một trong những nguyên tắc xuyên suốt là chuyển từ mô hình “thẩm quyền chung” sang “thẩm quyền riêng” - đặc biệt trong giải quyết thủ tục hành chính.

Việc này nhằm rút ngắn thời gian xử lý, giảm chi phí tuân thủ, đồng thời nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu. Các thẩm quyền trước đây phải xin ý kiến Trung ương, nay địa phương tự quyết định - với điều kiện đi kèm là năng lực tổ chức, nguồn lực tài chính, nhân sự và cơ sở dữ liệu.

Không chỉ vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường còn kiến tạo sự đồng bộ giữa phân quyền trong lĩnh vực nông nghiệp, môi trường với các lĩnh vực có liên quan như đầu tư, tài chính, xây dựng, dân cư - nhằm tránh đứt gãy thẩm quyền, tạo sự liền mạch trong quản lý nhà nước.

Phân định sâu sát, tăng quyền nhưng không bỏ kiểm soát

Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, kết quả cụ thể cho thấy, từ cấp Chính phủ, Thủ tướng, đã có 68 thẩm quyền được chuyển giao cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường; 17 thẩm quyền giao cho chính quyền địa phương.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phân cấp 166 thẩm quyền về cho cấp tỉnh - chủ yếu là các thủ tục hành chính thiết yếu. Đặc biệt, 11 thẩm quyền, nhiệm vụ đã được phân giao từ cấp tỉnh về cấp xã, liên quan đến các vấn đề sát sườn như giao đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư…

“

Nghị định 136/2025/NĐ-CP đã mang lại kết quả thiết thực: Rút ngắn tổng cộng 987/3.175 ngày xử lý thủ tục hành chính - tương đương giảm 31% thời gian; đồng thời, cắt giảm 11/66 thủ tục về đất đai, bỏ 33% điều kiện kinh doanh dịch vụ không còn phù hợp, và loại bỏ 8 loại giấy tờ không cần thiết - góp phần giảm chi phí và nâng cao sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy

Tuy nhiên, việc tăng quyền cho địa phương không đồng nghĩa với buông lỏng kiểm soát. Tất cả quá trình này được gắn với cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả thực thi, bảo đảm giữ vững trật tự, kỷ cương trong quản lý nhà nước. Tư tưởng chủ đạo là “giao quyền nhưng không thả nổi”, “phân cấp đi liền với kiểm soát quyền lực, tăng trách nhiệm”.

Không chỉ dừng lại ở ban hành chính sách, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động thiết lập các kênh hỗ trợ thực chất để đồng hành với địa phương. Từ ban hành công văn hướng dẫn về hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai, đến kiện toàn cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, xã…, Bộ còn lập đường dây nóng và bộ phận thường trực để tiếp nhận và giải đáp mọi khó khăn trong triển khai.

Đáng chú ý, Bộ đã đề xuất trình Quốc hội một dự án luật sửa đổi, bổ sung một số luật chuyên ngành, nhằm tiếp tục thể chế hóa mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực nông nghiệp - môi trường, bảo đảm sự đồng bộ giữa luật và các văn bản dưới luật, giữ vững nguyên tắc: Tăng quyền, đi liền tăng năng lực và cơ chế kiểm tra, giám sát.

Những nỗ lực toàn diện của Bộ Nông nghiệp và Môi trường là minh chứng cho tinh thần cải cách thể chế gắn liền với hành động thực chất, lấy hiệu quả phục vụ người dân làm thước đo. Phân cấp, phân quyền không còn là khẩu hiệu, mà đã trở thành công cụ vận hành cụ thể, giúp chính quyền địa phương chủ động hơn, sát dân hơn, xử lý công việc nhanh chóng hơn, minh bạch hơn.

Trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền, ngành nông nghiệp và môi trường đang thể hiện vai trò tiên phong, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Thành công trong phân quyền, phân cấp sẽ là nền tảng vững chắc cho việc xây dựng một nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, và xa hơn là thúc đẩy phát triển bền vững tài nguyên, môi trường trong kỷ nguyên mới.