Nguy cơ từ thức ăn đường phố

Rẻ, tiện mà hóa “đắt”

Tại Việt Nam, dù ở bất cứ đường phố nào, thậm chí kể cả nông thôn, cũng dễ dàng bắt gặp các quầy bán thức ăn. Từ các loại thức ăn nhanh phục vụ bữa sáng, bữa phụ như xúc xích, thịt nướng, thịt viên chiên, nem chua rán..., các loại nước uống tự chế biến như nước ép, sữa hạt, cà phê..., đến các loại thức ăn vỉa hè đã góp phần làm nên tên tuổi của ẩm thực Hà thành như bánh mỳ kẹp, bánh chưng rán, cháo sườn, mỳ gà tần, bánh đúc nóng... Với giá cả phải chăng, thức ăn đường phố mang hương vị hấp dẫn làm nên thương hiệu cho nhiều cửa hàng. Sự đa dạng và tiện lợi của thức ăn đường phố phù hợp cho những người có thu nhập thấp và quỹ thời gian eo hẹp.

Ở các thành phố, người dân đôi khi chỉ cần bước ra khỏi cửa là có thể mua được đồ ăn nhanh. Nhịp sống bận rộn khiến thức ăn nhanh, suất ăn chế biến sẵn trở thành lựa chọn hàng đầu của nhiều người. Các quầy bán thức ăn đường phố đem lại thu nhập cho nhiều người. Điểm chung của thực phẩm, nước giải khát đường phố là giá rẻ, nhưng quy trình chế biến có đảm bảo hay không, nguồn gốc, xuất xứ, hạn sử dụng có rõ ràng hay không? Đó là câu hỏi mà không phải người tiêu dùng nào cũng quan tâm tìm hiểu.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, những loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, không được bảo quản, chế biến theo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ dễ gây ngộ độc thực phẩm. Việc sử dụng thực phẩm không an toàn có thể gây ra các triệu chứng cấp tính như đau bụng, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa... Về lâu dài, việc tiêu thụ các thực phẩm không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm sẽ làm ảnh hưởng tới quá trình chuyển hóa trong cơ thể, dễ gây ra các bệnh về tim mạch, đái tháo đường, béo phì... Hơn nữa, các chất hóa học, thuốc trừ sâu, chất tăng trọng... tồn dư trong các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc sẽ từ từ ngấm vào cơ thể, sau đó tích tụ lại gây bệnh ung thư.

Thực tế cho thấy, hầu hết người tiêu dùng đều biết thức ăn đường phố có nguy cơ bị nhiễm khuẩn rất cao nhưng nhiều cửa hàng dù có vị trí rất nhếch nhác vẫn thu hút đông khách. Đằng sau nhiều loại thực phẩm được bày bán đa dạng tại vỉa hè với mùi vị thơm phức ấy là cả một “công nghệ phù phép”. Chưa kể là khi ngồi “thưởng thức” ở vỉa hè, các “thượng đế” còn được “khuyến mãi” bụi đường, các loại vi khuẩn gây bệnh cùng mùi hôi từ cống rãnh, rác thải. Bỏ ra một số tiền ít ỏi để có một bữa ăn nhưng người tiêu dùng đang phải trả “giá đắt” vô hình liên quan tới sức khỏe.

Tăng cường kiểm soát thức ăn đường phố

Thống kê của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho thấy, trong 5 tháng đầu năm 2022, cả nước xảy ra 11 vụ ngộ độc thực phẩm với 263 người bị ngộ độc, trong đó có 2 trường hợp tử vong. Cục An toàn thực phẩm cảnh báo, mùa hè nắng nóng, việc gia tăng sử dụng nước đá, nguyên liệu tươi sống, nấu thức ăn không chín kỹ, nấu xong không ăn ngay hoặc không đun lại sau khi bảo quản thức ăn quá 2 giờ... dễ dẫn tới ngộ độc thực phẩm hay mắc bệnh truyền qua thực phẩm do phát sinh vi khuẩn gây hại.

Để tăng cường quản lý thức ăn đường phố đồng thời quảng bá văn hóa ẩm thực Hà Nội, Thành phố đã nhân rộng mô hình “Tuyến phố an toàn thực phẩm có kiểm soát”. Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội đã tổ chức kiểm tra sức khỏe, tập huấn cho người kinh doanh về “10 nguyên tắc vàng” trong chế biến thực phẩm; hướng dẫn các cơ sở kinh doanh nâng cao chất lượng cơ sở vật chất, trang thiết bị; cung cấp thông tin về các đơn vị kinh doanh thực phẩm an toàn. Thông qua các hoạt động đó, kiến thức và nhận thức về an toàn thực phẩm của nhà quản lý, người kinh doanh, người tiêu dùng đã tăng lên; điều kiện cơ sở vật chất, việc chấp hành các quy định bảo đảm an toàn thực phẩm của chủ cơ sở được cải thiện.

Tuy nhiên, quá trình thanh tra, kiểm tra cũng cho thấy công tác bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm còn gặp nhiều khó khăn. Việc xử phạt đối với các hành vi vi phạm không dễ dàng, bởi người kinh doanh có tư tưởng đối phó, khi có lực lượng kiểm tra thì thực hiện nghiêm nhưng khi lực lượng chức năng rời đi là tái diễn vi phạm... Vì vậy, các ngành chức năng đã đẩy mạnh tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, phát tờ rơi, đồng thời phổ biến quy định hiện hành trong các đợt kiểm tra cơ sở kinh doanh thực phẩm.

Để thức ăn đường phố đảm bảo vệ sinh, an toàn thì bên cạnh sự nỗ lực của cơ quan chức năng, các hộ kinh doanh cần nâng cao ý thức trách nhiệm, đáp ứng tốt yêu cầu bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Người dân nên mua thức ăn chế biến sẵn ở địa chỉ tin cậy, nói không với thực phẩm “bẩn”; kịp thời thông báo cho cơ quan quản lý về các quán ăn không tuân thủ quy định bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm... Đó chính là biện pháp cần thiết để bảo vệ người tiêu dùng.