Người sản xuất muối: Chông chênh với thời tiết và giá

Nhọc nhằn nghề muối

Theo đánh giá của Tổng Công ty Muối Việt Nam, sản lượng muối cả nước chỉ đạt từ 800.000 đến 1 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu năm 2010 dự kiến khoảng 1,3 triệu tấn. Với vùng biển Tây Nam bộ, vụ muối năm 2010 sản xuất được gần 8.000ha, tăng hơn 700ha so với các năm trước, năng suất bình quân 50-55 tấn/ha, sản lượng đạt hơn 400.000 tấn, trong đó hơn 70% là muối đen, chủ yếu dùng để ướp tôm, cá. Lẽ ra với nguồn cung thấp hơn cầu, diêm dân sẽ có nhiều thuận lợi nhưng có một nghịch lý là dù sản lượng muối chưa đủ cho nhu cầu sử dụng trong nước nhưng muối vẫn chất đống, không tiêu thụ được. Hàng triệu diêm dân rơi vào vòng luẩn quẩn của đói nghèo do muối rớt giá, tư thương thao túng.

Ông Đoàn Xuân Hòa, Cục phó Cục Chế biến thương mại nông, lâm, thủy sản và Nghề muối (TM-NLTS&NM) cho biết, tỉnh Bạc Liêu có diện tích và sản lượng muối lớn nhất nước, với hơn 3.200ha sản xuất muối, trong đó 80% diện tích là sản xuất muối đen, tăng hơn 500ha so cùng kỳ các năm trước. Các vùng làm muối từ thị xã Bạc Liêu sang xã Vĩnh Hậu, Vĩnh Thịnh (Hòa Bình), Điền Hải, Long Điền Đông (Đông Hải) đâu đâu cũng thấy muối chất cao thành đống. Giá xuống thấp, muối chất thành đống cũng không có người mua. Ông Huỳnh Lệnh, Chủ nhiệm HTX Tôm - Muối xã Vĩnh Tân, huyện Vĩnh Châu (Sóc Trăng) cho biết, thương lái đến mua rất ít, thỉnh thoảng có vài ghe nhỏ đến "ăn" hàng với mức giá thấp, 20.000 đồng/giạ muối trắng (1 giạ muối là 33kg), còn muối đen chỉ 12.000 đồng/giạ, trong khi cùng thời điểm này năm ngoái, giá muối trắng mua tại ruộng là 75.000 đồng/giạ. Với mức giá quá thấp như vậy, diêm dân sản xuất không có lãi, thậm chí còn lỗ và không tiêu thụ được.

Cần cơ chế hỗ trợ

Tình trạng muối chất đống không người mua, hoặc mua với giá bọt bèo đã khiến không ít diêm dân muốn bỏ nghề. Ông Nguyễn Chí Công, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Châu (Sóc Trăng) cho biết: "Năm nay, Vĩnh Châu có 636ha sản xuất muối, sản lượng ước đạt trên 60.000 tấn. Nhưng, với giá hiện nay thấp, cộng với tình trạng tiêu thụ chậm, buộc diêm dân phải trữ muối lại, thì người sản xuất khó có lãi. Vì thế, sau khi thu hoạch muối, lãnh đạo huyện Vĩnh Châu sẽ hướng dẫn diêm dân chuyển sang nuôi cua biển, cá kèo... để giải quyết lao động, tăng thu nhập cho diêm dân vùng biển". Muối được mùa nhưng rớt giá không chỉ khiến diêm dân lao đao mà các doanh nghiệp cũng nghiêng ngả. Công ty CP Muối Khánh Hòa (đơn vị chiếm 60% tổng sản lượng muối của toàn tỉnh, với trên 600 công nhân), cho biết: Do giá muối thị trường tụt dốc trầm trọng, công ty đang cố gắng tìm giải pháp thích hợp nhằm bảo đảm ổn định đời sống cho công nhân. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay của công ty vẫn là lượng muối tồn kho quá lớn (hơn 500 tấn), nên rất cần chính sách trợ giá của Nhà nước, trong khi Nhà nước lại cho phép nhập khẩu muối…

Theo Sở NN&PTNT tỉnh Bạc Liêu, lãnh đạo tỉnh vừa có văn bản đề nghị Chính phủ sớm chỉ đạo các tổ chức, doanh nghiệp thu mua muối tạm trữ và hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp tham gia chủ trương này để diêm dân có lãi từ 30% trở lên. Về lâu dài, tỉnh Bạc Liêu kiến nghị Bộ NN&PTNT cần xúc tiến đầu tư xây dựng kho dự trữ muối quốc gia tại Bạc Liêu để giải quyết tình trạng tồn đọng muối, giúp diêm dân thoát cảnh đói nghèo.

Ông Lê Xuân, Cục trưởng Cục Chế biến TM-NLTS&NM, Bộ NN&PTNT cho biết, về lĩnh vực đầu tư, phát triển diêm nghiệp, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 161/QĐ-CP năm 2007, trong đó đã hoạch định những chỉ tiêu cho từ năm 2010 đến 2020. Đến nay, đã thực hiện vượt chỉ tiêu (chỉ tiêu năm 2010 đạt 15.000ha, năm 2009 đã đạt 14.500ha; như vậy thì hết năm 2010 chắc chắn vượt chỉ tiêu). Mục tiêu Nhà nước đề ra năm 2015 cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất, tiêu dùng trong nước. Năm 2020 hướng đến khuyến khích xuất khẩu. Còn ông Hòa thì cho rằng, Chính phủ đã có chính sách hỗ trợ giá cho lúa gạo, mua tạm trữ cà phê, cũng nên có chính sách trợ giá hay có chính sách cụ thể nào đó giúp diêm dân sản xuất muối. Nếu giá muối trong nước cứ xuống quá thấp thì chỉ vài tháng nữa diêm dân sẽ bỏ nghề.