Những kết quả, chuyển biến sau chất vấn, giải trình đã thể hiện rõ hiệu lực, hiệu quả, thực chất trong hoạt động của HĐND các cấp thành phố Hà Nội. Nhưng với tinh thần không ngừng cải tiến, đổi mới cách thức hoạt động để hiệu quả ngày càng cao hơn, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố, Bí thư Đảng đoàn HĐND thành phố Nguyễn Ngọc Tuấn đã trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới về những định hướng hoạt động chất vấn, giải trình của HĐND các cấp thành phố trong thời gian tới.

- Xin đồng chí Chủ tịch HĐND thành phố đánh giá về hoạt động chất vấn của HĐND thành phố từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 tới nay?

Trong những năm qua, đặc biệt từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 tới nay, HĐND thành phố đã rất quyết liệt, sâu sát, chú trọng nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả các phiên chất vấn, giải trình theo hướng thực chất, đổi mới, có các kết quả cụ thể. Với 04 phiên chất vấn đã được tổ chức trong năm 2022, có thể khẳng định, các nội dung lựa chọn chất vấn đều trúng và đúng, là những vấn đề bức xúc được cử tri và Nhân dân đặc biệt quan tâm, đã kéo dài nhiều năm nhưng chưa được giải quyết một cách căn cơ, triệt để. Nội dung chất vấn rất quan trọng, thiết thực, tác động lớn và phù hợp với thực tiễn đặt ra cho thành phố được dư luận, cử tri và Nhân dân đánh giá rất cao.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp HĐND thành phố đều được truyền hình trực tiếp để cử tri, nhân dân theo dõi, giám sát. Các phiên họp diễn ra dân chủ, thẳng thắn, sôi nổi, xây dựng, hiệu quả. Các vị đại biểu HĐND thành phố nêu cao tinh thần trách nhiệm, tâm huyết, đặt câu hỏi thẳng thắn, đúng trọng tâm. Chủ tịch HĐND thành phố, các Phó Chủ tịch HĐND thành phố, giám đốc, thủ trưởng các sở, ban, ngành, quận, huyện và các đồng chí tham gia trả lời chất vấn với tinh thần trách nhiệm cao đã trả lời đúng trọng tâm, trực tiếp vào các vấn đề được chất vấn, không né tránh, giải trình làm rõ nhiều vấn đề đại biểu nêu. Sau chất vấn, HĐND thành phố ban hành kết luận chất vấn. Đặc biệt từ kỳ họp cuối năm 2022, HĐND thành phố ban hành nghị quyết chất vấn để tăng cường hiệu lực, hiệu quả, kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động chất vấn. Thực tế cho thấy, nhiều nội dung, vấn đề đã được tập trung chỉ đạo, tháo gỡ, giải quyết và có chuyển biến tích cực.

- Phiên giải trình cũng được Thường trực HĐND thành phố triển khai rất hiệu quả. Vậy xin Chủ tịch HĐND Thành phố cho biết những nổi bật trong hoạt động này là gì?

Công tác chuẩn bị cho phiên giải trình được Thường trực HĐND thành phố chỉ đạo các ban, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND thành phố thực hiện bài bản, chu đáo, tổ chức giám sát, khảo sát, tổng hợp báo cáo, xây dựng phóng sự và chuẩn bị kỹ lưỡng đối với các nội dung, các điều kiện đảm bảo cho phiên giải trình.

Năm 2022, Thường trực HĐND thành phố đã tổ chức 2 phiên giải trình về lĩnh vực văn hoá và lĩnh vực xây dựng đô thị. Các phiên giải trình được chuẩn bị kỹ lưỡng, diễn ra sôi nổi, nghiêm túc, thẳng thắn, trách nhiệm với tinh thần xây dựng cao. Đại biểu hỏi đã nghiên cứu, nắm chắc nội dung; người được yêu cầu giải trình cơ bản nắm chắc thông tin, giải trình cụ thể, đúng trọng tâm, làm rõ vấn đề còn hạn chế, vướng mắc và đưa ra các giải pháp, lộ trình khắc phục. Kết luận phiên giải trình, Thường trực HĐND Thành phố đề nghị UBND thành phố xây dựng kế hoạch tổng thể để khẩn trương xử lý dứt điểm, toàn diện khắc phục các hạn chế đã được chỉ ra, làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức; có các giải pháp, lộ trình cụ thể. Ngay sau các phiên giải trình, UBND thành phố đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện và cam kết xây dựng kế hoạch khắc phục các hạn chế để báo cáo HĐND thành phố.

Kết quả phiên giải trình đã cho thấy các vấn đề được Thường trực HĐND thành phố lựa chọn giải trình cũng rất "trúng và đúng", thiết thực, hiệu quả. Đây cũng là những vấn đề được Thành ủy rất quan tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo, phù hợp với thực tiễn thành phố, đáp ứng sự quan tâm kỳ vọng của cử tri và nhân dân.

- Theo đồng chí điểm gì là đặc thù riêng chỉ có Hà Nội đã triển khai?

Để nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động, Đảng đoàn, Thường trực HĐND thành phố đã mưu Ban Thường vụ Thành uỷ ban hành Đề án số 15-ĐA/TU ngày 12/5/2022 về “Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2026 gắn với thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và củng cố chính quyền nông thôn tại thành phố Hà Nội”, với các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu và các giải pháp, trong đó đề ra các giải pháp đổi mới đối với hoạt động giám sát của HĐND. Một nội dung quan trọng được triển khai trong năm 2022 là thực hiện Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12/9/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, ban của HĐND, tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND.

Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Ngọc Tuấn thăm, làm việc tại cơ sở.

Hà Nội là địa phương đầu tiên tổ chức Hội nghị quán triệt, triển khai nghiêm túc, sâu rộng nghị quyết này đến HĐND các quận, huyện, thị xã và các xã, thị trấn trên địa bàn toàn thành phố với gần 12.000 đại biểu tại các điểm cầu. Kết quả cho thấy, sau khi có Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hoạt động giám sát, tái giám sát của HĐND các cấp thành phố đã ngày càng bài bản, thống nhất, lan toả và có những chuyển biến rõ nét.

Cụ thể hóa Nghị quyết 594 của Quốc hội, tại kỳ họp thứ 10 vừa qua, HĐND thành phố đã ban hành Nghị quyết phiên chất vấn để tăng cường kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm của các cơ quan trả lời chất vấn; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động chất vấn của HĐND thành phố. Nghị quyết có phụ lục về từng nội dung cam kết và tiến độ, thời gian thực hiện cam kết của lãnh đạo UBND thành phố và các cơ quan, đơn vị, làm cơ sở cho công tác theo dõi, đôn đốc, giám sát sau khi nghị quyết được ban hành.

Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Ngọc Tuấn phát biểu tại hội nghị tổng kết hoạt động HĐND các tỉnh, thành phố năm 2022, triển khai nhiệm vụ năm 2023.

Những điểm mới, điểm sáng trong hoạt động của HĐND thành phố Hà Nội đã được lãnh đạo Quốc hội và các địa phương trong cả nước đánh giá cao. Nhiều đoàn công tác của HĐND các tỉnh, thành phố trong cả nước đã đến Hà Nội để trao đổi kinh nghiệm, gần đây nhất là đoàn cán bộ của Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Vĩnh Phúc đã gặp gỡ, trao đổi nhiều kinh nghiệm quý trong hoạt động của cơ quan dân cử. Tại đây, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan cho biết, HĐND tỉnh Vĩnh Phúc đã tham khảo một số kinh nghiệm hay trong hoạt động của HĐND thành phố Hà Nội, trong đó có hoạt động giám sát trực tiếp bằng hình ảnh tại các phiên chất vấn, ban đầu cũng nhận sự phản ứng của các cơ quan chịu sự giám sát, song HĐND tỉnh vẫn quyết liệt thực hiện và hiệu quả đạt được rất đáng ghi nhận, có sự chuyển biến tốt.

- Thực tế có nhận định hoạt động chất vấn, giải trình dù có kết quả, chuyển biến rõ, nhưng cũng không tránh khỏi còn những khó khăn. Vậy đồng chí cho rằng những vấn đề đặt ra cho hoạt động chất vấn, giải trình ở Hà Nội là như thế nào?

Kết quả từ hoạt động chất vấn, giải trình trong thời gian qua đã được định lượng bằng những con số cụ thể. Tuy nhiên vẫn còn những khó khăn cần phải được khắc phục nếu muốn nâng cao hiệu quả hoạt động này. Một số khó khăn có thể kể ra như: Tại các phiên chất vấn, giải trình vẫn còn nhiều đại biểu chưa hoặc ít phát biểu tranh luận, chưa làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm, nhất là các đại biểu không chuyên trách. Một số nội dung trả lời chất vấn của UBND thành phố và cơ quan còn né tránh, không trực tiếp trả lời, giải trình về những vấn đề mà đại biểu và cử tri quan tâm, đổ lỗi cho lý do khách quan... Có những vấn đề đã được chất vấn và tái chất vấn nhiều lần trong nhiệm kỳ nhưng chưa có nhiều chuyển biến, chưa được giải quyết triệt để.

Việc theo dõi, đôn đốc, giám sát thực hiện các kiến nghị sau giám sát cần tiếp tục được quan tâm, tăng cường hơn nữa để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả.

- Đồng chí định hướng như thế nào để hoạt động này của HĐND các cấp thành phố Hà Nội ngày càng hiệu quả, thực chất hơn?

Hà Nội là Thủ đô, là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước với quy mô, khối lượng công việc rất lớn, nhiều việc khó, phức tạp nảy sinh. Điều đó đòi hỏi cả hệ thống chính trị của Thủ đô phải cùng vào cuộc để nâng cao chất lượng hoạt động, đặc biệt là cơ quan dân cử.

Trong rất nhiều nhiệm vụ đặt ra, Đảng đoàn HĐND thành phố, Thường trực HĐND thành phố luôn xác định thường xuyên nghiên cứu, tiếp thu các kinh nghiệm, cách làm hay, hiệu quả của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; tham khảo cách làm của một số tỉnh, thành phố để xây dựng các đề án, kế hoạch, giải pháp, tiếp tục đổi mới, cải tiến hoạt động chất vấn, giải trình theo hướng bản lĩnh, thẳng thắn, thực chất, khoa học, hiệu quả, bám sát các quy định của Luật và tình hình thực tiễn của Thành phố để giải quyết các vấn đề.

Cùng với phát huy vai trò, trách nhiệm của Thường trực HĐND trong việc điều hòa, phối hợp hoạt động giữa các Ban của HĐND trong hoạt động giám sát, chất vấn, giải trình, việc kiện toàn tổ chức, bồi dưỡng, nâng cao tinh thần, ý thức trách nhiệm của người đại biểu HĐND các cấp Thành phố cũng được quan tâm. Và một nội dung rất quan trọng là HĐND thành phố sẽ tiếp tục rà soát, xây dựng các quy trình để từng bước đồng bộ, thống nhất, chuẩn hóa hoạt động giám sát bám sát theo quy định của Luật và hướng dẫn tại Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để đảm bảo hoạt động này đi vào thực chất, bài bản, khoa học, hiệu quả.

Sau giám sát, Thường trực HĐND thành phố sẽ chỉ đạo tiếp tục theo dõi việc thực hiện các kết luận giám sát, tái giám sát, chất vấn, tái chất vấn để nâng cao hiệu lực, hiệu quả, đôn đốc đến cùng kết quả giải quyết. Đặc biệt, trong trường hợp tổ chức, cá nhân không thực hiện hoặc thực hiện kéo dài không đúng cam kết hoặc phát hiện vi phạm thì Thường trực HĐND xem xét chuyển các cơ quan có thẩm quyền thực hiện nghiêm chế tài xử lý đối với những tổ chức, cá nhân thực hiện không nghiêm túc.

Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp đồng hành của các cơ quan thông tấn, báo chí của Trung ương và thành phố để tăng cường hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của HĐND các cấp, vai trò và trách nhiệm của đại biểu HĐND. Công khai, phát huy hiệu quả công tác thông tin tuyên truyền trong hoạt động giám sát của HĐND…

Tin tưởng rằng, với tinh thần trách nhiệm cao, không ngừng cải tiến, đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động, HĐND các cấp thành phố Hà Nội sẽ cùng với hệ thống chính trị của thành phố hoàn thành tốt các nhiệm vụ theo chức năng, thẩm quyền, góp phần xây dựng và phát triển Thủ đô ngày càng giàu đẹp - văn minh - hiện đại.

- Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!