Lực lượng vô địch của dân tộc anh hùng

Kế thừa kinh nghiệm "trăm họ là binh" của ông cha, Đảng ta luôn khẳng định vai trò và sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân mà nòng cốt là các đội tự vệ vũ trang. Tại đại hội ngày 28-3-1935, Đảng Cộng sản Đông Dương đã thông qua Nghị quyết về Đội Tự vệ. Đây là bước ngoặt quan trọng khẳng định vị trí, vai trò to lớn của Đội Tự vệ trong sự nghiệp cách mạng.

Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam khẳng định: Sự ra đời, phát triển của lực lượng DQTV là quy luật phổ biến trong duy trì sức mạnh quân sự, quốc phòng đất nước và là nghệ thuật tổ chức lực lượng vũ trang, kế thừa kế sách giữ nước của tổ tiên. DQTV là lực lượng vũ trang quần chúng sinh ra và lớn lên trong phong trào cách mạng của nhân dân, gắn bó mật thiết với quê hương, làng bản, đường phố, nhà máy, xí nghiệp, nông - lâm trường và sống, chiến đấu vì nhân dân, trong lòng nhân dân, được nhân dân dạy dỗ, chở che, đùm bọc. Từ hình thức tổ chức ban đầu là các đội tự vệ và tự vệ chiến đấu, lực lượng DQTV đã từng bước được thống nhất về tổ chức, trở thành lực lượng vũ trang đông đảo của Đảng không thoát ly sản xuất; được tổ chức ở khắp các địa phương, cơ sở trên cả nước; đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của tổ chức Đảng và sự quản lý của chính quyền các cấp, do cơ quan quân sự địa phương trực tiếp chỉ huy.

Thiếu tướng Nguyễn Duy Nghiêm, Cục trưởng Cục DQTV, Bộ Tổng Tham mưu cho biết: Trong cuộc chiến đấu gay go quyết liệt để giữ làng, giữ nước, DQTV đã nêu cao tinh thần chủ động tích cực tiến công địch bằng phương thức tác chiến phân tán nhỏ, rộng khắp. DQTV giữ vai trò chiến lược trong chiến tranh nhân dân địa phương, có tác dụng đánh địch nhanh nhất, kịp thời nhất ở mọi nơi, mọi lúc, bằng mọi vũ khí, với nhiều hình thức, phương thức tác chiến. DQTV cùng với các binh đoàn chủ lực hình thành hệ thống phòng thủ rộng khắp, nhiều tầng, nhiều lớp trong khu vực phòng thủ, sẵn sàng đánh địch tiến công bằng hỏa lực ngay từ đầu. Bằng thực tiễn đấu tranh phong phú, lực lượng DQTV đã làm nên nghệ thuật đánh giặc độc đáo với những đặc điểm chính là: Tính quần chúng sâu rộng, tính toàn diện cao; hình thức tổ chức, hoạt động phong phú, đa dạng và có tính vùng, miền; liên tục và trực tiếp cọ sát với địch; luôn gắn chặt với cơ sở, với phương châm "một tấc không đi, một ly không dời"… Nghệ thuật đó đã tạo ra một di sản quý trong nền nghệ thuật quân sự "nhỏ đánh lớn", "ít địch nhiều".

Trải qua tám thập kỷ xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối và toàn diện của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, được nhân dân hết lòng đùm bọc, che chở và nuôi dưỡng, DQTV đã sát cánh cùng quân đội, công an chiến đấu lập nên những chiến công hiển hách: Giành thắng lợi trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945; đánh thắng hai đế quốc Pháp và Mỹ. Sau khi đất nước thống nhất, DQTV lại cùng nhân dân và các lực lượng vũ trang đã tiến hành thắng lợi cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía Bắc và Tây Nguyên, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam. Đất nước thống nhất, lực lượng DQTV được chú trọng củng cố, xây dựng và trở thành lực lượng hậu thuẫn của quần chúng nhân dân; bảo vệ Đảng, chính quyền, nhân dân và tham gia lao động sản xuất, xây dựng quê hương...

Trong giai đoạn hiện nay, DQTV được xác định là nòng cốt để xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc từ cơ sở; là lực lượng để phát hiện và đối phó hiệu quả với các tình huống bất trắc có thể xảy ra. Theo Đại tá, TS Nguyễn Văn Bạo, Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, để không ngừng nâng cao sức mạnh chiến đấu của DQTV, cần tiếp tục kế thừa, vận dụng kinh nghiệm đúc kết từ thực tiễn đấu tranh giải phóng của dân tộc vào việc sắp xếp cơ cấu tổ chức, biên chế DQTV theo hướng chuyên môn hóa, tinh nhuệ, nâng cao hiệu suất chiến đấu, phù hợp với yêu cầu và điều kiện mới. Đồng thời, phải tăng cường đào tạo và bồi dưỡng cán bộ làm công tác quốc phòng, quân sự ở cơ sở. Hoạt động của DQTV cần được hướng vào nhiệm vụ bảo vệ trị an, phòng chống gây rối, bạo loạn, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu chống chiến tranh xâm lược dưới mọi hình thức.

Qua chặng đường 80 năm, DQTV luôn tỏ rõ bản chất cách mạng, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân. Đảng và Nhà nước xác định đây là lực lượng chiến lược trong nhiệm vụ xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân ở địa phương, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới; là một trong những nhân tố quyết định bảo đảm thực hiện thành công "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới".