Hiệu quả và tính khả thi

(HNM) - Bắt đầu từ hôm nay (1-7-2009), có sáu luật và một pháp lệnh bắt đầu có hiệu lực, trong đó có một số luật có liên quan mật thiết tới đời sống xã hội và được người dân đặc biệt quan tâm.

Có thể lấy ví dụ điển hình là Luật Quốc tịch, Luật Bảo hiểm y tế, Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), Luật Thi hành án dân sự. Đây đều là những bộ luật quan trọng đã được Quốc hội thông qua, có điều chỉnh một số nội dung để phù hợp với thực tế... hướng tới việc xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Có thể nói, từng bộ luật là ý chí của xã hội trong từng lĩnh vực cụ thể. Việc xây dựng và ban hành luật phải trải qua một quy trình rất cẩn trọng, kỹ lưỡng, cân nhắc và tính toán tới từng chi tiết, điều khoản. Tuy nhiên, quan trọng hơn cả là tính khả thi của từng bộ luật trong thực tế. Đây cũng là vấn đề được người dân và dư luận xã hội đặc biệt quan tâm, bởi thời gian qua cũng đã có không ít trường hợp luật (hoặc những văn bản dưới luật) thiếu tính khả thi, không phát huy được hiệu quả trong đời sống. Lấy ví dụ, tuy chúng ta chưa có một bộ luật hoàn chỉnh cho vấn đề bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, nhưng trong lĩnh vực này, thời gian qua đã có sự quản lý, theo dõi của nhiều bộ, ngành, cấp chính quyền, và cùng với đó là hơn 1.000 văn bản, quy định. Tuy nhiên trên thực tế mọi chuyện vẫn rối như canh hẹ. Kết quả cuối cùng vẫn là người tiêu dùng phải phấn đấu trở thành những "thượng đế thông minh", "người tiêu dùng thông thái" nhằm mục tiêu tự bảo vệ mình là chính.

Từ hôm nay, nhiều vấn đề trong các lĩnh vực như bảo hiểm y tế, giao thông đường bộ... chính thức áp dụng theo luật mới (hoặc luật sửa đổi) ban hành. Mốc thời gian đã tới. Luật ban hành đã có hiệu lực. Nhưng để từng bộ luật nhanh chóng đi vào cuộc sống thì vẫn còn cần các nghị định hướng dẫn thi hành. Lấy ví dụ Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) quy định: người có thẻ BHYT chỉ được đăng ký khám, chữa bệnh ban đầu tại tuyến huyện, xã, bệnh viện và phòng khám đa khoa tư nhân. Các trường hợp đăng ký khám bệnh ban đầu tại tuyến tỉnh, tuyến TƯ phải do Bộ Y tế quyết định... Như vậy, từ 1-7, sẽ có rất nhiều thẻ BHYT đăng ký khám, chữa bệnh ban đầu tại các bệnh viện tuyến tỉnh, TƯ phải chuyển về các đơn vị y tế cơ sở trong khi dự thảo nghị định hướng dẫn Luật BHYT đang chờ góp ý, Bộ Y tế chưa chuyển BHYT hiện có tại tuyến TƯ về đơn vị cơ sở y tế ngay, để tránh xáo trộn. Tương tự như vậy, để thực hiện Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), có nhiều điều khoản khi thi hành vẫn phải chờ bổ sung trong Pháp lệnh xử phạt hành chính.

Vậy nên, nếu không nhanh chóng có các nghị định hướng dẫn thi hành (vào thời điểm hiện tại nhiều nghị định hướng dẫn thi hành vẫn còn là dự thảo, đang chờ góp ý) thì những bộ luật mới ban hành không thể phát huy được hiệu quả trong đời sống xã hội. Mặt khác, nếu thời gian chờ các nghị định hướng dẫn thi hành càng kéo dài thì ở một khía cạnh nào đó xã hội phải gánh chịu những ảnh hưởng nhất định từ phía lực lượng chức năng thực thi việc quản lý, giám sát và bảo vệ pháp luật cũng như từ phía những cá thể xã hội chịu sự tác động, điều chỉnh của luật ở từng lĩnh vực. Giải quyết nhanh chóng những vấn đề đó chính là tạo nên tính hiệu quả và tính khả thi của từng bộ luật.

Hoàng Thu Vân