Hiệu quả như... quảng cáo?

Tỷ lệ khu vực đô thị nhiều hơn ở nông thôn

Tật khúc xạ, trong đó có cận thị học đường, không mới nhưng đang ngày càng gia tăng. TS.BS Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Trưởng khoa Khúc xạ, Bệnh viện (BV) Mắt trung ương, cho biết: Thống kê sơ bộ cho thấy tỷ lệ trẻ cận thị ở khu vực thành thị lớn hơn nhiều so với khu vực nông thôn, có nơi lên tới 40%.

Tỷ lệ trẻ cận thị cũng tăng dần theo cấp học. Một nghiên cứu do BV Mắt Hà Nội thực hiện qua khảo sát đối với 16.000 học sinh cho thấy, tỷ lệ học sinh cận thị ở bậc tiểu học là 20%, THCS là 30% và THPT là hơn 50%. Vào các dịp hè, trung bình mỗi ngày tại BV Mắt trung ương có tới hơn 2.000 lượt người tới khám, trong đó, trẻ em chiếm hơn 50%. Số lượng khám về tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị) cũng tăng nhanh chóng.

Theo các chuyên gia y tế, mắt nhìn gần trong thời gian dài, thiếu ánh sáng, ngồi học sai tư thế, thường xuyên sử dụng máy vi tính, trò chơi điện tử, ti vi... là những nguyên nhân dẫn đến bệnh cận thị học đường, trong đó nhìn gần trong thời gian dài là nguyên nhân chính. Hiện nay, ở nhóm "trường chuyên, lớp chọn", tỷ lệ học sinh phải đeo kính vượt quá 30%; tỷ lệ này ở trường học bình thường là trên 20%. Điều đáng lo ngại là nhiều trẻ mắc cận thị khi còn nhỏ tuổi. Tại BV Mắt trung ương, hiện có những trường hợp mới 4-5 tuổi đã phải tới khám do mắc cận thị (không phải mắc cận thị bẩm sinh). Nguyên nhân là trẻ này tiếp xúc với các thiết bị hiện đại như máy tính, ipad, điện thoại… quá sớm.

Không có cơ sở khoa học

Trước tình trạng cận thị học đường gia tăng, ông Nguyễn Hữu Hoàng, Giám đốc Ngân hàng Mắt (BV Mắt trung ương) cho biết, nhiều phụ huynh đã tìm đến những trung tâm được quảng cáo là chữa được tật cận thị chỉ bằng phương pháp tập luyện, giúp bệnh nhân "bỏ kính mà không cần phẫu thuật". Không ít người sau một thời gian cho con đi tập mắt tại những nơi này đã phải đưa con đến BV Mắt trung ương vì kết quả không như quảng cáo.

Bị cận từ năm lên 7 tuổi, suốt 3 năm qua, em Đỗ Thanh H. (ở Hà Đông, Hà Nội) phải gắn bó với chiếc kính. Nghe lời giới thiệu của các đồng nghiệp trong cơ quan, mẹ của H. đã đưa con đến trung tâm luyện mắt với hy vọng sẽ giúp con từ bỏ được cặp kính. Ở trung tâm này, em H. được hướng dẫn luyện tập trong 3 tháng. Thời gian gần đây, khi thấy con kêu bị mắt mờ, không nhìn nổi chữ cô giáo viết trên bảng, mẹ H. vội vàng đưa con tới khám ở một phòng khám tư nhân. Kết quả, bé H. được cấp 1 đơn kính cận - loạn thị độ cao. Thấy vậy, gia đình lại đưa H. đến Khoa Khúc xạ (BV Mắt trung ương) để khám lại. Ở đây, các bác sĩ cũng khẳng định, H. bị cận - loạn thị độ cao. Thêm vào đó, em đã bị nhược thị, hai mắt bị lác ngoài do không đeo kính trong thời gian dài.

TS.BS Nguyễn Thị Thu Hiền cho biết, phương pháp chữa cận thị bằng luyện mắt mà không cần phẫu thuật là không có cơ sở khoa học. Trẻ nhỏ thay đổi số độ cận thị thường xuyên. Độ cận thị sẽ tăng dần theo tuổi, đến 18 tuổi thì độ cận thường sẽ ổn định. Do đó, với trẻ dưới 18 tuổi, không có chỉ định phẫu thuật để bỏ kính. Các cháu bắt buộc phải đeo kính để điều trị cận thị. Ngoài 18 tuổi, khi độ cận thị không tăng nữa, các bác sĩ sẽ khám và cân nhắc phương pháp phẫu thuật thích hợp để giúp bệnh nhân bỏ kính.

Theo các chuyên gia về mắt, các phương pháp như day ấn huyệt, ngồi thiền hay các bài tập mắt… chỉ giúp thư giãn các cơ ở mắt. Mắt được nghỉ sẽ giúp hạn chế tốc độ tăng số kính nhưng không thể giúp trẻ bỏ được cặp kính cận. Phương pháp tập luyện mắt chỉ có hiệu quả đối với những người có thời gian làm việc ở khoảng cách gần (như làm việc cùng máy tính) thường xuyên, bị rối loạn đáp ứng điều tiết, khiến mắt nhìn xa mờ và khi đeo thử kính cận thì thấy mắt nhìn rõ khiến họ nghĩ mình bị cận thị. Ngay cả khi những người này đi khám tại các cơ sở y tế không phải chuyên khoa về tật khúc xạ thì cũng dễ dẫn đến kết luận là bị cận thị.

TS.BS Nguyễn Thị Thu Hiền khuyến cáo, mắt cũng như các bộ phận cơ thể khác cần được khám định kỳ để sớm phát hiện bất thường. Các cháu nhỏ cần được khám ở những cơ sở đủ chuyên môn để tránh nhầm lẫn giữa cận thị thật và cận thị giả. Những trẻ có dấu hiệu dị tật khúc xạ (hay mỏi mắt, nheo mắt…), nếu không được phát hiện và điều trị sớm thì thị lực sẽ ngày càng suy giảm, dẫn tới nhược thị, rất khó chữa trị.