Gỡ vướng cho "siêu" dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng

Dự án giải quyết ngập do triều khu vực thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) do Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Trung Nam là nhà đầu tư, thực hiện theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao) với tổng mức đầu tư khoảng 10.000 tỷ đồng (chưa bao gồm lãi vay), phương án thanh toán bằng quỹ đất kết hợp tiền.

Về tiến độ dự án, ngày 30-8, Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Trung Nam thông tin, đến nay, dự án đạt khoảng 93% khối lượng công việc, trong đó tại 9 hạng mục chính của dự án, gồm: Cống Bến Nghé (đạt 97%), cống Tân Thuận (93%), cống Phú Xuân (90%), cống Mương Chuối (93%), cống Cây Khô (86%), cống Phú Định (88%), tuyến đê kè (85%), cầu Kinh Bà Bướm (92%), Nhà quản lý trung tâm (85%), hệ thống SCADA cũng đã hoàn tất mua thiết bị và nhập kho cũng như hoàn tất lắp đặt kết cấu các hạng mục.

Thế nhưng, dự án ngừng thi công từ tháng 11-2020 đã khiến vốn đầu tư tăng thêm hơn 3.000 tỷ đồng, trong đó lãi vay phát sinh hơn 1.500 tỷ đồng, mỗi ngày còn phải trả thêm tiền lãi 1,46 tỷ đồng. Dự án chỉ còn 7% khối lượng nhưng đình trệ kéo dài dẫn đến lãng phí và thiệt hại như vậy là quá lớn.

Còn theo UBND thành phố Hồ Chí Minh, nhu cầu vốn để hoàn thành dự án còn lại khoảng 1.800 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhà đầu tư chưa được Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) cấp vốn để tiếp tục triển khai do vướng mắc liên quan việc thanh toán.

Cụ thể, đối với việc thanh toán bằng quỹ đất, thành phố đã chuẩn bị các quỹ đất (đã bồi thường giải phóng mặt bằng) nhưng chưa có cơ sở để thực hiện thanh toán cho nhà đầu tư do đang phải phối hợp với các bộ, ngành Trung ương thực hiện rà soát pháp lý. Mặt khác, thành phố cũng chưa thể thực hiện thanh toán bằng tiền mặc dù đã phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023 với giá trị hơn 5.771 tỷ đồng để bố trí vốn thanh toán.

Để gỡ vướng, tháng 7 vừa qua, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã có 2 văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ về việc đề xuất hướng xử lý cụ thể.

Theo đó, thành phố đề xuất 2 cơ chế gỡ vướng cho dự án. Cơ chế thứ nhất, thành phố thực hiện thanh toán cho nhà đầu tư khối lượng đã hoàn thành, đồng thời bằng quỹ đất và bằng tiền, phù hợp với lịch thanh toán đã thỏa thuận.

Đối với phần giá trị thanh toán bằng tiền, đề xuất Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn BIDV chưa thu nợ ngay mà tạo điều kiện để cho nhà đầu tư có đủ điều kiện tiếp tục thi công, hoàn thành dự án.

Với cơ chế này, ưu điểm là phù hợp với cơ chế tái cấp vốn đã được Thủ tướng và ngân hàng chấp thuận, nhưng không chủ động về thời gian thực hiện, hoàn thành. Đồng thời, rủi ro là trong trường hợp BIDV vẫn giữ nguyên các điều kiện như ban đầu, dự án sẽ tiếp tục chậm tiến độ, lãi vay phát sinh tăng cao.

Cơ chế thứ hai mà thành phố Hồ Chí Minh đề xuất là Công ty đầu tư tài chính nhà nước thành phố (HFIC) nhận ủy thác cho vay để tiếp tục thi công từ nguồn ngân sách thành phố (khoảng 1.800 tỷ đồng). Sau khi công trình được nghiệm thu, thành phố sẽ thanh toán cho nhà đầu tư theo đúng thỏa thuận tại hợp đồng BT, phụ lục hợp đồng đã ký và nhà đầu tư thanh toán nợ cho HFIC.

Với cơ chế này, thành phố sẽ chủ động trong việc bố trí vốn từ ngân sách địa phương, chi phí lãi vay của nhà đầu tư thấp, tuy nhiên cần có hướng dẫn trong việc triển khai thực hiện. Nhưng cơ chế này, rủi ro lại xảy ra nếu khi hoàn thành, công trình không đáp ứng được về tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng để nghiệm thu thì khó thu hồi vốn, có khả năng thất thoát ngân sách. Tuy vậy, thành phố vẫn kiến nghị Thủ tướng xem xét, chấp thuận thực hiện theo cơ chế thứ hai do có nhiều thuận lợi trong việc triển khai.

Thành phố Hồ Chí Minh cam kết sẽ bảo đảm nguồn vốn ủy thác cho nhà đầu tư vay được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả, sớm triển khai thi công và hoàn thành dự án.

Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh, với tình hình hiện nay, việc thanh toán cho nhà đầu tư là yêu cầu cấp bách và là điều kiện tiên quyết để tháo gỡ khó khăn vướng mắc, hoàn thành công trình.

Cũng theo Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố, với khối lượng công việc còn lại, sau khi được giải ngân và thi công trở lại, dự án cần khoảng 9 – 12 tháng để hoàn thành.

Còn theo quan điểm của PGS.TS Hồ Long Phi, nguyên Viện trưởng Viện nước và biến đổi khí hậu (Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh), Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hồ Chí Minh có nghiên cứu giải pháp, hỗ trợ giải quyết khó khăn cho những công trình trọng điểm được thực hiện theo hợp đồng BT. Đây được xem là tín hiệu khả quan để nhà đầu tư, chính quyền thành phố tìm ra phương án nhằm tái khởi động dự án, sớm hoàn thành.

Cũng vào giữa tháng 8 mới đây, tại Hội thảo khu vực miền Nam về tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về chủ động ứng phó biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, Phó Chủ tịch UBND thành phố Bùi Xuân Cường cũng thông tin, hiện nay, thành phố đang tập trung tháo gỡ cho dự án giải quyết ngập do triều khu vực thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1), đồng thời cố gắng khởi động lại trong quý III-2023.

Dự án giải quyết ngập do triều khu vực thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) là một trong những dự án trọng điểm, có vai trò trọng yếu trong việc kiểm soát ngập do triều cường và chủ động ứng phó với biển đổi khí hậu cho vùng diện tích 570km, với khoảng 6,5 triệu dân, thuộc khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và Trung tâm thành phố Hồ Chí Minh.

Đồng thời, dự án chủ động điều tiết hạ thấp mực nước trong các kênh rạch nhằm cải thiện khả năng tiêu thoát của các dự án thoát nước đô thị thông qua hệ thống các trạm bơm đặt tại các cống kiểm soát triều; hỗ trợ trữ nước mưa khi có mưa kết hợp với triều cường; góp phần cải tạo cảnh quan và môi trường nước trong khu vực dự án; bảo đảm giao thông thủy theo cấp và quy định của thành phố Hồ Chí Minh.

Dưới đây là một số hình ảnh về dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng cập nhật đến thời điểm hiện tại: