Dự kiến dành 75.000 tỷ đồng cho công tác giảm nghèo trong 5 năm tới

Khoảng 16,6% hộ dân cư có thu nhập dưới mức sống tối thiểu

Trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, với sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị và sự nỗ lực của toàn dân, kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 đã đạt nhiều thành tựu nổi bật. Trong đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 9,88% năm 2015 xuống còn 2,75% năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 4%/năm, có hơn 8 triệu người thoát nghèo, cận nghèo; tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo cuối năm 2020 giảm còn 23,42%, trung bình giảm 5,4%/năm. Đặc biệt, đã có 32 huyện nghèo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn, 125 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo đạt chuẩn nông thôn mới.

“Việc xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 là rất cần thiết, cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Thực tế cho thấy, nhiều huyện nghèo, xã vùng bãi ngang ven biển và hải đảo chưa thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn”, đồng chí Đào Ngọc Dung cho biết.

Theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2022-2025, ước tính tại thời điểm tháng 1-2022, cả nước có khoảng 16,6% hộ dân có thu nhập dưới mức sống tối thiểu (khoảng 4,473 triệu hộ), tương ứng với khoảng 17,447 triệu người. Trong đó, tỷ lệ hộ nghèo là 10,83%, tỷ lệ hộ cận nghèo là 5,77%. Do vậy, để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo, đòi hỏi phải có nguồn lực lớn để tập trung giải quyết.

Theo dự báo đến năm 2025, GDP bình quân đầu người đạt 4.700-5.000 USD; đến năm 2030, GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đạt khoảng 7.500 USD. Mức sống tối thiểu của người dân tăng lên dẫn tới chuẩn nghèo thay đổi, làm tăng tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo đầu kỳ.

“Vì thế, việc xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 là giải pháp quan trọng nhất, quyết định việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu, chỉ tiêu và nhiệm vụ về giảm nghèo đã được đề ra trong Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng”, đồng chí Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 được kết cấu lại với 6 dự án (11 tiểu dự án). Trong đó, tổng nguồn vốn đề xuất là 75.000 tỷ đồng, do Bộ LĐ-TB&XH làm cơ quan chủ quản. Chương trình phấn đấu giảm 1/2 số hộ nghèo, hộ cận nghèo so với đầu kỳ theo tiêu chí nghèo đa chiều của quốc gia; 30% số huyện nghèo, 30% số xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn.

Chú trọng giảm tỷ lệ tái nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh

Trình bày Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành với sự cần thiết xây dựng chương trình và thống nhất với tên gọi của chương trình. Tuy nhiên, Ủy ban lưu ý về sự trùng lặp của chương trình với 3 chương trình mục tiêu quốc gia khác. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chủ trì 3 chương trình phối hợp rà soát, phân tích, đánh giá, làm rõ các nội dung, hoạt động trùng lặp hoặc bỏ sót để đề xuất cơ chế lồng ghép chính sách, tích hợp nguồn lực giữa các chương trình, bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư.

“Ủy ban cơ bản tán thành với đánh giá về hiệu quả kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và phát triển bền vững của chương trình. Song, Ủy ban Xã hội nhận thấy để giảm nghèo đa chiều thực sự bền vững, phải giảm tỷ lệ tái nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh, chương trình cần có các giải pháp thoát nghèo bền vững, đủ sức chống chịu, vượt qua các thách thức của thiên tai, dịch bệnh như thông qua tạo việc làm cho người nghèo, bảo đảm mỗi hộ nghèo có ít nhất một việc làm bền vững, tạo điều kiện cho hộ nghèo được tiếp cận với các dịch vụ xã hội cơ bản thực sự bền vững; dự báo kết quả duy trì các mục tiêu, chỉ tiêu sau khi chương trình kết thúc để đánh giá tính bền vững của chương trình”, đồng chí Nguyễn Thúy Anh nêu.

Theo đồng chí Nguyễn Thúy Anh, hiện chưa có số liệu cụ thể về tình trạng nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều nên khó xác định chính xác mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể. Vì thế, Ủy ban Xã hội đề nghị sau khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, Chính phủ trước khi quyết định chương trình cần khẩn trương tổ chức tổng điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo làm cơ sở xây dựng các mục tiêu, chỉ tiêu, đồng thời tiếp tục rà soát, điều chỉnh; bảo đảm không có sự trùng lặp giữa các chỉ tiêu cũng như tính khả thi của các chỉ tiêu.

Ủy ban Xã hội thống nhất với dự kiến bố trí 20.000 tỷ đồng vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương. Đồng thời, bảo đảm đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, manh mún; phải đúng, phải trúng các mục tiêu, định hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đề ra. Cùng với đó là bảo đảm tính khả thi của việc bố trí vốn ngân sách trung ương trong năm 2021 cho chương trình là 7.000 tỷ đồng để tránh gián đoạn, giảm hiệu quả thực hiện chương trình.