Đổi mới ngành đường sắt: Nhu cầu tự thân

Trong mắt người dân, đường sắt luôn định vị là những đoàn tàu nhếch nhác, ì ạch, khó khăn trong việc mua vé… Trong khi đó, Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) đang phải gồng mình chống chọi với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ đường bộ, đường thủy, hàng hải và cả đường không. Nhiều tuyến đường bộ được đưa vào sử dụng đã lấy đi một lượng khách khá lớn của đường sắt. Đơn cử như tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai vốn đem lại doanh thu và lợi nhuận ổn định cho Tổng Công ty ĐSVN. Tuy nhiên, sau khi đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai hoàn thành và đưa vào khai thác, mối lo mất khách đang hiện hữu trước mắt. Trước đó, tuyến Hà Nội - Hải Phòng cũng bị cạnh tranh gay gắt từ quốc lộ 5 nên lượng khách đi tàu cũng giảm. Tuyến đường sắt Thống Nhất có lượng khách ổn định, nhưng chỉ vào những đợt cao điểm nghỉ lễ, du lịch hè thì tàu mới đầy khách. Không lâu nữa, dự án cải tạo, mở rộng quốc lộ 1 hoàn thành, chắc chắn sẽ có những sự dịch chuyển hành khách trên tuyến này.

ĐSVN cũng đang gặp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các hãng hàng không khi ngày càng có nhiều tuyến bay nội địa với giá rẻ được mở, tạo cho hành khách có thêm nhiều sự lựa chọn. Ông Vũ Tá Tùng - Tổng Giám đốc Tổng Công ty ĐSVN thừa nhận, vận tải đường sắt hiện chỉ chiếm dưới 1% thị phần vận tải cả nước. ĐSVN đang đứng trước khó khăn, thách thức lớn.

Để lấy lại hình ảnh và thu hút hành khách, bản thân ngành đường sắt phải thay đổi. Và những thay đổi gần đây dù mới chỉ là bước đầu nhưng đáng được ghi nhận. Các đoàn tàu đã trở nên sạch sẽ hơn, hàng loạt công trình, hạng mục trong các nhà ga đã được đẩy nhanh tiến độ thi công, đưa vào sử dụng. Bên cạnh đó, Tổng Công ty ĐSVN đã thực hiện hàng loạt giải pháp, trong đó áp dụng giảm sâu giá vé tới gần 50% đối với các khách hàng đi cự ly dài hơn 1.300km và mua trước hai tháng. Đây là việc chưa có tiền lệ. Đáng chú ý, vào cuối tháng 11-2014, hệ thống bán vé điện tử sẽ đi vào hoạt động. Đây là hệ thống do ĐSVN và Tập đoàn FPT ký kết hợp đồng thực hiện từ tháng 7-2014 được kỳ vọng sẽ giúp hành khách đi tàu dễ dàng hơn trong việc mua vé, đặc biệt trong những dịp cao điểm như Tết Nguyên đán. Hành khách có thể mua vé qua điện thoại thông minh, đặt vé qua tin nhắn, mua vé qua thiết bị bán vé tự động tại ga hoặc đại lý và có thể thực hiện thanh toán qua các thẻ. Đây cũng là công cụ phân tích hệ số chỗ sử dụng và luồng khách để giúp Tổng Công ty ĐSVN xây dựng phương án kinh doanh từng thời điểm.

Theo ông Trần Ngọc Thành - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty ĐSVN, hơn một năm qua, toàn ngành đường sắt từ cán bộ đến công nhân viên đều phải tập trung vào đổi mới, thay đổi lại hình ảnh và chất lượng đường sắt. Đến cuối năm nay, đặc biệt là vào dịp Tết Nguyên đán tới, hành khách sẽ được chứng kiến một hình ảnh đường sắt khác với ĐSVN thời gian qua.