Đề và gợi ý bài giải môn Văn

Thời gian làm bài: 150 phút, không kể thời gian giao đề.

Đề 1

Câu 1 (2 điểm)

Anh hoặc chị hiểu như thế nào về nguyên lý “Tảng băng trôi” của Hêminguê ? Hãy nêu tên hai tác phẩm của nhà văn này.

Câu 2 (8 điểm)

Hãy trình bày cảm nhận của anh hoặc chị về hình tượng nhân vật Nguyệt trong truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu.

Gợi ý bài giải môn Văn

Đề 1:

Câu 1: (2 điểm)

* Nguyên lý “Tảng băng trôi” của Hêminguê

Tảng băng trôi (bảy phần chìm, một phần nổi) là hình ảnh thể hiện yêu cầu của ông đối với tác phẩm văn chương, theo lối miêu tả ngầm. Nhà văn không trực tiếp công khai phát ngôn cho ý tưởng của mình mà xây dựng hình tượng có nhiều sức gợi, để mỗi người đọc có thể rút ra phần ẩn ý. Một trong những biện pháp chủ yếu để thể hiện nguyên lý trên là độc thoại nội tâm kết hợp với việc dùng các ẩn dụ, biểu tượng.

* Nêu tên hai tác phẩm của nhà văn này:

Ví dụ: “Giã từ vũ khí”: Cuốn tiểu thuyết đầu tiên giúp ông nổi tiếng.

“Ông già và biển cả”: Cuốn tiểu thuyết của ông đoạt giải Nobel (1954).

Câu 2: (8 điểm)

Trình bày cảm nhận của mình về hình tượng nhân vật Nguyệt trong truyện ngắn “Mảnh trăng cuối rừng” của Nguyễn Minh Châu.

1) Về kỹ năng:

- Đây là một bài văn nghị luận văn học, trên cơ sở nắm vững tác phẩm “Mảnh trăng cuối rừng”, nắm vững những vẻ đẹp của nhân vật Nguyệt, thí sinh cần trình bày những cảm nhận của bản thân về hình tượng nhân vật Nguyệt một cách cụ thể, thuyết phục.

- Bài viết cần có bố cục cân đối, chặt chẽ; diễn đạt đúng, lưu loát, có cảm xúc; dùng từ, đặt câu đúng và hay.

2) Về kiến thức:

- Cần giới thiệu: Vài nét về tác giả Nguyễn Minh Châu (nhà văn quân đội, sáng tác trong cả hai giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ). Ông là một trong những nhà văn đi tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học từ những năm 1980, rất chú ý tìm và ca ngợi những “hạt ngọc” - nét đẹp tâm hồn, đạo đức ẩn giấu trong tâm hồn con người Việt Nam.

- Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác của truyện “Mảnh trăng cuối rừng” (thời chống Mỹ ác liệt xảy ra ở miền Bắc). Truyện có ý nghĩa ca ngợi vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam, đặc biệt là vẻ đẹp tâm hồn của thế hệ trẻ thời chống Mỹ... Nhân vật Nguyệt: nhân vật chính của truyện đã thể hiện tập trung những vẻ đẹp này.

- Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Nguyệt làm cơ sở để trình bày những cảm nhận của bản thân về hình tượng nhân vật này.

Vẻ đẹp giàu lý tưởng: Nguyệt là một nữ sinh miền xuôi, sau khi rời khỏi ghế nhà trường đã tình nguyện lên miền Tây để kiến thiết miền núi. Khi chiến tranh xảy ra ở miền Bắc, cô tình nguyện ở lại đây phá bom, sửa đường, cho xe ra trận... Ở Nguyệt sáng lên vẻ đẹp của một thanh niên giàu lý tưởng, tiêu biểu cho vẻ đẹp của thanh niên Việt Nam thời chống Mỹ “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Vẻ đẹp đó để lại niềm cảm kích và tự hào sâu sắc cho mỗi chúng ta, hướng cho tuổi trẻ mọi thế hệ noi theo.

Vẻ đẹp hài hòa giữa hình thức và nội tâm:

Hình thức: Nguyệt là một cô gái xinh đẹp: một vẻ đẹp giản dị, tinh khiết, tràn đầy sức sống đối lập với bối cảnh thời chiến đầy bom đạn và chết chóc.

Dưới đêm trăng Nguyệt càng đẹp lộng lẫy, khác thường, một vẻ đẹp vừa chân thực, vừa lãng mạn làm xúc động và hấp dẫn không chỉ với Lãm mà còn với mọi bạn đọc.

Nội tâm:

Nguyệt là một cô gái dũng cảm: Trong đêm bom đạn, cô đã bình tĩnh, thông thạo, chủ động dẫn đường cứu xe cùng Lãm. Dù bị thương cô vẫn im lặng chịu đựng, tiếp tục công việc với thái độ bình tĩnh với gương mặt tuy hơi tái đi vẫn tươi tỉnh, xinh đẹp... Điều này gợi cho người đọc sự tự hào và cảm phục bởi cái đẹp của con người Việt Nam đã chiến thắng đạn bom bạo tàn của giặc Mỹ.

Nguyệt là một cô gái có tinh thần trách nhiệm cao, giàu đức hy sinh vì người khác. Đây là một phẩm chất đẹp, quan trọng của con người Việt Nam trong chiến tranh. Phẩm chất này đã góp phần tạo nên vẻ đẹp đáng quý của Nguyệt !

Đặc biệt Nguyệt còn là một cô gái có vẻ đẹp tâm hồn cao quý. Đó là tình yêu trong sáng, lãng mạn, thủy chung gắn với lý tưởng và niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống của cô giữa thời đạn bom khốc liệt. Vẻ đẹp ấy được nhà văn ngợi ca bằng hình ảnh ẩn dụ “Sợi chỉ xanh óng ánh...”. Hình ảnh này được lặp lại hai lần trong truyện. Đó cũng chính là “hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người Việt Nam" mà nhà văn Nguyễn Minh Châu khao khát kiếm tìm và ca ngợi.

Nhân vật Nguyệt mang đậm màu sắc lý tưởng và được nhà văn khắc họa bằng bút pháp thi vị hóa, lãng mạn. Qua đó, tác giả muốn ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người Việt Nam nói chung, thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ nói riêng. Chính vẻ đẹp đó là sức mạnh tinh thần bất diệt của con người và đất nước Việt Nam trong chiến tranh, để chiến đấu và chiến thắng giặc thù, bảo vệ nền độc lập tự do thiêng liêng của Tổ quốc.

Cô Hà Phương Minh
(Tổ trưởng Tổ Văn - Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong)

Theo Thanh niên