Cần "hàng rào" kỹ thuật đủ mạnh để quản lý Uber, Grab

Chưa giải quyết được sự bất bình đẳng

- Bộ GT-VT vừa trình Chính phủ dự thảo nghị định điều kiện kinh doanh đối với hoạt động vận tải hành khách sử dụng hợp đồng điện tử (tiêu biểu là Uber, Grab). Ông đánh giá thế nào về dự thảo này?

- Theo dự thảo, kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng gồm cả bằng văn bản và điện tử, giữa đơn vị kinh doanh vận tải hành khách với người thuê. Dự thảo đã đưa ra nhiều “hàng rào” kỹ thuật để ngăn loại hình xe hợp đồng hoạt động trá hình tuyến cố định. Tuy nhiên, dự thảo chưa quy định cụ thể, phân định rõ giữa xe taxi và xe dưới 9 chỗ sử dụng hợp đồng vận tải điện tử thông qua các phần mềm.

Mặt khác, cũng cần xác định rõ hình thức kinh doanh của Công ty TNHH Uber Việt Nam và Công ty TNHH GrabTaxi là vận tải hay ứng dụng phần mềm kết nối. Trường hợp kinh doanh vận tải, doanh nghiệp phải bảo đảm các điều kiện theo quy định hiện hành như: Đăng ký kinh doanh; quy mô phương tiện; quản lý lái xe, người điều hành; kê khai giá cước... Như vậy, dự thảo chưa giải quyết được sự bất bình đẳng đang gây tranh cãi giữa taxi truyền thống và Uber, Grab.

- Việc Bộ GT-VT quy định xe Uber, Grab cũng phải niêm yết đầy đủ thông tin ở hai cửa xe, dán logo, phù hiệu... giúp gì cho cơ quan quản lý và hành khách?

- Quy định này nếu được áp dụng giúp hành khách có thể nhanh chóng kết nối đến đơn vị quản lý phương tiện và lái xe. Cơ quan chức năng cũng thuận lợi hơn trong việc tổ chức giao thông, quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm phương tiện và đơn vị vận tải.

- Như ông vừa nói, dự thảo quy định mới còn những điểm chưa hợp lý, Sở GT-VT Hà Nội có đề xuất gì để bổ sung?

- Với mỗi loại hình vận tải, như taxi, hợp đồng, du lịch..., Chính phủ đã quy định các điều kiện kinh doanh cụ thể. Với việc sử dụng hợp đồng điện tử trên nền tảng các phần mềm ứng dụng kết nối, doanh nghiệp đã nâng cao hiệu quả kinh doanh, đem lại lợi ích cho người dân và đang là xu thế phát triển tất yếu. Trong khuôn khổ các quy định của pháp luật, tổ chức, cá nhân kinh doanh vận tải có quyền tự do lựa chọn loại hình vận tải phù hợp và có lợi nhất cho đơn vị mình.

Hiện Sở GT-VT Hà Nội đang nghiên cứu và tổng hợp các kiến nghị để tham mưu cho UBND thành phố góp ý, hoàn thiện dự thảo quản lý loại hình vận tải tương tự như xe taxi (quản lý về số lượng, chất lượng, phạm vi hoạt động) nhằm tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các đơn vị và phù hợp với yêu cầu của Đề án “Quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường” đã được HĐND TP Hà Nội thông qua.

Trong đó, có thể nghiên cứu đề xuất Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành quy định màu, biển số riêng với toàn bộ phương tiện kinh doanh vận tải, vừa giúp doanh nghiệp không phát sinh thêm chí phí khi phải thay đổi màu xe, vừa giúp cơ quan quản lý thuận lợi trong tổ chức, điều hành giao thông và kiểm tra, xử lý vi phạm; bảo đảm cạnh tranh lành mạnh giữa các loại hình kinh doanh vận tải khác nhau.

Khó quản lý số lượng phương tiện

- Xin ông cho biết về sự gia tăng phương tiện hoạt động của Uber, Grab trên địa bàn Thủ đô thời gian qua và những hệ lụy?

- Thời gian qua, loại hình vận tải hành khách ứng dụng công nghệ kết nối phát triển mạnh, mang lại nhiều lợi ích cho hành khách, khiến taxi truyền thống phải tự đổi mới, nâng cao chất lượng. Tính đến thời điểm này, tổng số phương tiện dưới 9 chỗ ngồi được Sở GT-VT Hà Nội cấp phù hiệu “Xe hợp đồng” là hơn 24.000 xe. Trong đó, theo báo cáo của các đơn vị tham gia thí điểm vận tải hành khách ứng dụng công nghệ, số lượng xe hoạt động là hơn 15.000 xe. Vì vậy, bên cạnh những mặt tích cực, việc số lượng phương tiện tham gia kinh doanh vận tải liên tục tăng nhanh (gồm cả xe biển kiểm soát các tỉnh khác về Hà Nội hoạt động) đã gây khó khăn trong kiểm soát số lượng phương tiện. Bất cập này đã ảnh hưởng rất lớn đến đề án phát triển hành khách công cộng và công tác tổ chức giao thông của thành phố, đặc biệt là việc quản lý quy hoạch số lượng xe taxi và phương tiện cá nhân.

- Vừa qua, TP Hà Nội đã cắm biển hạn chế đối với taxi công nghệ tại 13 tuyến phố trong một số giờ nhất định. Tại sao phải làm như vậy?

- Tình hình ùn tắc giao thông trên địa bàn thành phố những năm gần đây đã được cải thiện, tuy nhiên diễn biến vẫn rất phức tạp, luôn tiềm ẩn nguy cơ tăng số điểm cũng như mức độ ùn tắc. Do đó, công tác quản lý điều hành, tổ chức giao thông cần có điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với đặc điểm giao thông của từng khu vực.

Căn cứ pháp luật hiện hành và hiện trạng tổ chức giao thông, ngày 10-1-2018, Sở GT-VT Hà Nội đã ban hành thông báo điều chỉnh tổ chức giao thông hạn chế xe taxi, xe hợp đồng dưới 9 chỗ ngồi tại một số tuyến đường, phố, với thời gian thí điểm 1 tháng (từ ngày 11-1 đến 11-2) nhằm mục đích giảm ùn tắc giao thông, bảo đảm công bằng giữa các loại hình vận tải và phục vụ nhân dân đi lại an toàn, thuận tiện trong dịp Tết Nguyên đán. Sau đó, Sở sẽ đánh giá và nghiên cứu các phương án tổ chức giao thông phù hợp.

Sẽ xử phạt nghiêm các phương tiện cố tình vi phạm

- Nhiều ý kiến cho rằng, việc phân biệt xe cá nhân với xe hợp đồng Uber, Grab rất khó khăn. Nhiều xe Uber, Grab vẫn đang “lách luật” để hoạt động trong các tuyến phố cấm?

- Theo quy định, xe tham gia kinh doanh vận tải phải niêm yết đầy đủ thông tin (phù hiệu, tên, số điện thoại của đơn vị và khẩu hiệu “tính mạng con người là trên hết”). Các đơn vị kinh doanh vận tải, bao gồm các phương tiện sử dụng phần mềm ứng dụng của Uber, Grab đều phải thực hiện quy định này.

Hiện nay, hầu hết phương tiện tham gia thí điểm không thực hiện niêm yết theo quy định, hoặc niêm yết logo với kích thước rất nhỏ, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Nhiều trường hợp khi bị lực lượng chức năng kiểm tra đều chống chế, xe đang chở người nhà, không chở khách nên không niêm yết. Sở GT-VT Hà Nội đã ban hành nhiều văn bản quản lý, hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị kinh doanh vận tải thực hiện nghiêm quy định này. Đồng thời, chỉ đạo các bộ phận nghiệp vụ tăng cường phối hợp, cung cấp phần mềm định vị (GPS) để theo dõi, xử lý trách nhiệm của các đơn vị có phương tiện cố tình vi phạm.

Để phân biệt giữa xe cá nhân và xe kinh doanh vận tải dưới 9 chỗ ngồi, Sở GT-VT Hà Nội đã công bố danh sách phương tiện đăng ký tham gia kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng tại website của Sở, làm cơ sở cho các lực lượng chức năng tra cứu, xác định xe kinh doanh vận tải hay xe cá nhân để xử lý vi phạm. Kể cả phương tiện không chở khách vẫn có thể bị xử lý nếu không niêm yết logo, đi vào đường cấm. Với những phương tiện không còn kinh doanh vận tải (hoặc tạm thời ngừng khai thác), các đơn vị vận tải có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo và nộp lại phù hiệu “Xe hợp đồng” về Sở GT-VT Hà Nội theo quy định.

- Taxi truyền thống đang phải đăng ký giá trong khi Uber, Grab thì giá lên, xuống thất thường, khung giá tùy tiện. Tới đây, Hà Nội có đưa việc bắt buộc đăng ký giá vào quy định?

- Theo Danh mục dịch vụ thực hiện kê khai giá cước vận tải quy định tại Khoản 2, Điều 3 Thông tư liên tịch 152/2014/TTLT-BTC-BGTVT ngày 15-10-2014 của Bộ Tài chính và Bộ GT-VT hướng dẫn thực hiện giá cước vận tải bằng xe ô tô và giá dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ, các loại hình vận tải: Taxi, xe tuyến cố định và xe buýt phải thực hiện kê khai giá cước. Loại hình xe kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng trên địa bàn TP Hà Nội chưa phải kê khai giá cước.

Tuy nhiên, căn cứ vào tình hình thực tế của địa phương, trường hợp cần thiết, Sở GT-VT sẽ phối hợp với Sở Tài chính bổ sung loại hình vận tải này vào danh mục phải kê khai giá cước. Song trước hết, Bộ GT-VT cần xác định rõ hình thức kinh doanh của Uber, Grab là vận tải hay ứng dụng phần mềm kết nối, vì thực tế, Uber và Grab đang quyết định về giá cước chứ không phải đơn vị vận tải tham gia làm đối tác của họ.

Trước mắt, Sở GT-VT Hà Nội sẽ tiếp tục phối hợp cùng liên ngành của thành phố nghiên cứu tham mưu cho UBND thành phố những biện pháp yêu cầu Uber, Grab phải công khai mức giá, bảo đảm minh bạch để hành khách chủ động lựa chọn.

- Trân trọng cảm ơn ông!