Bảo vệ trẻ em ngay từ mỗi gia đình

Hơn 90% vụ việc do người thân, quen gây ra

Những ngày gần đây, dư luận bàng hoàng, xót xa, phẫn nộ trước vụ việc bé gái N.T.V.A ở phường 22, quận Bình Thạnh (thành phố Hồ Chí Minh) bị chính người sống cùng nhà đánh đập, hành hạ dẫn đến tử vong. Trước đó, vào đầu tháng 12-2021, một bé gái 3 tuổi ở huyện An Minh (tỉnh Kiên Giang) cũng qua đời dưới tay bố dượng sau những trận đòn roi; hay vào tháng 9-2021, cháu L.H.A ở phường Xuân Đỉnh (quận Bắc Từ Liêm) tử vong do hành vi bạo hành của bố đẻ...

Dẫn chứng nêu trên là những vụ việc điển hình về hành vi bạo hành trẻ em từ chính người thân, trong môi trường gia đình. Theo Cục Trẻ em (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), trung bình mỗi năm, cả nước phát hiện khoảng 2.000 vụ bạo hành trẻ em, trong đó hơn 90% số vụ việc xảy ra do người thân, quen với nạn nhân gây ra... Những vụ việc được đưa ra “ánh sáng” thường có hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. Còn rất nhiều vụ việc có biểu hiện xâm hại, bạo hành trẻ em chưa được phát hiện, xử lý.

Phân tích nguyên nhân, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam Ninh Thị Hồng chỉ rõ, một bộ phận không nhỏ những người có trách nhiệm chăm sóc, bảo vệ trẻ em còn quan niệm “yêu cho roi, cho vọt”, nên thường có hành vi quát mắng, dùng roi để dạy dỗ khi trẻ không nghe lời. Còn người xung quanh có tâm lý “đèn nhà ai, nhà nấy rạng”, nên không để ý hoặc e ngại lên tiếng khi chứng kiến những điều không hay, không phải... Ở góc độ nghiên cứu, Chủ nhiệm Khoa các khoa học giáo dục, Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) Trần Thành Nam cho rằng, những người có nguy cơ bạo lực, bạo hành trẻ em chưa được nhận diện rõ ràng, nên chưa có giải pháp ngăn chặn từ gốc.

Với vai trò phụ huynh, chị Trần Thị Hiên, tổ dân phố 10, phường Thanh Xuân Trung (quận Thanh Xuân) chia sẻ: “Việc trang bị kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ em hiện mới chỉ tập trung ở nội dung đề phòng người lạ, ít có hướng dẫn trẻ em tự lên tiếng khi bị chính người thân bạo lực, bạo hành”.

Xây dựng môi trường an toàn cho trẻ em từ gia đình

Để chăm sóc, bảo vệ trẻ em, ngoài việc chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về trẻ em, các bên cần quan tâm xây dựng môi trường an toàn cho trẻ em, bắt đầu từ gia đình. Anh Nguyễn Phương Nam, ngõ 1194 đường Láng, phường Láng Thượng (quận Đống Đa) cho biết: “Trước những vụ việc đau lòng xảy ra, vợ chồng tôi đã nói chuyện, chia sẻ việc nuôi dưỡng, chăm sóc các con sao cho các con thấy được bố, mẹ yêu thương như nhau, được đối xử công bằng. Chúng tôi cũng thống nhất kiềm chế cảm xúc cáu giận, hạn chế quát mắng hay dùng roi vọt với các con”.

Ở cấp cơ sở, các cơ quan chức năng xây dựng nhiều mô hình chăm sóc, bảo vệ trẻ em, phát triển các dịch vụ trợ giúp trẻ em tại gia đình, cộng đồng, nổi bật là mô hình “Gia đình văn hóa”, “Gia đình an toàn”, “Gia đình sức khỏe”... Tại Hà Nội, Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Bạch Liên Hương cho biết, Hà Nội hiện có gần 90% xã, phường, thị trấn đạt chỉ tiêu xã, phường, thị trấn phù hợp với trẻ em; hơn 80% gia đình đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa. Thông qua mạng lưới bảo vệ trẻ em, năm 2021, các cơ quan đã tiếp nhận hơn 50 thông tin phản ánh về những vấn đề xảy ra đối với trẻ em. Từ nguồn tin nhận được, các bên đã xác minh 51 thông tin đúng và tất cả các vụ việc đều được can thiệp, tư vấn, trợ giúp kịp thời.

Dưới góc độ quản lý, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã tập trung triển khai “Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021-2030”; phối hợp với Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch tạo dựng môi trường an toàn, yêu thương cho trẻ thông qua việc nâng cao chất lượng xây dựng mô hình gia đình văn hóa. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo và các bên liên quan trang bị kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ em qua chương trình giáo dục chính khóa, sinh hoạt ngoại khóa...

Từ thực tế quản lý, Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) Đặng Hoa Nam cho rằng, việc tập trung chăm sóc, bảo vệ trẻ em ngay từ mỗi gia đình là giải pháp tốt nhất để bảo vệ trẻ em, giúp trẻ được sống trong môi trường an toàn. Khi chứng kiến các vụ việc có dấu hiệu nghi ngờ, những người chứng kiến đừng im lặng, mà hãy chủ động lên tiếng. Không may phải sống trong môi trường bạo lực, dù đó là bố, mẹ, trẻ em cũng nên tìm đến sự trợ giúp. Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111 và nhiều kênh thông tin khác luôn có người trực để tiếp nhận thông tin và có biện pháp hỗ trợ kịp thời cho mọi trường hợp trẻ em bị bạo lực, xâm hại.