40 năm làm đèn kéo quân

Góp sức mình gìn giữ văn hóa dân gian

Sinh ra và lớn lên ở làng Phú Vinh - làng nghề mây tre đan nổi tiếng với lịch sử hơn 300 năm, ông Trung được thừa hưởng từ ông bà, cha mẹ bàn tay tài khéo. Ngoài việc cùng đại gia đình làm nghề mây tre, ông cứ "quyến luyến" với nghề làm đồ chơi truyền thống. 40 năm qua, năm nào ông cũng làm đèn kéo quân để phục vụ trẻ em khắp mọi miền vui Trung thu. Ông bảo không mong sống được bằng nghề làm đồ chơi truyền thống, nhưng vẫn làm với tâm niệm, được "góp chút gì giữ gìn văn hóa dân gian".

Thời kỳ đỉnh cao của nghề làm đèn kéo quân, đèn ông sao, đèn tiến sĩ… ở làng là năm 1956.

Khi ấy, cả làng làm đèn, mang ra chợ bán, sống được nhờ việc làm đồ chơi truyền thống. Nhưng từ những năm 1990 trở lại đây thì nghề này trầm lắng hẳn, chỉ "đắt" dịp Trung thu. "Làm đồ chơi truyền thống chỉ để cho vui, giữ gìn nét văn hóa dân tộc thôi chứ không thể làm quanh năm như các sản phẩm mây tre đan khác được", ông Trung chia sẻ. Ngày nay, khi đồ chơi hiện đại tràn ngập, các làng nghề cũ không còn mặn mà với việc làm đồ chơi truyền thống nữa. Song ông Trung vẫn xác định: "Còn người thích thì tôi còn làm. Đời sống có phát triển đến đâu thì người ta vẫn cần đến truyền thống, cội rễ".

Chiếc đèn kéo quân khổng lồ

Cách đây 3 năm, có người bạn gợi ý ông làm chiếc đèn kéo quân thật lớn. Ông lưỡng lự mãi. Làm lớn thì dễ, nhưng nó phải hoạt động y như đèn dân gian, ấy mới khó. Mãi năm nay ông mới mạnh dạn làm. Đó là một chiếc đèn kéo quân. Năm nay, ông bỗng trình làng một chiếc đèn cao những 3m17, rộng 2m17 mà lại có thể quay được. Toàn bộ kết cấu đèn làm bằng mây tre. Từ khi bắt đầu chuẩn bị đến khi hoàn thành, ông Trung mất đến ba tháng. Ông cho biết: "Chuẩn bị các nguyên liệu kết cấu cũng như thiết kế phải rất cẩn thận. Lệch một chút là đèn không thành ngay. Phải làm thử, hoàn thiện đẹp mắt thì mới làm thật. Tính ra cả đèn hết 200kg nguyên liệu. 10 người chúng tôi phải 1 tháng 5 ngày mới hoàn thành".

Nếu tính giá thành chiếc đèn kéo quân lớn nhất Việt Nam này là khoảng 20 triệu, chưa kể công vận chuyển. Hiện chiếc đèn được trưng bày tại Trung tâm Triển lãm văn hóa - nghệ thuật Việt Nam (số 2 Hoa Lư, Hà Nội) để các em thiếu nhi và nhân dân Thủ đô chiêm ngưỡng. Nhưng ông Trung vẫn chưa có chút thù lao hỗ trợ nào. Ông bảo: "Có hỗ trợ một phần đã là mừng rồi. Mình làm là để cổ vũ hoạt động văn hóa, góp phần giữ gìn văn hóa dân gian, giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về truyền thống văn hóa dân tộc là chính". Ông Trung cũng đã đăng ký để chiếc đèn được công nhận Kỷ lục Guiness quốc gia.