Xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân không thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước

Bộ trưởng Bộ Tài chính nhiệm kỳ 2016-2021 Hồ Đức Phớc cho biết, tổng số thu ngân sách nhà nước năm 2019 là 1.411.300 tỷ đồng; tổng số chi là 1.633.300 tỷ đồng. Trong năm 2019, bội chi ngân sách nhà nước là 222.000 tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP, gồm: Bội chi ngân sách trung ương là 209.500 tỷ đồng, tương đương 3,4% GDP, bội chi ngân sách địa phương là 12.500 tỷ đồng, tương đương 0,2% GDP.

Trong năm 2019, dự toán thu ngân sách nhà nước là 1.411.300 tỷ đồng và đã quyết toán 1.553.611,589 tỷ đồng, tăng 10,1% (hơn 142.311 tỷ đồng) so với dự toán. Trong đó, chủ yếu là do tăng thu từ các khoản thu về nhà, đất, thu khác ngân sách, thuế xuất nhập khẩu và thu từ dầu thô. Trong năm 2019, số thu ở 3 khu vực kinh tế (thu từ doanh nghiệp nhà nước, thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, thu từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh) không đạt dự toán được giao.

“Nguyên nhân là do một số ngành có đóng góp số thu lớn cho ngân sách nhà nước như nhóm ngành khai thác dầu thô, sản xuất lắp ráp ô tô trong nước, sản xuất linh kiện điện thoại… tăng trưởng thấp hơn dự kiến. Trong khi đó, số doanh nghiệp mới thành lập tăng, nhưng chủ yếu là các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ được hưởng chính sách ưu đãi thuế theo quy định của luật nên số thuế đóng góp cho ngân sách nhà nước chưa đạt như khi xây dựng dự toán. Cùng với đó, số doanh nghiệp chấm dứt kinh doanh, giải thể, tạm ngừng hoạt động ở mức cao”, đồng chí Hồ Đức Phớc lý giải.

Năm 2019, tình hình sản xuất, kinh doanh của một số doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn mất khả năng thanh toán, tự giải thể, phá sản, bỏ khỏi địa chỉ đăng ký kinh doanh… trong khi chưa hoàn thành nghĩa vụ với ngân sách nhà nước. Vì thế, số nợ thuế tính đến ngày 31-12-2019 là 99.705 tỷ đồng, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2018 (tăng 13.025 tỷ đồng).

Kiến nghị xử lý tài chính 61.761 tỷ đồng

Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Sỹ Thanh cho biết, tổng hợp kết quả kiểm toán của 235 báo cáo kiểm toán trong năm 2020 đối với niên độ ngân sách năm 2019, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính 61.761 tỷ đồng. Trong đó, tăng thu 5.103 tỷ đồng; giảm chi ngân sách nhà nước 13.247 tỷ đồng; chuyển 5 vụ việc có dấu hiệu tội phạm được phát hiện thông qua hoạt động kiểm toán sang Cơ quan Cảnh sát điều tra để điều tra làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật.

Về dự toán thu ngân sách nhà nước, năm 2019, Quốc hội quyết định và Chính phủ giao 1.411.300 tỷ đồng. Qua kiểm toán cho thấy, dự toán thu tiền sử dụng đất chưa sát với khả năng của nguồn thu dẫn đến thực hiện vượt 70,8% so với dự toán. Trong khi đó, dự toán thu xuất nhập khẩu do Chính phủ lập và giao bằng 102,5% so với ước thực hiện năm 2018, chưa sát với khả năng.

Bộ Tài chính tiếp tục xây dựng dự toán hoàn thuế giá trị gia tăng đầu năm thấp hơn số địa phương lập và chưa sát với số phải hoàn trong năm dẫn đến hoàn vượt dự toán Quốc hội quyết định 21.742 tỷ đồng.

Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Sỹ Thanh cho biết, dư nợ công đến ngày 31-12-2019 là 3.320.608 tỷ đồng, bằng 55% GDP; các chỉ tiêu an toàn nợ công nằm trong giới hạn cho phép của Quốc hội. Tuy nhiên, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu ngân sách nhà nước có xu hướng tăng nhanh từ 15,8% năm 2016 lên 18,1% năm 2019 làm giảm mạnh dư địa cho nhiệm vụ chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên của ngân sách nhà nước và tiềm ẩn rủi ro đối với an ninh tài chính quốc gia.

Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công chậm

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, dự toán ngân sách nhà nước năm 2019 được xây dựng trong điều kiện kinh tế - xã hội trong, ngoài nước biến động khó lường nên việc dự báo sát thực tế là khó khăn. Tuy nhiên, thực hiện thu chênh lệch khá lớn, tăng 10,1% so với dự toán. Điều này thể hiện chất lượng dự báo và xây dựng dự toán hạn chế, đặc biệt là việc ước thu năm 2018 để xây dựng dự toán thu năm 2019 chênh lệch lớn so với thực hiện.

Theo đồng chí Nguyễn Phú Cường, thu ngân sách nhà nước năm 2019 vượt dự toán 10,1% thể hiện sự cố gắng, nỗ lực của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, thực hiện quản lý thu, cải cách hành chính trong quản lý thuế. Tuy nhiên, số tăng thu năm 2019 chủ yếu từ đất, tài nguyên và từ thu hồi vốn của Nhà nước… thể hiện cơ cấu thu chưa bền vững, phụ thuộc nhiều các yếu tố thiếu ổn định, không thường xuyên. Cùng với đó, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2019 chậm, trong đó chi đầu tư phát triển ngân sách trung ương chỉ đạt 60% so với dự toán.

Nguyên nhân chính là do công tác giao vốn chưa bám sát vào tình hình thực tế của các dự án, quá trình điều hành và tổ chức thực hiện tại các bộ, ngành, địa phương chưa linh hoạt, đúng quy định, phù hợp thực tiễn triển khai của từng dự án nên cần làm rõ trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như trách nhiệm của các địa phương, bộ, ngành để chấn chỉnh khắc phục.

“Các sai phạm trong hoạt động xây dựng và quản lý vốn đầu tư vẫn khá phổ biến, xảy ra ở hầu hết các khâu của quá trình đầu tư nên qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị giảm chi đầu tư 3.931 tỷ đồng. Đáng lưu ý, chi đầu tư ngân sách trung ương từ nguồn vốn nước ngoài giảm mạnh, đạt tỷ lệ rất thấp (đến hết ngày 31-1-2020, vốn ngoài nước giải ngân chỉ đạt 38,2% dự toán), làm giảm hiệu quả sử dụng và làm tăng chi phí quản lý vốn vay”, đồng chí Nguyễn Phú Cường nêu.

Để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ có giải pháp nâng cao tỷ lệ thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, xử lý dứt điểm các kiến nghị chưa được thực hiện từ năm 2018 về trước. Đồng thời, xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân chưa hoặc không thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước. 

“Đối với các vấn đề do Ủy ban Thường vụ Quốc hội và báo cáo thẩm tra đã nêu liên quan đến việc cần phải xác định rõ trách nhiệm dẫn đến các sai phạm, bất cập, hạn chế, đề nghị Chính phủ rà soát và xử lý theo quy định”, đồng chí Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh.