Tìm giải pháp bảo tồn, phát triển làng nghề

Để tháo gỡ bất cập cho làng nghề phát triển, ngày 23-7, Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT Hà Nội) tổ chức Hội thảo “Một số giải pháp bảo tồn, phát triển làng nghề trên địa bàn thành phố”. Hội thảo thu hút sự tham gia của nhiều người thuộc các làng nghề, cơ quan quản lý nhà nước và chuyên gia cùng bàn giải pháp chấn hưng làng nghề.

Làng nghề đối mặt với nhiều khó khăn

Theo Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội, toàn thành phố hiện có 806 làng nghề, làng có nghề, trong đó có 318 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận, thuộc 23 quận, huyện, thị xã. Trong đó, có 270 làng được công nhận danh hiệu làng nghề, 48 làng được công nhận danh hiệu làng nghề truyền thống.

Mặc dù đạt một số kết quả đáng khích lệ song công tác bảo tồn và phát triển làng nghề trên địa bàn thành phố còn rất nhiều khó khăn. Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội Trần Sỹ Tiến, trước đây, thành phố Hà Nội có 1350 làng nghề và làng có nghề, tuy nhiên, qua điều tra, rà soát năm 2020 cho thấy đã mai một 544 làng nghề, làng có nghề; hiện còn 806 làng nghề, làng có nghề đang hoạt động.

Theo Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Trung ở thôn Phú Vinh (xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ), nghề mây tre đan ở địa phương đã có từ hàng trăm năm nay, mang lại cuộc sống ấm no cho nhiều hộ dân. Những năm qua, mây tre đan Phú Vinh được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới. Tuy vậy, thời gian gần đây, làng nghề cũng gặp khó khăn, đặc biệt là nguồn nguyên liệu sản xuất. “Trước đây, các loại mây, song phục vụ sản xuất có thể mua dễ dàng từ các tỉnh miền núi phía Bắc nhưng hiện nay nguồn cung từ các vùng này bị thiếu hụt nghiêm trọng, chúng tôi phải nhập khẩu nguyên liệu từ Lào, Campuchia, Indonesia… nên chi phí sản xuất bị đẩy lên cao, không chủ động được nguồn nguyên liệu”, ông Trung nói.

Trong khi đó, ông Phạm Khắc Hà, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc (quận Hà Đông) băn khoăn trước tình trạng đô thị hóa diễn ra nhanh, kinh tế - xã hội phát triển mạnh nên nhiều người bỏ nghề dệt lụa chuyển sang các nghề khác có lợi nhuận cao hơn. Nếu như năm 2001, cả làng có 500 máy dệt thì hiện chỉ còn 300 máy hoạt động mà những người giữ nghề chủ yếu đã lớn tuổi, nếu thế hệ này mai một, nghề sẽ khó bảo tồn...

Tham luận tại hội thảo, nhiều ý kiến đã thẳng thắn nhìn nhận: Mặc dù, trung ương và thành phố đã có nhiều chính sách hỗ trợ làng nghề song làng nghề vẫn là ngành kinh tế yếu thế. Qua nhiều năm phát triển, kết cấu hạ tầng các làng nghề, đặc biệt là giao thông xuống cấp hoặc chưa đồng bộ. Các làng nghề gắn với phát triển du lịch chưa có đầu tư đồng bộ về cơ sở hạ tầng như: Bãi đỗ xe, khu vệ sinh, nhà hàng, khách sạn, hệ thống giao thông, chiếu sáng, đội ngũ hướng dẫn viên, thuyết minh viên... Các cơ sở sản xuất chủ yếu là quy mô hộ, ít quan tâm tới việc tổ chức kinh doanh, xây dựng thương hiệu, quảng bá hình ảnh của nghề và làng nghề...

Hiến kế bảo tồn, phát triển làng nghề

Trước rất nhiều khó khăn, để bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống, ông Đào Ngọc Hùng, chủ cơ sở may comple ở xã Vân Từ (huyện Phú Xuyên) mong muốn được thành phố hỗ trợ xây dựng, quảng bá sản phẩm; hỗ trợ các chủ cơ sở sản xuất làng nghề tham gia bán hàng bằng hình thức thương mại điện tử… Ông Bùi Văn Hiếu, đại diện làng nghề mây tre đan thôn Trê, xã Tuy Lai (huyện Mỹ Đức) kiến nghị được hỗ trợ điểm sản xuất tập trung để chuyển sản xuất ra xa khu dân cư, vừa an toàn phòng cháy, chữa cháy, vừa giảm ô nhiễm môi trường và thuận tiện cho sản xuất… Đó là những mong muốn của rất nhiều người ở các làng nghề của Hà Nội.

Về giải pháp tháo gỡ khó khăn cho làng nghề, theo bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội, trên địa bàn thành phố có nhiều làng nghề thủ công mỹ nghệ nên Sở NN&PTNT, Công Thương, Du lịch cần đồng hành để Hà Nội trở thành “công xưởng khổng lồ” của cả nước về sản xuất sản phẩm quà tặng du lịch... Hơn nữa, với lợi thế của Thủ đô, các làng nghề của Hà Nội khai thác lợi thế để phát triển du lịch, vừa nâng giá trị cho sản phẩm, vừa tạo thêm nhiều việc làm. 

Gợi mở cho làng nghề Hà Nội, ông Trần Nhật Lam, Phó Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương cho rằng, sản phẩm làng nghề là tiền đề phát triển sản phẩm OCOP. Trên cơ sở lợi thế, Hà Nội cần rà soát cơ chế chính sách để phát triển làng nghề, mỗi làng nghề, nhóm làng nghề cần kế hoạch phát triển riêng. 

Còn theo bà Nguyễn Thị Hoàng Yến, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), đặc thù là Thủ đô nên Hà Nội rất khó có nguồn nguyên liệu tại chỗ cho các làng nghề, do vậy, thành phố cần liên kết với các tỉnh để xây dựng vùng nguyên liệu phục vụ sản xuất. 

Kết luận hội thảo, ông Nguyễn Văn Chí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội nhấn mạnh, nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác bảo tồn và phát triển làng nghề, những năm qua, thành phố Hà Nội chỉ đạo triển khai các quy hoạch phát triển nghề và làng nghề thành phố; ban hành kế hoạch bảo tồn và phát triển nghề, làng nghề đến năm 2030; xây dựng các chương trình, đề án phát triển làng nghề gắn với du lịch, triển khai chương trình OCOP… Bên cạnh đó, Hà Nội cũng mong muốn Chính phủ có chính sách ưu đãi, hỗ trợ vốn đầu tư, có cơ chế giảm lãi suất cho vay trung hạn, dài hạn cho làng nghề phù hợp cam kết hội nhập kinh tế quốc tế; có cơ chế, chính sách về đất đai xây dựng cụm công nghiệp, khu sản xuất tập trung, cải tiến thủ tục giao đất, thuê đất lâu dài...

---------------------------

* Bài viết có sự phối hợp với Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội.