Thủ tướng Nhật Bản thăm Nga: Kỳ vọng tạo xung lực mới

Là láng giềng ở khu vực Thái Bình Dương, quan hệ thương mại Nhật - Nga, hai cường quốc kinh tế trong Nhóm các nước có nền kinh tế phát triển (G8), có rất nhiều tiềm năng phát triển cùng những lợi ích chung để duy trì hòa bình và an ninh trong khu vực. Tuy nhiên, trở ngại do tranh chấp lãnh thổ trong nhiều thập kỷ qua đã ngăn cản hai bên xích lại gần nhau hơn. Nga và Nhật Bản vì thế cũng chưa ký kết hiệp định hòa bình khi Chiến tranh Thế giới lần thứ II kết thúc (1945). Nhưng so với những người tiền nhiệm, Thủ tướng S.Abe dường như có thái độ mềm mỏng hơn trước vấn đề nhạy cảm này.

Ngay sau khi nhậm chức cuối năm ngoái, nhà lãnh đạo 59 tuổi đã đưa ra ý định tìm giải pháp có thể chấp nhận với cả hai bên để giải quyết cuộc tranh cãi chưa có hồi kết. Ông và Tổng thống Nga Putin cũng đã nhất trí tái khởi động các cuộc đàm phán về ký kết hiệp định hòa bình, mở đường cho các đàm phán phân định biên giới. Nhìn từ góc độ lợi ích kinh tế và chiến lược thì cả Nhật Bản và Nga đều không muốn cuộc tranh chấp làm tổn hại quan hệ giữa hai trụ cột khu vực.

Với Tokyo, quan hệ hữu hảo với nước Nga láng giềng hữu nghị, ổn định và phát triển sẽ mang lại lợi ích to lớn về mặt an ninh. Ngoài ra, nước Nga với kho tài nguyên thiên nhiên phong phú, một thị trường đang phát triển là cơ hội không thể bỏ qua của các nhà đầu tư Nhật Bản. Đó là chưa kể đến dầu lửa và khí đốt thiên nhiên của vùng Viễn Đông luôn có ý nghĩa chiến lược với xứ Phù Tang nghèo tài nguyên thiên nhiên. Nhất là trong bối cảnh hiện nay khi Nhật Bản đang hướng đến sự đa dạng hóa nguồn cung nhiên liệu cho một nền kinh tế xuất khẩu.

Trong khi đó, thúc đẩy hợp tác với một cường quốc kinh tế cũng như công nghệ, kỹ thuật như Nhật Bản với Nga có ý nghĩa vô cùng quan trọng; nhất là trong bối cảnh Mátxcơva đang thực hiện cải cách trên nhiều lĩnh vực. Trong bối cảnh Nga đang vấp phải sự cạnh tranh khí đốt giá rẻ từ Châu Mỹ cùng kế hoạch đa dạng hóa nguồn cung năng lượng của các nước Châu Âu thì một hợp đồng khí đốt với Nhật Bản luôn là nhân tố quan trọng trong chiến lược mở rộng thị trường khí đốt Nga tại Châu Á. Hay nói một cách cụ thể thì chuyến đi của Thủ tướng S.Abe có thể sẽ tạo bước đột phá để Nga thay đổi bản đồ năng lượng ở khu vực Đông Á.

Vì mục đích mở ra bước tiến mới cho quan hệ Nhật - Nga nên chương trình nghị sự trong chuyến thăm hai ngày của Thủ tướng S.Abe khá dày đặc. Ở các cuộc hội đàm cấp cao, lãnh đạo hai nước sẽ thảo luận triển vọng phát triển hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực từ kinh tế thương mại, đầu tư, năng lượng, nhân đạo đến khoa học kỹ thuật... Các vấn đề liên quan đến chính sách đối ngoại cũng được đề cập gồm cả tình hình căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên. Đáng chú ý, tháp tùng Thủ tướng S.Abe tới Nga lần này là phái đoàn doanh nghiệp hùng hậu nhất trong lịch sử quan hệ giữa hai nước với 120 lãnh đạo các doanh nghiệp Nhật Bản. Một điểm nhấn ấn tượng trong chuyến thăm của Thủ tướng S.Abe tới Nga là, hai bên dự kiến thành lập một quỹ đặc biệt khoảng 1 tỷ USD nhằm khuyến khích đầu tư tư nhân trực tiếp của Nhật Bản vào xứ Bạch dương.

Tuy nhiên, chặng đường cả hai nước phải vượt qua để đạt được một giải pháp có thể về tranh chấp lãnh thổ để bước vào một thời kỳ quan hệ mới sẽ là lâu dài và khó khăn. Hy vọng, chuyến công du Mátxcơva của Thủ tướng S.Abe sẽ tạo xung lực đủ mạnh giúp cường quốc khu vực bình thường hóa quan hệ, góp phần vào hòa bình và ổn định chung ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.