Phố Đội Cấn

Phố Đội Cấn Ảnh: P. ThảoCon phố đi từ phố Ngọc Hà đến Cống Vị, dẫn tới Quần Ngựa, dài 2840m, thuộc quận Ba Đình. Thời Pháp thuộc, phố này gọi là đường Quần Ngựa (Route du Champ des courses), dân chúng quen gọi là đường Mới, nay là khu vực Trường văn hoá thể dục thể thao. Đầu phố là ngõ đi vào chợ Ngọc Hà. Tại đoạn cuối phố, nay có nhiều công trình nhà ở tập thể mới được xây dựng và có một con đường lớn (2 làn đường) nối từ phố Ngọc Khánh đến đường Hùng Vương.

Phố Đội Cấn có nhiều ngõ, bên dãy phía Bắc có ngõ 5, ngõ 13, ngõ Kim Phúc...bên dãy phía nam có ngõ Gốc Khế, ngõ 8, ngõ 14, ngõ 24, ngõ 28, ngõ 32. Thời Pháp thuộc, ở đây có nhà thờ Liễu Giai khá lớn, thời kỳ 1947 - 1954 là nơi chính quyền thực dân dùng để giam cầm tù chính trị, nay là khách sạn La Thành (số 281). Dọc phố này có Chi nhánh Ngân hàng quận Ba Đình, đình Vạn Phúc, thờ Linh Lang ở ngõ 32. Đối diện làng Vạn Phúc là Ngọc Hà. Đình làng này ở sau vườn hoa Bách Thảo, còn đền Ngọc Hà ở số 122 phố đội Cấn, đình Đại Yên nằm phía bắc, nơi thờ một cô bé còn nhỏ tuổi đã theo Lý Thường Kiệt đi đánh giặc được vua phong là Công chúa Ngọc Hoa, được dân làng thờ làm Thành Hoàng, có mộ để cạnh đình. Phía Bắc còn có đình thôn Liễu Giai, thờ dũng sĩ họ Hoàng, mà nơi thờ chính là đình Thái Tể ở thôn Hoàng Hoa Thám. Gần đề Đại la có đình Cống Vị, cũng thờ Linh Lang. Trên đất làng Vạn Phúc giáp làng Ngọc Hà, sau số nhà 203, có chùa Bát Tháp. Trong chùa có quả chuông đúc năm Quý Hợi (1803), có ghi ngày dời chùa ở núi Voi, chùa Chéo Vàng về hợp với chùa Vạn Bảo thành chùa Bát Tháp.

Phố mang tên Đội Cấn, một viên Đội khố xanh, được giác ngộ, đã tổ chức cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên (30-8-1917). Đội Cấn đã chỉ huy nghĩa quân chiến đấu rất dũng cảm, nhưng vì lực lượng quá mỏng, ông đã đem quân về hoạt động tại vùng núi giáp Vĩnh Yên. Cho tới đầu năm 1918, thế lực suy yếu dần, ông dã tự sát, không chịu rơi vào tay giặc. Ông tên thật là Trịnh Văn Đạt người thôn Yên Nhiên, xã Vũ Di, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc (Vĩnh Yên cũ). Khi vào lính ông lấy tên là Trịnh Văn Cấn, đóng đến chức đội.

Trích Từ điển đường phố Hà Nội