Ô nhiễm ở làng nghề: SOS!

Theo Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp (Sở Công Thương Hà Nội), do chưa có ý thức bảo vệ môi trường nên hầu hết các làng nghề ở Hà Nội đều bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến chính đời sống của người dân. Môi trường tại các làng nghề Minh Khai, Cát Quế, Dương Liễu (Hoài Đức); Kỳ Thủy, Thanh Lương (Thanh Oai); Xuân Đỉnh (Bắc Từ Liêm); Hòa Khuê - Hạ (Phú Xuyên)… đã bị suy thoái nghiêm trọng. Kết quả khảo sát tại 40 làng nghề trên địa bàn của Trung tâm Quan trắc và phân tích tài nguyên môi trường Hà Nội cho thấy, hầu hết môi trường nước, không khí, đất đai tại các làng nghề đều ô nhiễm, nhiều nơi ô nhiễm tới mức báo động.

Điều đáng nói là hầu hết nước thải sản xuất tại các làng nghề đều được thải thẳng ra môi trường với mức độ ô nhiễm rất cao mà không qua hệ thống xử lý. Báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy, hàm lượng các chất ô nhiễm theo các chỉ số COD, BOD5 hay tổng số vi khuẩn coliform trong nước thải làng nghề đều vượt tiêu chuẩn cho phép hàng chục lần, cá biệt có nơi lên tới hàng nghìn lần. Ngoài ra, hầu hết các làng nghề đều có hàm lượng bụi vượt tiêu chuẩn cho phép, nồng độ khí SO2 tại các làng nghề mây - tre - giang và chế biến nông sản, thực phẩm cao hơn nhiều lần.

Huyện Hoài Đức có 3 làng chế biến nông sản gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng là Dương Liễu, Minh Khai, Cát Quế. Với đặc thù là nơi chế biến tinh bột, nên lượng nước thải ở đây lên tới 3.155.000m3/năm. Kết quả phân tích mẫu nước cho thấy, hàm lượng chất ô nhiễm cao, coliform cao hơn hàng nghìn lần so với mức trung bình, lượng oxy hòa tan trong nước thấp hơn tiêu chuẩn 2mg/l, lượng oxy cần thiết để oxy hóa các hợp chất hóa học trong nước cao hơn tiêu chuẩn 18,23 lần, lượng oxy cần thiết để vi sinh vật oxy hóa các chất hữu cơ theo phản ứng cũng cao hơn tiêu chuẩn 12,3 lần…

Còn tại làng nghề bún Phú Đô (Nam Từ Liêm), cứ 10.200 tấn sản phẩm/năm sẽ thải ra 76,9 tấn COD, 53,14 tấn BOD5, 9,38 tấn SS, gây ô nhiễm môi trường nước nghiêm trọng. Theo người dân địa phương, những ngày nắng nóng, ô nhiễm lên tới đỉnh điểm, nước vo gạo chua đổ ra cống rãnh dồn về phía mương bốc mùi nồng nặc...

Các làng nghề Kì Thủy, Thanh Lương, Cự Đà, Bích Hòa (Thanh Oai) nước thải phát sinh do quá trình tẩy rửa các nguyên liệu, các khâu chế biến trong sản xuất, lượng nước sử dụng lớn, có nơi lên tới 7.000m3/ngày thường không được xử lý đã xả thải trực tiếp ra môi trường.

Làng nghề Trát Cầu (huyện Thường Tín) từ lâu đã nổi tiếng với nghề chăn - ga - gối - đệm. Những năm gần đây, đời sống kinh tế người dân ngày càng khấm khá, nhưng cùng với sự phát triển về kinh tế, người dân Trát Cầu đang phải đối mặt với nạn ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Chị Nguyễn Thị Trà, người dân sống tại đây cho biết, hầu như ngày nào cũng vậy, nhiều cơ sở sản xuất đem rác thải chủ yếu là bông ép, vải vụn, sợi… ra hố chôn lấp rác thải của thôn để đốt. Lửa nóng, khói bụi bốc lên khét lẹt, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân trong thôn và các thôn lân cận. Nếu tình trạng này tiếp diễn sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người dân...

Tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cũng diễn ra tại xã Tân Triều (Thanh Trì). Tân Triều có làng Triều Khúc và làng Yên Xá, trong đó làng Triều Khúc từ lâu đã nổi tiếng với nghề thu gom phế thải, tái chế nhựa. Tại làng Triều Khúc, các rãnh thoát nước trong làng dù đã được bê tông hóa, song vẫn bốc lên mùi hôi thối do nước thải từ hoạt động sản xuất của các hộ làm nghề trong làng xả thẳng xuống cống chung không qua bất cứ hệ thống xử lý nước thải nào. Hầu hết các ao, hồ trong làng đều không thể nuôi cá.

Theo ông Vũ Văn Lên, cán bộ Trạm Y tế xã Tân Triều, vào khoảng những năm 1990 trở về trước chỉ có người dân Triều Khúc mắc bệnh ung thư, nhưng giai đoạn sau đó các trường hợp tử vong vì bệnh ung thư xuất hiện tại cả làng Triều Khúc và Yên Xá. Báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cho thấy, tỷ lệ những người mắc bệnh tại các làng nghề, đặc biệt là những người trong độ tuổi lao động có xu hướng tăng. Trong khi đó, nhiều nghiên cứu cũng khẳng định, tuổi thọ trung bình của những người dân làng nghề thấp hơn 10 năm so với tuổi thọ trung bình toàn quốc và thấp hơn 5-10 năm so với các làng không làm nghề.

Thực tế, những năm gần đây, dù các cơ quan quản lý nhà nước đã tích cực hơn trong việc thực hiện các biện pháp xử lý ô nhiễm, nhưng tình trạng ô nhiễm tại các làng nghề vẫn chưa được cải thiện do ý thức bảo vệ môi trường của người dân còn hạn chế.