Mấu chốt là quyền lợi người lao động Mỹ

Tuy đã thông qua dự luật TPA (quyền đàm phán nhanh) với 219 phiếu thuận và 211 phiếu chống nhưng Hạ viện Mỹ bác bỏ một dự luật quan trọng trong gói dự luật TPA, được Thượng viện Mỹ thông qua trong tháng 5-2015, có tên là TAA (hỗ trợ điều chỉnh thương mại). Theo quy định, TPA chỉ có thể được đưa lên bàn Tổng thống ký thành luật nếu Hạ viện phê chuẩn cả TAA - dự luật nhằm hỗ trợ và đào tạo lại nhân công bị mất việc làm do ảnh hưởng của các thỏa thuận thương mại. Phần lớn hạ nghị sĩ Dân chủ và nhiều nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu chống với lý do dự luật TAA không đủ hỗ trợ người lao động Mỹ, cũng như để phản đối đề xuất cắt giảm 700 triệu USD trong khoản ngân sách 2,6 tỷ USD tiền bảo hiểm y tế dành cho người cao tuổi (Medicare) để hỗ trợ cho chương trình của TAA.

Việc Hạ viện bác bỏ dự luật TAA được xem là một tổn thất khá nặng nề đối với Tổng thống B.Obama, người đã đích thân tới Quốc hội Mỹ trước thời điểm bỏ phiếu để thuyết phục các nghị sĩ đảng Dân chủ. Điều trớ trêu là trong khi được hầu hết nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ thì TPP lại vấp phải sự phản đối của phần lớn các nghị sĩ Dân chủ. Họ lo ngại rằng một khu vực tự do thương mại chiếm tới 30% thương mại và 40% kinh tế toàn cầu mà Hiệp định Thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP) mang lại sẽ chỉ đem đến lợi ích cho các công ty đa quốc gia. Bên cạnh đó, dưới sức ép của các nghiệp đoàn, các nghị sĩ Dân chủ tiếp tục cho rằng phần dự luật TAA mà Thượng viện Mỹ thông qua tháng trước là không đủ mạnh để có thể hỗ trợ những người lao động Mỹ bị mất việc làm. Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện Nancy Pelosi thậm chí còn không hề úp mở khi tuyên bố bỏ phiếu chống đối với TAA để ngăn chặn quyền đàm phán nhanh. Trong lá thư gửi cho các nghị sĩ sau cuộc bỏ phiếu, bà Pelosi hối thúc các nhà lập pháp Dân chủ và Cộng hòa phối hợp soạn thảo một dự luật thương mại mới, trong đó có những điều khoản mạnh mẽ hơn nhằm bảo vệ quyền lợi người lao động Mỹ và môi trường. Trong khi bị "người nhà" là các thành viên đảng Dân chủ phản đối, ông B.Obama lại nhận được sự ủng hộ của khá đông nghị sĩ Cộng hòa. Có thể thấy, "cuộc chiến" TPA đã cho thấy một phần sự chia rẽ trong nội bộ đảng Dân chủ đang nắm quyền hành pháp.

Theo các nhà phân tích, từ chối cấp thẩm quyền đàm phán nhanh sẽ khiến cho chính quyền Tổng thống B.Obama khó khăn hơn trong việc có được thỏa thuận TPP, vốn đã chậm mấy năm so với lịch trình. TPA có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với tiến trình đàm phán về TPP bởi các cuộc đàm phán về một hiệp định thương mại tự do toàn diện và tiêu chuẩn cao như TPP vốn dĩ đã diễn ra hết sức phức tạp và việc đạt được đồng thuận giữa 12 nước thành viên trong tất cả các vấn đề là hết sức khó khăn. Cuối tháng 5 vừa qua, hội nghị cấp bộ trưởng về TPP đã định tổ chức phiên cuối cùng nhưng đã bị hủy bỏ do Nhật Bản và Chile tuyên bố không thể hoàn tất đàm phán TPP đến khi dự luật TPA được thông qua tại cả Thượng viện và Hạ viện Mỹ. Chính phủ Nhật Bản đã tuyên bố rất rõ, nước này khó có khả năng thực hiện các nhượng bộ chính trị cần thiết để ký TPP nếu Quốc hội Mỹ có quyền chỉnh sửa các thỏa thuận sau cùng.

Tuy nhiên đây chưa phải hồi kết với TPA. Dù dự luật Hỗ trợ điều chỉnh thương mại thất bại nhưng gói dự luật Quyền đàm phán nhanh vẫn còn cơ hội khi phe Cộng hòa tại Hạ viện tuyên bố sẽ tiến hành bỏ phiếu lại TAA vào thứ ba tới với hy vọng Tổng thống B.Obama sẽ có thêm thời gian để thuyết phục các nghị sĩ Dân chủ. Nếu TAA được thông qua thì chắc chắn ông chủ Nhà Trắng sẽ được trao quyền đàm phán nhanh, còn nếu một lần nữa thất bại thì gói dự luật TPA sẽ được đẩy trở về Thượng viện để xem xét lại. Dù đã được kỳ vọng là một di sản kinh tế của Tổng thống B.Obama, nhưng đàm phán TPP có thể sẽ phải kéo dài thêm một thời gian nữa với nhiều khó khăn trước khi thực sự cán đích.