Kiểm soát gian lận thuế, siết chặt nguồn thu

Việc thu đúng, thu đủ thuế vào NSNN sẽ là thách thức lớn với ngành Thuế trong những tháng tiếp theo, yêu cầu phải tăng cường kiểm soát gian lận thuế, siết chặt nguồn thu.

Nhiều yếu tố làm giảm nguồn thu

Quý I-2016 kết thúc với những kết quả khả quan về thu NSNN, ước đạt 22,7% dự toán năm. Trong đó, nguồn thu thuế nội địa vốn là "bức tranh" phản ánh "sức khỏe" của cộng đồng DN đã đạt kết quả khá ấn tượng - 193,8 nghìn tỷ đồng, bằng 24,7% dự toán, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2015. Theo ông Nguyễn Đại Trí, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, bên cạnh sự nỗ lực của cộng đồng DN, kết quả này có được là do ngay từ đầu năm, cơ quan thuế đã chủ động rà soát, nắm chắc đối tượng, nguồn thu ngân sách trên địa bàn, từ đó kiểm soát việc kê khai thuế, đôn đốc, kiểm tra quyết toán thuế để thu đúng, thu đủ, kịp thời số thuế phát sinh vào NSNN.

Cơ quan thuế cũng tổ chức quản lý nợ và cưỡng chế thu nợ thuế, tăng cường thanh, kiểm tra thuế với các DN. Nhờ đó, hầu hết các khoản thu quan trọng từ hoạt động SXKD đều đạt khá so với dự toán và cao hơn cùng kỳ năm trước. Trong đó, thu từ khu vực công thương nghiệp ngoài quốc doanh tăng 29,8%, thu từ khu vực DN có vốn đầu tư nước ngoài tăng 14,1%, thuế thu nhập cá nhân tăng 29,9%, thu tiền sử dụng đất tăng 17,5%...

Mặc dù tiến độ thu NSNN trong quý I đạt khá so với dự toán, nhưng những yếu tố tiêu cực, tác động làm giảm thu NSNN đã, đang xuất hiện khiến việc hoàn thành dự toán gặp không ít khó khăn. Ông Vũ Hồng Long, Vụ trưởng Vụ Dự toán (Tổng cục Thuế) cho biết, từ nay đến cuối năm 2016, ngành Thuế phải thu tối thiểu 680.000 tỷ đồng. Trong bối cảnh giá dầu tiếp tục giảm sâu và tình hình thời tiết diễn biến xấu, dự kiến nguồn thu NSNN sẽ giảm. Trên thực tế, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên chiếm lần lượt 5,9% và 1,8% trong cơ cấu thu NSNN. Nguồn thu nội địa từ hai khu vực này sẽ giảm mạnh do hạn hán, xâm nhập mặn kéo dài, nhất là việc giảm số thu thuế từ các nhà máy thủy điện tại khu vực Tây Nguyên.

Phân tích thêm về những ảnh hưởng của việc giảm giá dầu tới nguồn thu ngân sách, ông Vũ Hồng Long cho biết, theo tính toán của Bộ Tài chính, giá dầu thô trung bình năm 2016 sẽ ở mức 60 USD/thùng, nhưng 2 tháng đầu năm nay, giá dầu bình quân đã giảm gần 50% so với dự toán. Giá dầu được Chính phủ xây dựng dựa trên dự báo của các tổ chức uy tín thế giới, từ đó đưa ra mức giá phù hợp và có sự thẩm tra của Ủy ban Tài chính và Ngân sách Quốc hội. Tuy nhiên, thực tế giá dầu vẫn diễn biến phức tạp. Hiện tại, cơ quan thuế đã báo cáo Bộ Tài chính các phương án giá dầu 20-25 USD/thùng, thậm chí tính đến kịch bản dưới 20 USD/thùng. Mức giá này sẽ khiến nguồn thu NSNN ảnh hưởng mạnh. Bởi, giá dầu chỉ giảm 1 USD, NSNN sẽ giảm 1.500 tỷ đồng, nếu giá dầu xuống dưới 30 USD/thùng, ngân sách hụt thu 45.000 tỷ đồng.

Rà soát công tác hoàn thuế

Để hoàn thành nhiệm vụ thu NSNN trong bối cảnh nguồn thu sẽ giảm do những nguyên nhân khách quan, ông Nguyễn Đại Trí cho biết, bên cạnh việc rà soát thủ tục hành chính, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, tháo gỡ khó khăn cho DN, ngành sẽ theo dõi chặt chẽ tiến độ thu ngân sách, từ đó đánh giá, phân tích cụ thể từng địa bàn, từng khu vực, sắc thuế. Tổng cục Thuế cũng yêu cầu các cục thuế địa phương xác định cụ thể nguồn thu còn tiềm năng, lĩnh vực thuế còn thất thu để kịp thời áp dụng các giải pháp quản lý hiệu quả. Công tác chống thất thu ngân sách, kiểm tra, thanh tra chuyên đề với các DN thuộc các ngành, lĩnh vực có tiềm ẩn rủi ro về trốn thuế, gian lận thuế cao, giao dịch liên kết, chuyển giá... cũng sẽ được ngành Thuế thực hiện, qua đó thu đúng, thu đủ tiền thuế nộp vào NSNN và bù đắp các khoản hụt thu do nguyên nhân khách quan.

Để công tác chống thất thu NSNN đạt hiệu quả, luật sư Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Ủy ban Tư vấn chính sách thương mại quốc tế của VCCI cho rằng, từ những kết quả đã đạt được trong công tác này, ngành Thuế cần rút ra kinh nghiệm trong việc kiểm soát các công ty thành lập với mục đích trốn thuế. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ không chỉ giữa các đơn vị trong ngành Tài chính, mà còn giữa ngành Tài chính với các ngành có liên quan.

Trong bối cảnh hiện nay, việc sử dụng các yếu tố cạnh tranh lành mạnh của thị trường nhằm tố giác vi phạm pháp luật thuế cũng là một giải pháp hữu hiệu. Ngoài ra, nên tận dụng ưu thế của các hiệp hội để kiểm soát và thực hiện các hoạt động về thuế. Cùng với việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền về quy định xử lý, trừng phạt hành vi trốn thuế, ngành Thuế phải có thêm những chế tài xử phạt nặng, thậm chí hình sự hóa hành vi trốn thuế. Những biện pháp cứng rắn này sẽ góp phần siết chặt quản lý nguồn thu và từng bước giảm tình trạng thất thu NSNN qua các hành vi gian lận thuế.