Hướng tới làm lợi cho người tiêu dùng

Sau 7 năm thực hiện quy hoạch (theo Quyết định 177/2004/QĐ-TTg), ngành công nghiệp (CN) ô tô đã đạt được một số kết quả nhất định. Số DN sản xuất lắp ráp ô tô phát triển khá nhanh. Các dòng xe tải, xe buýt đã đáp ứng được trên 94% nhu cầu nội địa… Hiện cả nước có trên 210 DN sản xuất các loại linh kiện phụ tùng ô tô, thu hút trên 26 nghìn lao động, tổng đầu tư khoảng 7.647 tỷ đồng. Tuy nhiên, báo cáo rà soát các vấn đề của ngành CN ô tô trình Thủ tướng Chính phủ của Bộ Tài chính cho thấy, DN hoạt động trong lĩnh vực này chủ yếu mới sản xuất được linh kiện giản đơn, có giá trị thấp trong cơ cấu nội địa hóa (NĐH) sản phẩm. Tỷ lệ giá trị sản xuất trong nước của ngành CN sản xuất ô tô nội địa hiện rất thấp, xe dưới 9 chỗ chỉ đạt 15%; xe trên 10 chỗ đạt 30-40%, trong khi mục tiêu đề ra là khoảng 50-60%. Những linh kiện quan trọng như động cơ, hộp số, cụm chuyển động… đều chưa sản xuất được.

Trong khi đó lượng xe nhập khẩu (NK) nguyên chiếc lại tăng mạnh. Theo Tổng cục Hải quan, giai đoạn 2006-2010, tăng trưởng bình quân của ô tô NK là 20,64% về lượng và 23,92% về giá trị, cao gần gấp đôi so với tăng trưởng bình quân sản lượng xe trong nước (11,36%). Trong đó, loại ô tô dưới 9 chỗ ngồi tăng 51,65%/năm. Thực tế này khiến giá bán xe trong nước rất cao, đầu tư vào sản xuất linh kiện, phụ tùng ngày càng giảm. Các DN không chú trọng tăng tỷ lệ NĐH như cam kết khi bỏ vốn đầu tư và chuyển sang lắp ráp, NK xe nguyên chiếc để kinh doanh.

Để hỗ trợ ngành CN sản xuất ô tô phát triển, Bộ Tài chính vừa đề xuất một số định hướng chính sách thuế đối với ngành. Theo đó, chính sách thuế NK với xe nguyên chiếc sẽ được cân nhắc thận trọng, không làm ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất, đồng thời vẫn tạo sức ép để giảm giá bán xe. Bên cạnh việc thực hiện lộ trình giảm thuế theo các hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam với một số quốc gia, từ năm 2015 trở đi, Bộ Tài chính sẽ trao đổi cụ thể với các bộ, hiệp hội liên quan về chính sách thuế với ô tô trước khi trình Thủ tướng Chính phủ. Đối với loại xe hạn chế tiêu dùng, sẽ duy trì mức thuế cao bằng cam kết WTO. Cụ thể, năm 2013 là 74% và sẽ giảm mạnh vào năm 2019. Xe nguyên chiếc đã qua sử dụng, sẽ duy trì mức thuế cao nhất đang thực hiện. Tuy nhiên, khi thuế suất thuế NK xe nguyên chiếc giảm theo cam kết WTO thuế NK cho xe cũ cũng giảm theo.

Đối với linh kiện, phụ tùng NK, hiện thuế suất tính trung bình cho cả bộ linh kiện (CKD) đối với xe dưới 9 chỗ là 18-20% trong khi thuế suất thuế NK xe nguyên chiếc là 74% (trước đây thuế bộ linh kiện là 15% và xe nguyên chiếc là 100%). Thời gian tới, tuy thuế NK của xe nguyên chiếc giảm theo cam kết nhưng thuế suất NK của bộ linh kiện vẫn duy trì mức trung bình 18-20%. Hiện nay, các DN nội chủ yếu NK linh kiện, phụ tùng dạng CKD, tỷ lệ NĐH thấp, nếu giảm thuế linh kiện tương ứng với xe nguyên chiếc sẽ không khuyến khích DN đầu tư phát triển CN phụ trợ.

Chính sách thuế, phí, lệ phí liên quan đến lĩnh vực ô tô sẽ được thực hiện theo hướng có lợi cho người tiêu dùng. Thuế giá trị gia tăng hiện ở mức thấp so với khu vực và thế giới (10%) nên sẽ không thay đổi. Đối với thuế tiêu thụ đặc biệt, sẽ điều chỉnh với một số mặt hàng để điều tiết tiêu dùng dựa trên các kết quả nghiên cứu và cân đối tổng thể. Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý với đề xuất của Bộ Tài chính là không thu phí hạn chế phương tiện cá nhân. Lệ phí trước bạ đối với ô tô dưới 9 chỗ ngồi đã được quy định thống nhất từ 10-20%, các loại xe khác là 2%...

Với những đề xuất của Bộ Tài chính, dự kiến trong thời gian tới, giá bán ô tô sẽ được điều chỉnh xuống mức phù hợp, đồng thời khuyến khích DN đầu tư phát triển ngành CN ô tô theo đúng mục tiêu đã đặt ra.