Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0: Khi đầu ra là các địa chỉ, sản phẩm cụ thể

Chương trình có mục tiêu chính là nghiên cứu ứng dụng, phát triển và chuyển giao một số công nghệ chủ chốt của công nghiệp 4.0 mà Việt Nam có lợi thế để tạo ra các sản phẩm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Đã làm chủ một số công nghệ chủ chốt

Sau hơn 4 năm triển khai, đã có hơn 500 đề xuất đăng ký tham gia chương trình “Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0”, trong đó đã lựa chọn, triển khai 74 nhiệm vụ với tính thiết thực cao, hỗ trợ các ngành, lĩnh vực chủ lực, quan trọng của đất nước, góp phần thúc đẩy việc tiếp cận với các thành quả của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Phó Chủ nhiệm Chương trình KC-4.0/19-25 Nguyễn Thanh Thủy cho rằng, thông qua chương trình, năng lực nghiên cứu của các nhà khoa học từng bước được nâng cao, hình thành được một số nhóm nghiên cứu mạnh về công nghệ của công nghiệp 4.0. Hầu hết các nhiệm vụ đều có sản phẩm ứng dụng thực tế tại một tổ chức, doanh nghiệp.

Điển hình như các nhiệm vụ trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, đã hỗ trợ chẩn đoán và dự báo dịch tễ địa không gian bệnh lao phổi bằng ảnh X-quang, hay hệ thống trí tuệ nhân tạo hỗ trợ tầm soát trước sinh cho một số bất thường hay gặp ở Việt Nam, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ giải trình tự gene thế hệ mới trong phát hiện đột biến gene liên quan đến sự đáp ứng của thuốc điều trị một số loại ung thư phổ biến tại Việt Nam…

Trong lĩnh vực nông nghiệp, các nhiệm vụ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống thu thập, lưu trữ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phân tích, dự báo, ra quyết định điều khiển tự động, tối ưu hóa lượng nước tưới, phân bón, quản lý sâu bệnh và chiếu sáng, áp dụng thử nghiệm cho sản xuất cây thanh long; ứng dụng công nghệ Blockchain trong quản lý truy xuất nguồn gốc và chất lượng sản phẩm của mật ong, hạt tiêu... đã mang lại kết quả tích cực.

Đáng chú ý, các nhiệm vụ đều có sự tham gia của doanh nghiệp, đặc biệt một số nhiệm vụ do doanh nghiệp chủ trì trong nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và chuyển giao, qua đó thúc đẩy sự gắn kết giữa các tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp, rút ngắn thời gian đưa kết quả nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất. Thông qua các nhiệm vụ, các tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp trong nước sẽ làm chủ công nghệ chủ chốt của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả, việc thực hiện chương trình vẫn còn một số hạn chế như: Nghiên cứu vẫn dựa trên đề xuất của các đơn vị, doanh nghiệp; chưa có điều kiện để định hướng, hình thành các nhiệm vụ theo chuỗi công nghệ, giá trị, hướng đến đủ tầm ở dài hạn. Việc thương mại hóa được các sản phẩm không dễ dàng…

Đáng lưu ý, hiện các nhiệm vụ mới chỉ tập trung vào 2/3 nhóm nội dung thuộc khung chương trình, gồm: Nghiên cứu ứng dụng, phát triển và chuyển giao một số công nghệ chủ chốt của công nghiệp 4.0 (có 52 nhiệm vụ bao phủ các lĩnh vực); nghiên cứu ứng dụng một số mô hình quản trị, sản xuất - kinh doanh và giải pháp chuyển đổi số trong quản lý điều hành doanh nghiệp (4 nhiệm vụ). Nhóm nội dung xây dựng, triển khai các chính sách thúc đẩy tín dụng đối với doanh nghiệp đầu tư cho các hoạt động nghiên cứu phát triển, ứng dụng các công nghệ của công nghiệp 4.0 vẫn chưa có nhiệm vụ nào.

Cần nghiên cứu các bộ quy tắc về đạo đức, trách nhiệm

Để không làm chậm quá trình đăng ký đề tài, Chủ nhiệm Chương trình KC-4.0/19-25, Giám đốc Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh Vũ Hải Quân đề xuất cải tiến thủ tục hành chính để nhà khoa học có thể nộp hồ sơ trực tuyến. Các công trình nghiên cứu cần có “đầu ra” là địa chỉ ứng dụng cụ thể, sản phẩm có sự đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Về nội dung trọng tâm của chương trình cho giai đoạn tới, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt yêu cầu phải bám sát nhu cầu thực tiễn, các định hướng của Đảng và Nhà nước, đồng thời phải bảo đảm tính kế thừa, phát huy điểm mạnh của chương trình ở giai đoạn vừa qua. Ngoài ra, cần có các nghiên cứu tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động, xây dựng và cung cấp luận cứ khoa học cho việc xây dựng, hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia để chủ động tham gia Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

“Chúng ta cần làm rõ khung chương trình giai đoạn tới theo hướng làm chủ, phát triển các công nghệ của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; tập trung nghiên cứu ứng dụng các công nghệ chủ chốt của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư mà Việt Nam có lợi thế để tạo ra các sản phẩm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh; hỗ trợ phát triển và đổi mới các mô hình quản trị, sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, tổ chức trong lĩnh vực ưu tiên cần chuyển đổi số. Chương trình cần nghiên cứu các bộ quy tắc về đạo đức và trách nhiệm trong việc phát triển, ứng dụng các công nghệ 4.0, cũng như công cụ hỗ trợ thực hành và đánh giá việc áp dụng các bộ quy tắc này”, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh.