Giết mổ gia súc, gia cầm tập trung: Vì sao vẫn cầm chừng?

Đây là những nội dung được thảo luận trong hội thảo “Những tồn tại, bất cập về chính sách phát triển hoạt động giết mổ tập trung, công nghiệp trong chăn nuôi ở Việt Nam” do Hội Chăn nuôi Việt Nam phối hợp Liên hiệp các hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam tổ chức sáng 28-6.

Chi phí cao

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Ngọc Sơn cho biết: Đến nay, mới có 345 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung bảo đảm điều kiện vệ sinh thú y và an toàn thực phẩm. Cả nước vẫn còn 24.654 cơ sở giết mổ, nhỏ lẻ. Điều đáng nói là cơ quan quản lý mới kiểm soát được khoảng 18,6% số cơ sở giết mổ nhỏ lẻ trên địa bàn. Trong khi đó, số cơ sở giết mổ tập trung, công nghiệp bảo đảm điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm thì ngừng hoạt động hoặc cầm chừng.

Theo Giám đốc Công ty cổ phần chế biến thực phẩm nông sản Biển Đông (tỉnh Nam Định) Vũ Trọng Nghĩa, năm 2018, công ty xây dựng và khánh thành nhà máy giết mổ và chế biến thịt lợn Biển Đông tại tỉnh Nam Định, nhưng đến nay hoạt động rất khó khăn do giá thành sản phẩm sau giết mổ tại các nhà máy tiêu chuẩn cao hơn lò mổ thủ công.

Chính sách nhà nước ban hành khuyến khích, hỗ trợ hoạt động giết mổ gia súc, gia cầm tại cơ sở nhà máy đủ tiêu chuẩn chưa được thực hiện đồng bộ, hiệu quả chưa rõ rệt. Trong khi đó, doanh nghiệp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay, thủ tục rườm rà khi xây dựng nhà máy…

Ông Kiều Đình Thép, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Chăn nuôi CP Việt Nam, Giám đốc Nhà máy giết mổ lợn CP tại Phú Nghĩa (huyện Chương Mỹ) thông tin: Nhà máy giết mổ lợn của công ty tại Khu công nghiệp Phú Nghĩa mới hoạt động từ đầu năm 2024, được trang bị dây chuyền máy móc hiện đại trên diện tích 6ha, công suất giết mổ 2.000 con lợn/ngày. Tuy nhiên, đến nay nhà máy mới chỉ giết mổ vài trăm con lợn/ngày, quá thấp so với công suất thiết kế. Nguyên nhân là giết mổ nhỏ lẻ còn rất nhiều, nên các nhà máy giết mổ hiện đại rất khó cạnh tranh (chi phí giết mổ tại nhà máy 4.500 đồng/kg thịt lợn, còn giết mổ nhỏ lẻ chỉ khoảng 700 đồng/kg thịt lợn)…

Trưởng phòng Thú y cộng đồng, Cục Thú y (Bộ NN&PTNT) Hoàng Thị Thanh Bình lý giải thêm, do chi phí sản xuất cao, giá thành sản phẩm tại nhà máy giết mổ công nghiệp cao hơn 30% so với cơ sở giết mổ nhỏ lẻ không bảo đảm điều kiện thú y. Nhiều địa phương vẫn tồn tại cơ sở giết mổ tập trung và nhỏ lẻ dẫn tới khó cạnh tranh và hoạt động không hết công suất. Một số nơi bố trí địa điểm xây dựng nhà máy giết mổ công nghiệp chưa phù hợp phân bố dân cư nên việc vận chuyển thực phẩm từ khu quy hoạch đến nơi tiêu thụ còn xa, dẫn tới các hộ kinh doanh e ngại... Đặc biệt, thói quen của người tiêu dùng vẫn chưa quen sử dụng thịt cấp đông, thịt mát…

Tháo gỡ cách nào?

Giám đốc Công ty cổ phần chế biến thực phẩm nông sản Biển Đông (tỉnh Nam Định) Vũ Trọng Nghĩa kiến nghị Bộ NN&PTNT phối hợp với các địa phương có chính sách hỗ trợ hoạt động giết mổ công nghiệp; hướng dẫn nhà đầu tư về quy trình thủ tục, hồ sơ và thẩm định dự án, lựa chọn dây chuyền công nghệ giết mổ phù hợp thực tế địa phương. Các địa phương cần tăng cường kiểm tra, tiến tới xóa bỏ cơ sở giết mổ nhỏ lẻ không bảo đảm điều kiện vệ sinh thú y và đưa vào giết mổ tại các nhà máy đủ tiêu chuẩn…

Phó Chi cục trưởng Chi cục chăn nuôi, thủy sản và thú y Hà Nội Ngô Đình Loát đề nghị Bộ Tài chính sửa đổi Thông tư 101/2020/TT-BTC ngày 23-11-2020 theo hướng tăng mức phí kiểm soát giết mổ đối với cơ sở giết mổ động vật nhỏ lẻ, tiến tới xóa bỏ hoạt động giết mổ nhỏ lẻ…

Các ngành chức năng cần kiểm soát chặt chẽ sản phẩm đầu vào tại các siêu thị, cửa hàng tiện ích, chợ kinh doanh sản phẩm động vật, nếu phát hiện vi phạm cần xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Theo Quyết định số 1740/QĐ-TTg ngày 30-12-2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển công nghiệp giết mổ, chế biến và thị trường sản phẩm chăn nuôi đến năm 2030, bảo đảm tỷ lệ gia súc, gia cầm được giết mổ tập trung công nghiệp đạt tương ứng khoảng 60% và 40% vào năm 2025, khoảng 70% và 50% vào năm 2030.

Để đạt mục tiêu, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Xuân Dương cho rằng, các bộ, ngành, chính quyền địa phương cần tháo gỡ khó khăn về chính sách đất đai, thủ tục hành chính, tạo điều kiện thu hút doanh nghiệp chế biến sản phẩm chăn nuôi quy mô lớn vào đầu tư.

Ngoài ra, xây dựng nhà máy giết mổ công nghiệp cần gắn với vùng sản xuất nguyên liệu tập trung để bảo đảm nguyên liệu đầu vào và vận chuyển sản phẩm; đổi mới hình thức truyền thông nâng cao nhận thức người tiêu dùng về sử dụng thịt mát, cấp đông bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm thay vì sử dụng thịt nóng không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.