Đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự?

Trong đó, vấn đề người đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự với Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 134), Tội hiếp dâm (Điều 139) và Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169) được nhiều đại biểu và các bộ ngành cho ý kiến.

Thứ trưởng Bộ Công An Lê Quý Vương cho biết, ông rất băn khoăn với quy định này. "Bộ Công an là một trong những cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm trực tiếp thi hành bộ luật nên các đồng chí cần rà soát lại kỹ. Theo tôi phải đối chiếu với Bộ luật hình sự 1999, so sánh đến Bộ luật 2015 và đến bây giờ sửa đổi để thấy cái gì đạt được, cái gì chưa đạt được, cái gì còn vướng mắc", Thứ trưởng Lê Quý Vương đề xuất.

Ông cũng bày tỏ quan điểm: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự với các tội rất nghiêm trọng với lỗi cố ý. Đây cũng là ý kiến của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí: Tôi đồng ý với phương án 2 mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra, người đủ 14 tuổi đến 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự với loại tội rất nghiêm trọng. Điều này cũng để đảm bảo chính sách nhân đạo cho đối tượng này.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cũng cho rằng, việc xử lý như trên cũng nhằm nhất quán chính sách nhân đạo với pháp luật; đồng thời thu hẹp xử lý hình sự với các cháu, giảm hình phạt tù, tăng hình phạt khác. "Thời gian qua đúng là cũng có chuyện này chuyện kia với độ tuổi này. Nhưng vào tù chưa chắc đã làm cho các cháu tốt hơn. Hơn nữa là để tăng trách nhiệm với cộng đồng", ông Long nói.

Trước đó, báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Lê Thị Nga cho biết, có 12 vấn đề lớn còn nhiều ý kiến khác của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH14, trong đó, đa số ý kiến đề nghị không sửa đổi khoản 2 Điều 12 của BLHS năm 2015. Theo đó người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 134), Tội hiếp dâm (Điều 139) và Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169) kể cả trường hợp phạm tội thuộc loại tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng. Một số ý kiến tán thành với quy định của dự thảo Luật do Chính phủ trình là không xử lý hình sự đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội thuộc loại tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng.

Thường trực Ủy ban Tư pháp nhận thấy, so với Bộ luật hình sự năm 1999 thì Bộ luật hình sự năm 2015 đã hình sự hóa theo hướng nặng hơn đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi về 3 tội danh này. Ngoài việc phải chịu trách nhiệm hình sự về tội rất nghiêm trọng do cố ý và tội đặc biệt nghiêm trọng thì những người này còn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng ở 3 tội danh nêu trên. Quy định này là chưa phù hợp với chính sách hình sự của Nhà nước ta từ trước đến nay và xu hướng chung của quốc tế.

Vì vậy, trong quá trình thẩm tra cũng như trong quá trình chỉnh lý, Thường trực Ủy ban Tư pháp thống nhất ý kiến của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy ban văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, Bộ Giáo dục và đào tạo, Trung ương Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Trung ương Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam về việc không xử lý hình sự người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng.

Tuy nhiên, kết quả thăm dò ý kiến Đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV, có 266/397 đại biểu lại đồng ý với phương án vẫn cần thiết xử lý người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi về cả trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng ở 3 tội danh trên. Do đó, Thường trực Ủy ban Tư pháp xin trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội hai phương án.

Phương án thứ nhất: Giữ như quy định của Bộ luật hình sự năm 2015, theo đó đối với 3 tội: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, Tội hiếp dâm và Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản thì người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về cả tội ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. Phương án 2: Giữ như dự thảo Chính phủ trình, theo đó người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về loại tội rất nghiêm trọng do cố ý và tội đặc biệt nghiêm trọng mà không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng đối với 3 tội danh trên.