Đề xuất mở rộng danh mục thanh toán BHYT cho khám, chữa bệnh tại tuyến huyện, trạm y tế

Những năm gần đây, người dân đã tiếp cận và sử dụng nhiều hơn dịch vụ khám, chữa bệnh tại mạng lưới y tế cơ sở. Cụ thể, năm 2022, có 1.918 cơ sở y tế tuyến huyện và 141 cơ sở y tế tuyến xã ký hợp đồng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (chiếm 77,9% tổng số cơ sở khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế). Tổng số lượt khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến huyện và tuyến xã tăng từ 86 triệu lượt năm 2012 lên tới 113 triệu lượt năm 2022.

Tuy nhiên, phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, cung ứng dịch vụ y tế tuyến cơ sở mới chỉ tập trung nhiều tới điều trị cho người bị bệnh, chưa chú trọng đúng mức phòng bệnh, nâng cao sức khỏe, phát hiện bệnh sớm và quản lý bệnh. Thêm vào đó, tổ chức hệ thống y tế cơ sở thời gian qua chưa ổn định. Năng lực cung ứng dịch vụ còn hạn chế, hiệu quả hoạt động còn thấp. Cơ chế tài chính cho y tế cơ sở chưa phù hợp. Thuốc và trang thiết bị y tế cho y tế cơ sở chưa đáp ứng được nhu cầu khám, chữa bệnh...

Báo cáo của Bộ Y tế cũng chỉ ra rằng, bình quân các trạm y tế xã chỉ thực hiện được 60-70% dịch vụ kỹ thuật, cung ứng được khoảng 40% số thuốc thuộc gói dịch vụ y tế cơ bản. Mặt khác, số bệnh, tật được sàng lọc ở nước ta còn thấp so với một số nước trong khu vực.

Theo kết quả khảo sát mức sống dân cư năm 2020, tỷ lệ lượt người sử dụng dịch vụ khám, chữa bệnh ngoại trú tại các bệnh viện nhà nước có xu hướng tăng (từ 37,1% năm 2010 lên 49,9% năm 2020), trong khi tỷ lệ này có xu hướng giảm tại trạm y tế xã (từ 20,1% năm 2010 xuống 14,6% năm 2020).

Cũng theo báo cáo của Bộ Y tế, hoạt động của các trạm y tế xã chủ yếu tập trung vào công tác tiêm chủng, các hoạt động của chương trình mục tiêu y tế và dân số, khám, chữa bệnh thông thường; chưa thực hiện tốt việc quản lý sức khỏe cá nhân, tầm soát phát hiện bệnh sớm, quản lý bệnh, nhất là các bệnh mạn tính.

Thêm vào đó, cơ cấu nhân lực tại trạm y tế xã còn chưa đầy đủ và phù hợp, có trạm y tế 2 bác sĩ y học cổ truyền, có trạm có 2 bác sĩ sản… Việc các trung tâm y tế huyện phải rà soát, luân chuyển nhân lực y tế từ nơi thừa sang nơi thiếu, luân phiên cán bộ y tế từ tuyến trên về tuyến xã và ngược lại còn rất hạn chế.

“Một số địa phương đã giải thể trạm y tế phường, thị trấn. Việc thành lập các đơn vị sự nghiệp y tế công lập như: Trung tâm y tế huyện, trạm y tế xã theo đơn vị hành chính chưa thực sự phù hợp với nhu cầu thực tiễn ở một số địa phương, nhất là tại các thành phố đông dân cư, các khu công nghiệp”, báo cáo của Bộ Y tế nêu rõ.

Bên cạnh đó, hiện chưa có cơ chế tài chính hữu hiệu để tạo động lực cho y tế cơ sở phát triển. Cơ chế giá và đồng chi trả bảo hiểm y tế chưa phù hợp để hạn chế tuyến trên cung cấp các dịch vụ mà tuyến dưới thực hiện được, thu hút người dân khám, chữa bệnh ở tuyến y tế cơ sở. Thiếu hụt và mất cân đối trong phân bổ nguồn tài chính giữa tuyến trên và y tế cơ sở.

Tỷ lệ lượt khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến huyện và xã năm 2022 khoảng 75% nhưng tỷ lệ chi phí sử dụng quỹ bảo hiểm y tế chỉ khoảng 34%; trong đó tuyến xã, tỷ lệ lượt khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế là 17% nhưng tỷ lệ chi phí chỉ 2%.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cần tăng phân bổ quỹ bảo hiểm y tế cho các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu đạt ở mức 30% tổng quỹ, trong đó chi cho tuyến xã phải là 20% và chi cho chăm sóc sức khỏe ban đầu tại tuyến huyện là 10%.

Chính vì vậy, một trong những đề xuất và giải pháp được các đại biểu đưa ra, đó là tập trung ngân sách nhà nước cho y tế dự phòng, y tế cơ sở. Tăng định mức phân bổ kinh phí và tăng tỷ trọng chi cho chăm sóc sức khỏe ban đầu từ nguồn ngân sách nhà nước cho y tế tuyến huyện, xã và cho y tế dự phòng. Tăng tỷ trọng chi của quỹ bảo hiểm y tế cho khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến huyện và đặc biệt là trạm y tế xã thông qua việc mở rộng danh mục thanh toán bảo hiểm y tế. Đồng thời, có cơ chế tài chính để chi trả cho các dịch vụ sàng lọc phát hiện bệnh sớm.