Công cụ mềm bảo vệ trẻ em từ cơ sở

- Ông đánh giá thế nào về tình trạng bạo lực, xâm hại trẻ em trong giai đoạn hiện nay?

- Những năm gần đây, các cơ quan chức năng, gia đình và cộng đồng cùng quan tâm, chăm sóc trẻ em, tạo điều kiện để trẻ được sống, học tập, vui chơi trong môi trường an toàn, lành mạnh. Tuy nhiên, tình trạng bạo lực, xâm hại trẻ em vẫn tồn tại dai dẳng, diễn ra ở nhiều nơi, chủ yếu do người thân, quen với trẻ gây ra. Chỉ riêng năm 2021, Tổng đài quốc gia về trẻ em 111 (Tổng đài 111) đã tiếp nhận tổng số hơn 500.000 cuộc gọi để phản ánh về các vấn đề liên quan đến trẻ em, trong đó có hơn 35.000 cuộc gọi được tư vấn, hỗ trợ, tăng hơn 11% so với năm 2020. Qua sàng lọc thông tin, Tổng đài 111 đã kết nối với các cơ quan chức năng để hỗ trợ, can thiệp 1.257 vụ việc. Đáng nói, 67% số trẻ em bị bạo lực, xâm hại ngay trong gia đình.

Còn theo thống kê của Bộ Công an, mỗi năm cả nước xảy ra khoảng 2.000 vụ bạo hành trẻ em nghiêm trọng. Đại đa số đối tượng có hành vi bạo lực, bạo hành là bố, mẹ, cha dượng, mẹ kế... của trẻ gây ra. Đó là những con số nhức nhối, cần được ngăn chặn, phòng ngừa.

- Ngoài hệ thống pháp lý đã có, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 130/2021/NĐ-CP ngày 30-12-2021 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ, trợ giúp xã hội và trẻ em, có hiệu lực từ ngày 1-1-2022. Quy định này có những điểm mới nào, thưa ông?

- Nghị định số 130/2021/NĐ-CP có nhiều điểm mới liên quan đến công tác bảo vệ trẻ em, quy định rõ các hành vi làm ảnh hưởng tiêu cực trẻ em sẽ bị xử phạt, xử lý. Chẳng hạn, người có hành vi cô lập, xua đuổi hoặc dùng các biện pháp trừng phạt để dạy trẻ em gây tổn hại về thể chất, tinh thần của trẻ em... sẽ bị phạt 10-20 triệu đồng. Bố, mẹ, người chăm sóc trẻ em có hành vi cố ý bỏ rơi trẻ em sẽ bị phạt 20-25 triệu đồng.

Đặc biệt, hành vi không thông báo, không cung cấp hoặc che giấu thông tin về trẻ em có nguy cơ bị bóc lột, bạo lực, xâm hại; không bảo mật thông tin, thông báo tố giác hành vi xâm hại trẻ em; không can thiệp kịp thời đối với các vụ việc xảy ra đối với trẻ em... sẽ bị xử phạt nặng.

- Theo ông, để các quy định về bảo vệ trẻ em, trong đó có Nghị định số 130/2021/NĐ-CP đi vào đời sống, các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cần phải làm gì?

- Như đã trao đổi, đa số vụ việc xảy ra đối với trẻ em bắt nguồn từ gia đình; do đó, trước hết, những người có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ phải thượng tôn pháp luật. Để làm được điều này, các bậc phụ huynh, người chăm sóc trẻ cần kiên trì, dành nhiều thời gian cho trẻ em, chủ động học hỏi, trang bị cho bản thân kỹ năng làm cha, mẹ, tránh giáo dục con bằng biện pháp trừng phạt, đánh, mắng...

Đối với những người sống xung quanh, không nên nghĩ “đèn nhà ai, nhà nấy rạng”, mà cần phát huy trách nhiệm công dân trong vấn đề bảo vệ trẻ em. Theo quy định của pháp luật, danh tính của người phản ánh, tố giác được bảo mật. Qua xác minh, thông tin phản ánh không đúng, thì người phản ánh thông tin về trẻ em không bị mắc tội vu khống hay cung cấp thông tin sai sự thật. Vì thế, khi phát hiện hoặc nghi ngờ trẻ em bị bạo lực, xâm hại, bóc lột, người dân cần lên tiếng phản ánh, tố cáo, tố giác...

Với lực lượng chức năng, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, các cơ quan, đơn vị cần vào cuộc bảo vệ trẻ em theo hướng khẩn cấp, với tinh thần trách nhiệm cao nhất.

- Nhiều người không biết phản ánh, tố giác về những vấn đề liên quan đến trẻ em ở đâu, ông có thể cho biết rõ hơn?

- Trong trường hợp khẩn cấp, người dân có thể gọi đến Tổng đài quốc gia về trẻ em 111 hoặc 113. Ngoài tiếp nhận thông tin, Tổng đài 111 còn tiếp tục theo dõi, giám sát, tư vấn. Nếu cơ quan chức năng chưa can thiệp, Tổng đài 111 sẽ đôn đốc. Bên cạnh đó, người dân có thể phản ánh qua đường dây nóng của địa phương, các tổ chức, đoàn thể hoặc phản ánh với chính quyền cơ sở, với các cơ quan điều tra, cơ quan có trách nhiệm chăm sóc, bảo vệ trẻ em...

Nhìn chung, Nghị định số 130/2021/NĐ-CP cùng với khung pháp lý bảo vệ trẻ em trước đó đi sâu vào đời sống sẽ góp phần nâng cao hiệu quả bảo vệ trẻ em từ cơ sở, tăng tính răn đe, có tác dụng phòng ngừa hành vi bạo lực đối với trẻ em. Đơn cử như vụ việc cháu bé 8 tuổi ở thành phố Hồ Chí Minh xảy ra mới đây, nếu những người xung quanh tố cáo sớm, thì không chỉ cháu bé được cứu sống, mà bố nạn nhân và người “mẹ kế” có thể sẽ nhận mức án nhẹ hơn.

- Trân trọng cảm ơn ông!