Còn lậu đến bao giờ?

Song trên thực tế thì số lượng sách có trên thị trường lớn hơn rất nhiều bởi số thống kê không bao hàm sách lậu vốn nhiều không kể xiết. Nhà sách Chibooks vừa phát hành cuốn "Lục Tiểu Linh Đồng" hôm trước thì chỉ mấy hôm sau trên thị trường đã có sách in lậu. Nhanh hơn điện. Không chỉ in lậu sách văn học, kinh tế, sách phổ biến kiến thức, giới in lậu còn "xào" cả sách giáo khoa hoặc tất cả loại sách mà họ thấy có thể tiêu thụ được. In lậu không phải trả tiền bản quyền tác giả, cũng không mất tiền thuê dịch, tất nhiên cũng không phải trả công biên tập... nên giá khá rẻ, chỉ bằng 2/3 giá sách thật. Những người hay mua sách ai cũng biết, sách in lậu được bán công khai tại nhiều cửa hàng ở ngã ba đường Phạm Văn Đồng - Trần Quốc Hoàn, ở phố Nguyễn Xí (Hà Nội) và tại nhiều nơi khác trên cả nước.

Để hạn chế tình trạng sách lậu, nhiều NXB, nhà sách phải "tự cứu mình" bằng cách thông báo sách của họ chỉ bán tại các địa chỉ nhất định. Nhà sách Nhã Nam cho in cả slogan lên bìa cuối "mua sách giả là giết chết sách thật"… sự cố gắng đơn lẻ không giúp gì các nhà phát hành chính thống, bởi nhiều người đọc không quan tâm sách thật, sách giả, cứ rẻ là mua. Sách giả không chỉ giết chết sách thật mà còn triệt tiêu sáng tạo của các nhà văn, dịch giả. Viết một cuốn tiểu thuyết đôi khi mất cả năm, thậm chí cả chục năm, nhưng vì sách lậu tràn lan nên NXB chỉ dám in từ 1.000 đến 2.000 cuốn; tiền tác quyền tính theo số lượng nên thang nhuận bút vốn đã "bèo" lại càng "bèo" hơn. Tình trạng đó làm nhiều nhà văn chán nản, "gác bút".

Từ nhiều năm nay, các NXB, đơn vị làm sách và Hiệp hội Các NXB đã không ít lần tổ chức hội thảo, kiến nghị lên cơ quan có trách nhiệm, nhưng sách lậu vẫn tràn lan. Nguyên nhân chính là do hệ thống luật pháp liên quan đến việc xử lý tình trạng này còn nhiều khiếm khuyết, chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ. Lực lượng thanh tra quá mỏng, nhưng giả sử phát hiện sách in lậu ở cửa hàng nào đó mà không có người của NXB chứng nhận thì cũng chịu. Chưa kể thanh tra làm sao xuể khi cả nước có tới 12.000 cửa hàng sách.

Tình trạng sách lậu, sách không bản quyền kéo dài đến bao giờ?