Cổ phần hóa DN nhà nước: Chậm vì chưa quyết liệt

Đây được coi là tín hiệu đáng mừng trong tiến trình cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp. Song trên thực tế, việc thực hiện tái cơ cấu tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước đang gặp nhiều trở ngại do một số đơn vị chưa thực sự quyết liệt CPH và thoái vốn. Điều này khiến nhiều ý kiến e ngại về mục tiêu hoàn thành CPH 432 DN vào cuối năm 2015 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

135 doanh nghiệp chưa lập Ban chỉ đạo CPH

Là một trong 3 trục chính của đề án tái cơ cấu nền kinh tế, lộ trình CPH DNNN đã được đích thân Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng chỉ đạo và đặt mục tiêu rõ ràng. 432 DN sẽ phải hoàn thành CPH vào thời điểm cuối năm 2015. Thủ tướng cũng yêu cầu cắt chức lãnh đạo của những DN "chần chừ", làm chậm tiến trình CPH chung. Sau khi có chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, việc CPH DNNN đã có nhiều chuyển biến tích cực. Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, đến thời điểm hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án của 20/20 tập đoàn, tổng công ty (TĐ, TCT) nhà nước thuộc thẩm quyền. Các bộ, địa phương đã phê duyệt 68 đề án của TCT nhà nước trực thuộc. Về phương án CPH TĐ, TCT nhà nước, 6 tháng đầu năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt 12 phương án, tăng 2 lần so với năm 2013. 58 DN đã được sắp xếp lại trong 6 tháng qua, trong đó CPH 38 DN, giải thể 2 DN, sáp nhập 15 DN và đề nghị phá sản 3 DN. Về CPH DNNN, đã có 297 DN thành lập Ban chỉ đạo CPH, 159 DN đang tiến hành xác định giá trị DN, 67 đơn vị đã có quyết định công bố giá trị DN, 38 DN đã được phê duyệt phương án CPH và 31 DN đã bán cổ phần lần đầu. Một số đơn vị đã triển khai CPH khá tích cực như các bộ: Giao thông - Vận tải, Xây dựng, Công thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và TĐ Dệt may Việt Nam, TCT Hàng hải Việt Nam, TCT Đường sắt Việt Nam.

Tuy nhiên tại cuộc họp báo chiều 8-7, ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, vẫn còn 135 DN chưa thành lập Ban chỉ đạo CPH. Nhận xét về việc các DNNN tỏ ra không "mặn mà" với việc CPH theo lộ trình, các chuyên gia kinh tế cho rằng, một trong những nguyên nhân quan trọng làm chậm tiến trình này, ngoài những vướng mắc về cơ chế, chính sách, còn do không ít DNNN lo lắng việc tiến hành kiểm toán, xác định giá trị DN sẽ giúp cơ quan quản lý phát hiện ra nhiều sai phạm đã tồn tại ở các DN nhiều năm nay. Một số ý kiến cũng cho rằng, mỗi TĐ, TCT hoạt động trong những ngành nghề khác nhau, có khó khăn, thuận lợi khác nhau. Khó khăn của ngành này thậm chí lại là thuận cho ngành khác. Bởi vậy, để hoàn thành CPH DNNN theo đúng lộ trình, cần xây dựng cơ chế đặc thù cho từng DN để đẩy nhanh việc thực hiện theo đúng kế hoạch.

Đẩy mạnh kiểm tra, giám sát thực hiện CPH

Để hoàn thành có hiệu quả đề án tái cơ cấu DNNN, Bộ Tài chính đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương, các TĐ, TCT nhà nước coi đây là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cần kiên quyết hoàn thành. Các đơn vị cần thực hiện đúng quy định của Chính phủ, thực hiện chế độ báo cáo về tình hình triển khai và đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát thực hiện. Mục tiêu là đến quý III-2014, 159 DN đang xác định giá trị DN sẽ công bố được giá trị DN và cuối quý IV-2014 phê duyệt xong phương án CPH. Đối với 135 DN chưa thành lập Ban chỉ đạo CPH, trong quý III-2014 cần thành lập Ban chỉ đạo và bắt tay vào việc xác định giá trị DN. Phấn đấu hết quý II-2015, các DN này sẽ công bố được giá trị DN và quý III-2015 phê duyệt xong phương án CPH.

Ông Đặng Quyết Tiến cũng cho biết, Bộ Tài chính đã có Tờ trình báo cáo Thủ tướng Chính phủ về dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 15/NQ-CP về một số giải pháp đẩy mạnh CPH và thoái vốn tại DNNN, dự kiến sẽ ban hành ngay trong tháng 7-2014. Bộ cũng đang tích cực phối hợp với các bộ, ngành bảo đảm việc ban hành các cơ chế, chính sách đúng thời hạn đề ra, đồng thời khẩn trương thực hiện nghị quyết của Bộ Chính trị, chương trình hành động của Chính phủ về sắp xếp các công ty nông, lâm nghiệp.

Với những DN chưa có điều kiện CPH ngay, Bộ Tài chính kiến nghị chuyển thành công ty cổ phần với các cổ đông là tổ chức công đoàn, người lao động, cổ đông chiến lược hoặc các cổ đông tự nguyện khác nhằm đa dạng hóa sở hữu, góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý, giám sát. Đây được coi là một trong những biện pháp cụ thể được Bộ Tài chính đề xuất nhằm hoàn thành mục tiêu CPH 432 DN vào cuối năm 2015 theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Ông Đặng Quyết Tiến khẳng định, với việc đốc thúc và theo dõi sát sao tiến trình CPH, chỉ đạo đến từng DN, tiến độ CPH đến năm 2015 sẽ đạt được. Sau khi Nghị quyết 15 được chính thức ban hành, chắc chắn sẽ đẩy nhanh tiến độ CPH và tiến độ thoái vốn ngoài ngành cũng sẽ tăng lên rất nhanh.