Có hay không những sai phạm tại Hội Mỹ thuật Việt Nam?

Kết nạp cả người đang thi hành án vào hội

Ngày 15-9-1999, bà Đặng Thị Diệp (sinh ngày 23-10-1954), bị TAND tối cao xử 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo vì phạm tội "Tổ chức người khác trốn đi nước ngoài", thời gian thử thách 4 năm. Năm 2002, mặc dù bà Diệp vẫn đang trong thời gian thử thách nhưng đã được ông Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội MTVN ký quyết định kết nạp bà vào Hội MTVN. Và cũng trong năm đó, ông Trần Khánh Chương đã cùng bà Diệp đi Nhật. Theo kết luận của Ban Kiểm tra Hội MTVN thì đây là chuyến đi cá nhân, không dùng kinh phí của Hội MTVN. Vậy ai bỏ tiền ra "chiêu đãi" chuyến đi này? Dưới vỏ bọc an toàn đó, bà Diệp tiếp tục vi phạm và tháng 4-2008 đã bị TAND thành phố Hà Nội xử phạt 9 năm 6 tháng tù về tội "làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức" và "Tổ chức người khác trốn đi nước ngoài". Vậy nhưng phải hơn một năm sau đó (tháng 11-2009), bà Diệp mới bị xóa tên khỏi Hội MTVN sau khi có đơn tố cáo của ông Ngô Văn Chính? "Chữa cháy" cho trách nhiệm của Hội trong việc này, bà Mai Thị Ngọc Oanh, Ủy viên Ban Thường vụ, phụ trách Văn phòng Hội MTVN cho biết: Khi làm đơn xin vào hội, bà Đặng Thị Diệp đáp ứng đủ các tiêu chuẩn nên hội đã kết nạp làm hội viên. Còn việc bà Diệp có tiền án, đang trong thời gian thử thách hội không thể biết vì bà Diệp không khai vào đơn. Dư luận đặt câu hỏi, có thật là Ban Thường vụ Hội MTVN không biết bà Diệp đang trong giai đoạn thử thách theo xử lý của pháp luật, hay cố tình lờ đi?

Cho thuê trụ sở trái phép và trốn thuế

Là đơn vị hoạt động về nghệ thuật nên Hội MTVN được các cơ quan chức năng khá ưu ái khi giao cho quản lý những vị trí làm trụ sở hoạt động có nhiều lợi thế. Ngoài trụ sở tại số 51 Trần Hưng Đạo, Hội MTVN còn được giao quản lý, sử dụng thêm 3 địa điểm nữa, gồm: 44B phố Hàm Long, quận Hai Bà Trưng; 16 Ngô Quyền, quận Hoàn Kiếm và số 17 Thành Công quận Ba Đình. Hội MTVN là một tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp nên theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước năm 2008 thì tài sản là nhà, đất của Hội được giao phải sử dụng đúng mục đích, không được sử dụng vào mục đích cá nhân, cho thuê hoặc thực hiện hoạt động kinh doanh khác. Tuy nhiên, do có trụ sở ở những vị trí đắc địa nên từ nhiều năm nay, cả 3 trụ sở do Hội MTVN quản lý, sử dụng ở 16 Ngô Quyền, 44B Hàm Long và 17 Thành Công đều được Hội MTVN và cơ quan trực thuộc Hội cho thuê núp dưới những ngôn từ mỹ miều là "liên kết, liên doanh"… Đối chiếu với quyết định 09/2007/QĐ-TTg (ngày 19-1-2007) và Quyết định 140/2008/QĐ-TTg (ngày 21-10-2008) của Thủ tướng Chính phủ thì toàn bộ diện tích cho thuê trái phép tại Hội MTVN đều phải bị thu hồi.

Theo đơn tố cáo của ông Ngô Văn Chính, chúng tôi đã mục sở thị các địa chỉ trên và nhận thấy nội dung tố cáo của ông Chính là có cơ sở. Tại ngôi nhà 3 tầng ở 16 Ngô Quyền (diện tích đất rộng 230,5m2), từ năm 2010 trở về trước một phần diện tích được sử dụng làm nhà triển lãm, giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật của hội viên Hội MTVN. Theo quy chế do Hội MTVN đặt ra thì hội viên, tác giả nào muốn mở triển lãm cá nhân phải ký hợp đồng trước 3 tháng, sau đó phải nộp 6 triệu đồng/phòng để thuê tầng 1 và 7 triệu đồng/phòng để thuê tầng 2 (?!), phần còn lại do Hội MTVN quản lý sử dụng. Hiện nay, tại tầng 1 có một phòng rộng khoảng 50m2 vẫn đang được đại diện Nhà triển lãm ký hợp đồng "liên kết" với ông Nguyễn Bá Trạch (nguyên là Phó Giám đốc Nhà triển lãm) để mở phòng trưng bày và bán tranh từ nhiều năm nay. Còn tại tầng thượng của tòa nhà được Nhà triển lãm (trước đây là Hội MTVN) thực hiện hợp đồng "liên kết và tư vấn" với tổ chức ngoài ngành mỹ thuật. Mặc dù đều đứng danh nghĩa là hợp đồng "liên kết" nhưng ông Trạch và tổ chức này phải trả cho nhà triển lãm số tiền là 12 triệu đồng/tháng. Những hợp đồng "liên kết" mà thực chất là cho thuê địa điểm có giá rẻ đáng ngờ này đã bị ông Chính tố cáo, nhưng bà Mai Thị Ngọc Oanh vẫn khăng khăng với phóng viên: Hội MTVN và Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền không cho các tổ chức cá nhân thuê, mà chỉ là hợp đồng "liên doanh, liên kết"?

Tại trụ sở 44B Hàm Long, sau khi được giao đất, Hội MTVN đã xây dựng ngôi nhà 5 tầng trên diện tích 64,94m2. Hiện tại khu đất này là trụ sở làm việc của Nhà xuất bản Mỹ thuật và Tạp chí Mỹ thuật Việt Nam. Theo báo cáo của hai cơ quan trên, toàn bộ diện tích tầng 1 của tòa nhà đang được Nhà xuất bản Mỹ thuật thực hiện hợp đồng "liên doanh, liên kết" với một cá nhân là bà Nguyễn Thị Thu Hiền để tổ chức "triển lãm tranh ảnh, hoa nghệ thuật, giới thiệu và kinh doanh các sản phẩm mỹ thuật". Tuy nhiên, trên thực tế tầng 1 của tòa nhà này hiện chủ yếu được sử dụng để bán các loại hoa nghệ thuật và chỉ bày một vài quyển sách do Nhà xuất bản Mỹ thuật phát hành. Được biết, năm 2010, đơn vị liên doanh, liên kết phải trả cho Nhà xuất bản Mỹ thuật 3,8 triệu đồng/tháng và hiện nay tùy thời giá mà hợp đồng có sự điều chỉnh.

Xẻ đất được giao để phân nhà trái phép

Năm 1986, Hội Nghệ sỹ tạo hình Việt Nam (nay là Hội MTVN) được UBND TP Hà Nội giao 3.000m2 để xây dựng trụ sở (tại 17 Thành Công). Tại giấy sử dụng đất của hội được cấp ngày 24-2-1986 ghi rõ: "Không tự ý nhượng đất được sử dụng cho cơ quan khác hoặc tư nhân, không được thay đổi mục đích sử dụng công trình". Thế nhưng, kể từ khi được giao đất, ngoài xây dựng trụ sở làm việc diện tích 674m2, Hội MTVN đã "xẻ" 771,3m2 đất của Nhà nước để bố trí làm nhà ở cho 29 cán bộ, công nhân viên từ năm 1994 (trong đó có ông Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội MTVN, và sau đó con gái ông Chương là Trần Thị Khánh Phương đã bán đi kiếm lời bất chính 34,5 cây vàng 999). Ngoài ra, bất chấp quy định của UBND TP Hà Nội tại điều 3 trong Giấy sử dụng đất, Hội MTVN đã tự ý chuyển đổi 867m2 đất cho Công ty Tu tạo và phát triển nhà và sau đó các bên tham gia "liên kết" đã hợp pháp hóa bằng cách làm các thủ tục để thành phố thu hồi 867m2 này để giao cho Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 1 (Bộ GTVT) được thuê. Xung quanh việc chuyển đổi đất trái phép này có rất nhiều câu hỏi đặt ra mà các cơ quan chức năng phải xác minh, điều tra để có kết luận rõ ràng. Bên cạnh đó, một số diện tích đắc địa tại 17 Thành Công cũng đã bị cho thuê từ 1996 đến 2003. Và từ tháng 10-2013, sau khi Xí nghiệp In mỹ thuật sáp nhập vào Nhà xuất bản Mỹ thuật, người lao động xin nghỉ việc, không còn công nhân tham gia hợp tác sản xuất, thì nơi đây lại trở lại "lối mòn" mà Nhà xuất bản Mỹ thuật và Trung tâm Triển lãm Ngô Quyền đã "đi" từ nhiều năm qua.

Do giá cho thuê núp dưới chiêu bài "liên doanh, liên kết" quá rẻ so với mặt bằng chung, ông Ngô Văn Chính đã gửi nhiều đơn tố cáo đến các cơ quan chức năng. Sau khi kiểm tra, Chi cục Thuế quận Hoàn Kiếm đã xác minh việc chấp hành thuế của Nhà triển lãm (16 Ngô Quyền) từ năm 1999 đến tháng 6-2010. Tại Kết luận nội dung tố cáo số 1924/CCTKTNB ngày 31-8-2011 của Chi cục Thuế quận Hoàn Kiếm khẳng định, Hội MTVN là tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp nhưng đã cho các cá nhân thuê phòng qua hình thức liên doanh, liên kết không kê khai nộp thuế, không mở sổ sách kế toán theo quy định. Từ các tài liệu, hợp đồng cho thuê trụ sở làm việc, đoàn kiểm tra đã lập biên bản, đồng thời ra quyết định xử phạt vi phạm pháp luật về thuế và truy thu thuế với Hội MTVN và Nhà triển lãm với tổng số tiền gần 1 tỷ đồng.

Hiện nay, Cục Thuế Hà Nội đang tiếp tục thụ lý để làm rõ những nội dung liên quan đến việc cho thuê trụ sở trái phép trốn thuế tại một số địa điểm do Hội MTVN quản lý.

Những lình xình tại Hội MTVN sẽ còn bị khiếu kiện kéo dài nếu các cơ quan chức năng không xác minh đúng và đầy đủ bản chất của những hợp đồng "liên doanh, liên kết" bởi mức giá rẻ so với những vị trí đắc địa trên địa bàn thành phố.