Chuyển thể các tác phẩm lịch sử: Vấn đề ở cách làm

Có thể thấy hàng loạt đầu sách về tác phẩm kinh điển được các NXB khai thác, giới thiệu. Tủ sách văn học kinh điển thế giới của "nhà" Trẻ với bộ truyện có tranh vẽ minh họa sống động "Robinson Crusoe lạc trên đảo hoang", "Hai vạn dặm dưới đáy biển"… Mới đây, bộ tranh truyện "Thần thoại Hy Lạp" của NXB Kim Đồng cũng đã chinh phục được bạn đọc tiểu học. Giá trị kinh tế không nhỏ khi bộ sách có tới 20 tập, mỗi tập là 50 nghìn đồng. Tương tự bộ "Thần thoại Bắc Âu", "Thần thoại Ai Cập" cũng được trẻ đón nhận. Trong những ngày giữa tháng 1 vừa qua, "nhà" Kim Đồng đã tung ra bộ sách "Những tác phẩm để đời của Shakespeare" giới thiệu những vở kịch nổi tiếng của ông như "Giấc mộng đêm hè", "Macbeth", "Hamlet", "Bão tố"…

Có một điều đáng ngẫm, những bộ sách chuyển thể như vậy phát hành ở Việt Nam đều được mua bản quyền từ các nước khu vực, trong đó có Hàn Quốc. Lại nghĩ đến một bộ sách cho thiếu nhi liên quan đến lịch sử đương đại Việt Nam như "Đội thiếu niên tình báo Bát Sắt", "Đội thiếu niên du kích Đình Bảng", "Đội thiếu niên du kích thành Huế". Cốt truyện, nhân vật, tình tiết… không kém phần hấp dẫn. Nhưng khó lòng trách bạn đọc nhỏ không kiên trì theo hết hơn 200 trang dày đặc chữ. Ai đã nghĩ đến và ai sẽ chuyển những tác phẩm này thành những bộ tranh truyện để các em nhỏ dễ đọc, dễ nhớ hơn?

Nhiều thế hệ bạn đọc không xa lạ gì với tác phẩm "Lá cờ thêu sáu chữ Vàng" của cố nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Nhưng sự trở lại của người anh hùng trẻ tuổi Hoài Văn hầu Trần Quốc Toản dưới hình thức tranh truyện comic khổ lớn đã khiến trẻ lứa tuổi tiểu học tiếp cận các nhân vật và câu chuyện lịch sử một cách nhẹ nhàng, thú vị. Chưa cần phải hiểu hết, một vài hình ảnh còn đọng lại sâu sắc cũng sẽ làm bước đệm tuyệt vời cho sự tiếp nhận có chiều sâu hơn sau này. "Thành Rồng" - cuốn tranh truyện comic về lịch sử "made in Việt Nam" dường như không chỉ khiến trẻ em mà ngay cả người lớn cũng thấy hấp dẫn khi tìm hiểu cuộc đời vị vua khai sáng Thăng Long - Lý Công Uẩn.

Từ khoảng đầu những năm 1990, đã lác đác thấy những đầu sách chuyển tải tranh truyện lịch sử Việt Nam mang thương hiệu "Kim Đồng". Đến nay có 13 đầu sách tranh truyện lịch sử Việt Nam được NXB này giới thiệu tới bạn đọc nhỏ.

Thực tế, các NXB đều đã và đang rất quan tâm tới tác phẩm chuyển thể, song dường như mới chỉ chú trọng đến tác phẩm nước ngoài như "nhà" Mỹ thuật với bộ "Tam đại danh tác" gồm "Thủy hử", "Tây du ký", "Tam quốc diễn nghĩa". Chưa kể, công việc này không phải lúc nào cũng diễn ra trôi chảy. Có những người tinh ý nhận ra trong một số tác phẩm "việc chuyển ngữ chưa được thuần Việt". Và còn rất nhiều nội dung nữa liên quan đến tính chân thực của nguyên tác…

Trong khi đó, lịch sử Việt Nam cùng những tác phẩm văn học về đề tài này có phải là một mảnh đất đầy hứa hẹn cho việc chuyển thể? Vấn đề hình như vẫn là ở cách làm.