Chuyến thăm bão táp

Thực tế, chuyến đi của người đứng đầu ngành Ngoại giao Mỹ tới xứ sở Bạch dương đã được hai bên chuẩn bị kỹ lưỡng trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump đã liên tục phát đi những tín hiệu tích cực trong suốt chiến dịch tranh cử, với cam kết sẽ xây dựng quan hệ tốt đẹp hơn với Nga. Cùng với đó, việc Tổng thống Nga Vladimir Putin bày tỏ sự sẵn sàng trong thiết lập đối thoại với ban lãnh đạo mới của Mỹ đã tạo ra hy vọng mối quan hệ giữa Mátxcơva - Washington sẽ bước sang trang mới. Tuy nhiên, mọi nỗ lực dường như đang trở nên "xôi hỏng bỏng không" sau vụ Mỹ sử dụng tên lửa oanh kích quân đội Syria hôm 7-4, hành động mà Tổng thống Nga V.Putin thẳng thừng tuyên bố là "xâm lược một quốc gia có chủ quyền, vi phạm luật pháp quốc tế". Thế nhưng, Washington lại khăng khăng cáo buộc Nga "bao che" chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad trong vụ thảm sát bằng vũ khí hóa học hôm 4-4 tại tỉnh Idlib, Tây Bắc Syria, khiến 87 thường dân thiệt mạng.

Do vậy, giới quan sát cho rằng, chuyến đi của nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ đến Nga là cuộc gặp gỡ đầu tiên đầy khó khăn đối với cả hai vị Ngoại trưởng, đặt cả hai vào tình huống phải tìm cách làm cho mối quan hệ song phương không xấu đi. Ngoại trưởng Mỹ Tillerson bày tỏ hy vọng cuộc gặp có thể giúp hai bên thiết lập đối thoại thẳng thắn và làm rõ những điểm bất đồng giữa hai nước. Tuy nhiên sau cuộc hội đàm kéo dài 5 giờ đồng hồ với các chủ đề chính là tình hình Syria, Ukraine, Triều Tiên, quan hệ song phương Nga - Mỹ, dường như những mâu thuẫn giữa hai cường quốc vẫn chưa được giải quyết. Phát biểu trong cuộc họp báo sau hội đàm, ông Tillerson cho biết mối quan hệ Nga - Mỹ cũng như mức độ tin tưởng giữa hai nước đang ở mức rất thấp. Người đứng đầu ngành Ngoại giao Mỹ cũng khẳng định cuộc không kích bằng 59 tên lửa hành trình của Mỹ vào căn cứ không quân tại Syria hồi tuần trước là hoàn toàn “chính đáng”. Trong khi đó, người đồng cấp Sergei Lavrov cho rằng việc Mỹ oanh kích căn cứ không quân Syria là bất hợp pháp. Liên quan tới vụ tấn công hóa học tại tỉnh Idlib, Syria, Mátxcơva vẫn giữ lập trường về sự cần thiết phải mở một cuộc điều tra về vụ việc này và cho rằng bất kỳ nghị quyết nào của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc mà chỉ tập trung vào việc đổ lỗi cho chính quyền Syria, thay vì tiến hành điều tra đều “phản tác dụng”.

Có thể thấy cuộc gặp kéo dài 2 giờ trước đó giữa Ngoại trưởng Tillerson với Tổng thống V.Putin chưa thể cải thiện một loạt vấn đề đang gây bất đồng trong quan hệ hai nước hiện nay. Nói cách khác, quyết định của Mỹ bất ngờ tấn công vào quân đội Syria là một đòn mạnh đánh vào lòng tin của Mátxcơva đối với chính quyền mới ở Mỹ. Từ hy vọng cải thiện quan hệ với Nhà Trắng, Điện Kremlin rơi vào tình trạng bối rối và đầy thất vọng trước chính sách tỏ ra "tiền hậu bất nhất" của chính quyền Tổng thống D.Trump. Thậm chí, nếu tình hình tiếp tục leo thang, không thể loại trừ nguy cơ của một cuộc đối đầu quân sự giữa Nga và Mỹ tại Syria, nhất là khi kênh liên lạc quân sự duy nhất được thiết lập để xác định cơ chế phối hợp hành động và tránh đụng độ giữa lực lượng hai nước ở quốc gia Trung Đông này đã bị cắt đứt.

Quan hệ Nga - Mỹ trong thời gian tới sẽ còn diễn biến rất phức tạp. Tuy nhiên, việc chuyến thăm của Ngoại trưởng Tillerson tới Nga vẫn được tiến hành đúng kế hoạch, bất chấp những mâu thuẫn và căng thẳng leo thang, cũng cho thấy cánh cửa đối thoại giữa Mátxcơva và Washington chưa hoàn toàn đóng lại. Đặc biệt, dù Tổng thống D.Trump nhận định rằng, một loạt vụ việc gây căng thẳng gần đây khiến quan hệ hai nước ngày càng đi xuống, song ông chủ Nhà Trắng vẫn mong muốn mối quan hệ này được cải thiện trong thời gian tới.