Chủ động lấy nước cho vụ đông xuân

Thiếu nước nghiêm trọng trên diện rộng

Hồ thủy điện Hòa Bình.    Ảnh: Tiến Trung

Mùa lũ năm 2009, trên sông Hồng tại trạm đo Hà Nội mực nước cao nhất chỉ đạt 8,78m và từ tháng 9 đến cuối tháng 10-2009 liên tục giảm từ 4m xuống mức dưới 2m; từ đầu tháng 11-2009 đến nay chỉ dao động ở mức 1-1,5m (cùng kỳ năm 2008 là 2,9m). Mực nước trên sông Thái Bình trong mùa lũ cao nhất cũng chỉ đạt 3,81m; ngày 6-12-2009 là 1,36m (cùng kỳ năm 2008 là 1,72m). Các hồ chứa thủy lợi hầu hết tích không đầy nước, bình quân mới chứa được 78% mức thiết kế; một số hồ chứa khác như Đồng Mô, Yên Mỹ… còn thấp hơn nhiều. Các hồ chứa nước thủy điện cũng trong tình trạng tương tự, thấp hơn nhiều so với thiết kế và cùng kỳ giai đoạn trước.

Theo kế hoạch của các địa phương, diện tích tưới vụ đông xuân 2009-2010 khoảng 627.089ha (trong đó Trung du 85.273ha, Đồng bằng sông Hồng 541.816ha). Dự kiến diện tích thiếu nước là 79.981ha, diện tích phải chuyển đổi cơ cấu cây trồng là 5.714ha (tập trung ở vùng tưới bằng hồ chứa của Phú Thọ và Bắc Giang). Thời tiết diễn biến bất thường sẽ ảnh hưởng mạnh đến dòng chảy trên các sông ở ĐBBB dẫn đến tình trạng thiếu nước trầm trọng trên diện rộng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sản xuất điện. Tính toán của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia cho thấy, nếu để thủy điện Thác Bà, Tuyên Quang tham gia phục vụ xả nước vụ đông xuân 2008-2009, thì hồ Thác Bà, Tuyên Quang có thể về mức nước chết vào cuối tháng 1-2010. Như vậy, những tháng còn lại của mùa khô, Nhà máy Thủy điện Thác Bà, Tuyên Quang sẽ chỉ chạy bằng nguồn nước về tự nhiên, điều này rất khó trong quá trình vận hành, vì lượng nước chỉ đủ chạy tối đa các tổ máy trong 2-3 giờ/ngày, trong khi đó vào các tháng mùa khô hệ thống điện miền Bắc rất cần công suất để chống quá tải 4-6 giờ/ngày. Hơn nữa, mực nước hồ liên tục ở mức nước chết dẫn tới nguy hiểm cho hệ thống điện. Từ những yếu tố trên cho thấy, không thể huy động thủy điện Thác Bà, Tuyên Quang tham gia xả nước trong năm nay, mà chỉ dùng thủy điện Hòa Bình. Theo đó, kể từ ngày 1-1-2010, các hồ Thác Bà, Tuyên Quang chỉ chạy theo điều kiện kỹ thuật.

Trước tình hình trên, ngay từ tháng 12-2009, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ thị về việc triển khai một số một biện pháp cấp bách khắc phục tình trạng thiếu nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt trong những tháng cuối năm 2009, đầu năm 2010.

Chủ động sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả

Trưởng trạm quản lý công trình Xuân Quang - Hưng Yên (thuộc Công ty Khai thác công trình Bắc Hưng Hải) cho biết, sau khi ngành chức năng có chỉ thị về việc thực hiện các giải pháp bảo đảm nước tưới phục vụ sản xuất vụ đông xuân 2009-2010 ở các tỉnh Bắc bộ, Công ty đã thành lập ban chống hạn để kiểm tra, sửa chữa máy móc thiết bị, nạo vét cửa sông, thu các vật cản trên dòng chảy; đồng thời có kế hoạch điều tiết nước luân phiên cho từng khu vực, thông báo về các địa phương để người dân lấy nước. Hiện nay, một số trạm tận dụng nước thủy triều đã bơm trữ nước vào kênh cấp 2. Theo kế hoạch, đến ngày 24-1, Nhà máy Thủy điện Hòa Bình bắt đầu xả và ngày 26-1 mới lấy nước vào đồng, nhưng hiện nay một số trạm bơm đã tận dụng nước thủy triều để bơm nước vào kênh cấp 2.

Trưởng Trạm bơm Cổ Đam - Nam Định (thuộc Công ty Khai thác thủy lợi Bắc Nam Hà) cho biết, toàn tỉnh Nam Định có 77.700ha diện tích gieo cấy vụ đông xuân, trong đó khoảng 33.900ha phải bơm điện để lấy nước đổ ải, tập trung chủ yếu ở khu vực các huyện Mỹ Lộc, Vụ Bản, Ý Yên, Nam Trực, Trực Ninh. Từ tháng 11-2009, Nam Định đã tập trung các giải pháp để lấy nước có hiệu quả, trên cơ sở đồng loạt ra quân nạo vét cửa cống, kênh dẫn nước, sửa chữa công trình đầu mối… Tại Trạm bơm Yên Lệnh (Hà Nam), bể hút của trạm không có nước, điện lực đã phối hợp với Công ty Khai thác công trình thủy lợi Duy Tiên lắp 4 máy bơm dã chiến giáp sông Hồng để lấy nước vào bể xả và từ đó bơm vào các kênh nội đồng.

Những việc làm trên cho thấy, chính quyền các địa phương đã chủ động trong việc tận dụng nguồn nước, sử dụng có hiệu quả để đổ ải vụ đông xuân.