Chăm sóc "hồn di sản"

Như chuyện về đền Trấn Vũ tại quận Ba Đình - điểm đến nổi tiếng lâu nay, có một pho tượng... bị giới thiệu sai tên. Những điểm đến khác như Chùa Mía, Đền Và, Thành cổ Sơn Tây... cũng dễ thấy sự thiếu vắng thông tin về di tích. Muốn tìm hiểu kỹ, du khách... đành phải chịu khó hỏi.

Vài nét về thực trạng, kể ra để thấy việc quan tâm, coi sóc phần "hồn" của di tích chưa được làm thật tốt. Trong khi đó, sự hòa quyện giữa phần vật chất (gồm hệ thống công trình, hạng mục, hiện vật…) với những giá trị lịch sử, ý nghĩa văn hóa của chúng mới làm nên đầy đủ vẻ đẹp sâu sắc của di tích. Hay, nói đúng hơn, những yếu tố đó tuy hai mà một, luôn phải song hành, và cần được chăm sóc đồng thời như nhau.

Phần "hồn" của di sản văn hóa nói chung vốn phong phú. Sẽ rất mông lung nếu việc giữ gìn, lan tỏa các giá trị ấy lại không xác định được từng đầu việc cụ thể. Chẳng hạn, quảng bá, tuyên truyền về di tích, gắn di tích với các hoạt động văn hóa văn nghệ cộng đồng, du lịch… đòi hỏi tính chính xác cao về thông tin, tính phong phú của tư liệu, tính hấp dẫn của hình thức thể hiện... Quảng bá giá trị di sản mà làm qua loa, hời hợt thì đương nhiên không hiệu quả. Mặt khác, du khách đến với di sản nhưng lại không được nghe, được biết, được hiểu nhiều hơn về những truyền thuyết, thơ phú, mảng chạm, hoa văn, câu chuyện lịch sử ẩn sau những pho tượng, hiện vật... thì thiệt thòi không chỉ cho du khách mà còn cho chính hoạt động bảo tồn của chúng ta.

Vì vậy, hãy làm sao để khi công chúng đến với di sản, họ không chỉ là bước vào và ngắm nhìn những công trình xây dựng to lớn nhưng… im lặng.