Cấp thiết nâng cao năng lực cạnh tranh ngành hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm

Ngành trụ cột của nền kinh tế

Theo ông Nguyễn Tiến Cường, Phó Tổng Biên tập Báo Công Thương, ngành hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm phản ánh trực tiếp chất lượng sống của người dân.

Các xu hướng lớn đang chi phối thị trường tiêu dùng gồm sự chuyển dịch mạnh sang tiêu dùng “xanh - sạch - lành mạnh”, yêu cầu cao về xuất xứ, chất lượng sản phẩm và đặc biệt là sự bùng nổ của thương mại điện tử.

Năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam đạt trên 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm trước, chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Chia sẻ về chính sách phát triển thương mại nội địa ngành hàng thực phẩm - tiêu dùng nhanh trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại đa kênh, bà Trần Diệu Hương - Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) đóng vai trò then chốt trong đời sống kinh tế - xã hội, khi cung cấp các sản phẩm thiết yếu, thực phẩm, đồ uống, với tốc độ quay vòng cao, phản ánh nhanh nhạy xu hướng tiêu dùng.

Giai đoạn 2021–2024, tổng mức bán lẻ ngành FMCG tăng trung bình 10%/năm, trong bối cảnh GDP năm 2024 tăng 7,09%. Thị trường chuyển dịch mạnh theo hướng tiêu dùng xanh, sạch, lành mạnh, chú trọng nguồn gốc và quy trình sản xuất.

Song song, hệ thống phân phối hiện đại và thương mại điện tử tăng trưởng mạnh, dự kiến chiếm 10% tổng mức bán lẻ năm 2025.

Khẳng định thương mại điện tử là động lực phát triển chiến lược cho ngành bán lẻ hiện đại, ông Đào Thanh Tùng - Trưởng bộ phận Thương mại điện tử - Lotte Mart Việt Nam cho hay, thương mại điện tử đã trở thành cấu phần cốt lõi trong chiến lược phát triển của ngành bán lẻ hiện đại, không còn đơn thuần là một kênh bán hàng mới. Việt Nam hiện là quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử bán lẻ nhanh thứ hai Đông Nam Á, với tỷ lệ thâm nhập người dùng số vượt 60%.

Tại Lotte Mart, thương mại điện tử được định vị là nền tảng vận hành mới - thay vì chỉ là công cụ hỗ trợ bán hàng. Hệ thống ERP, kho, CRM, giao nhận… được kết nối và tự động hóa theo thời gian thực, cho phép giao hàng nhanh trong 1-2 giờ hoặc phạm vi liên tỉnh 300km.

“Trong đợt mưa bão tháng 5-2025 tại Hà Nội, Lotte Mart vẫn duy trì 70% đơn hàng nhờ năng lực vận hành linh hoạt. Bán lẻ hiện đại đang chuyển từ chiến lược đại trà sang phân khúc sâu, cá nhân hóa theo từng tệp khách hàng”, ông Tùng thông tin.

Ông Tùng khẳng định, thương mại điện tử không chỉ thay đổi hành vi tiêu dùng, mà còn tái định nghĩa lại toàn bộ hệ sinh thái ngành bán lẻ - trở thành động lực chiến lược để phát triển bền vững và cạnh tranh trong thời đại số.

Số hóa nâng cao khả năng tiếp cận thị trường

Ông Nguyễn Tiến Cường, Phó Tổng Biên tập Báo Công Thương cho rằng, bên cạnh cơ hội cũng tồn tại không ít thách thức. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn lúng túng trong việc tiếp cận công nghệ mới, quản trị đổi mới sáng tạo, đầu tư chuyển đổi số hay xây dựng hệ thống phân phối hiện đại.

Bà Đoàn Trang Hà Thanh - Giám đốc Vận hành Lazada Việt Nam nhấn mạnh, chuyển đổi số trong vận hành và phân phối đang trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thực phẩm và FMCG tối ưu hiệu quả kinh doanh.

Lazada hỗ trợ các doanh nghiệp mở gian hàng nhanh chóng, tích hợp công cụ AI thông minh như trợ lý ảo, dịch thuật tự động, gợi ý sản phẩm và tối ưu hóa nội dung. Đặc biệt, hệ thống seller center giúp đồng bộ đơn hàng, tồn kho, vận chuyển, tự động phân bổ đơn hàng đến kho gần nhất để rút ngắn thời gian giao hàng.

Lazada cũng hợp tác với LEX Vietnam, Grab, Ahamove để cung ứng sản phẩm thực phẩm tới tận tay người tiêu dùng trong 2 giờ tại các đô thị lớn. Các doanh nghiệp được khuyến nghị đầu tư vận hành bền vững trên nền tảng số, đẩy mạnh số hóa logistics và tăng cường hoạt động bán hàng livestream.

“Số hóa phân phối không chỉ rút ngắn thời gian xử lý, giảm chi phí vận hành mà còn nâng cao khả năng tiếp cận thị trường, đặc biệt đối với các sản phẩm cần bảo quản như thực phẩm tươi sống, từ đó mở rộng quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh trên kênh thương mại số”, bà Hà Thanh nêu.

Bà Trần Diệu Hương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho rằng, doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp khó khăn về vốn, hạ tầng, công nghệ, nhân lực số. Ngoài ra là những yêu cầu cao về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm, quản tgrị dữ liệu.

Bà Hương kiến nghị cần triển khai đồng bộ thể chế, hạ tầng, công nghệ và hỗ trợ doanh nghiệp ngành FMCG để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy ngành phát triển. Cùng đó đẩy mạnh ứng dụng AI, big data, IoT trong chuỗi cung ứng FMCG, giúp doanh nghiệp quản lý sản xuất, dự báo thị trường, tối ưu hóa chuỗi cung ứng.