Cần cơ chế cho phát triển điện mặt trời

Tại đây, các chuyên gia đã trình bày nhiều tham luận cũng như trao đổi thảo luận về thực trạng phát triển của điện mặt trời tại Việt Nam hiện nay.

Trong khi các nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống như than đá, dầu mỏ đang dần cạn kiệt, nguồn cung và giá thành không ổn định thì các nguồn năng lượng tái tạo đang nhận được nhiều sự chú ý, nhất là nguồn năng lượng từ mặt trời. Việc tận dụng nguồn năng lượng tự nhiên này không chỉ góp phần phục vụ nhu cầu sử dụng năng lượng ngày càng cao của xã hội mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giảm lượng phát thải khí nhà kính trên toàn cầu.

Việt Nam là một trong những quốc gia có lượng ánh sáng mặt trời cao trong bản đồ bức xạ mặt trời thế giới. Tổng bức xạ năng lượng mặt trời trung bình ở nước ta dao động từ 4,3-5,7 triệu kWh/m2. Ở các tỉnh Nam Trung bộ, Tây Nguyên có số giờ nắng khá cao. Đạt từ 2.000 đến 2.600 giờ/năm.

Dù có lợi thế sẵn có như vậy, nhưng theo tiến sỹ Nguyễn Huy Hoạch-Hiệp hội năng lượng sạch Việt Nam, việc khai thác nguồn năng lượng mặt trời ở Việt Nam cho đến thời điểm này là không đáng kể. Phần đa các dự án điện mặt trời trên cả nước chỉ ở quy mô nhỏ, tập trung chủ yếu vào việc khai thác nhiệt năng từ năng lượng mặt trời. Các ứng dụng chủ yếu là điện mặt trời cho hộ gia đình, các trung tâm dịch vụ, hệ thống đun nước nóng mặt trời, hệ thống đèn điện và sấy.

Tuy nhiên, ông Hoạch cũng nhận định hiện tại, lĩnh vực này đã thu hút được sự chú ý của nhiều nhà đầu tư. Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 30 nhà đầu tư trong và ngoài nước bắt đầu xúc tiến lập các dự án điện mặt trời công suất từ 20MW đến trên 30MW tại một số nơi, tập trung chủ yếu ở miền Trung. Một số nhà đầu tư nước ngoài như Hàn Quốc, Ấn Độ, Pháp, Đức… cũng đang nghiên cứu, đăng ký đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời.

Không chỉ các nhà đầu tư nước ngoài, các nhà đầu tư trong nước hiện cũng đang bắt đầu nghiên cứu, đầu tư vào thị trường này. Tổng Công ty Điện lực miền Trung với dự án nhà máy điện mặt trời tại Khánh Hòa với công suất dự kiến 150 MW. Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng dự định triển khai phát triển hai dự án điện mặt trời tại Đồng Nai, Bình Thuận…

Bên cạnh đó, những năm trước đây, để phát triển nguồn điện mặt trời đòi hỏi phải đầu tư khá lớn. Song, hiện tại công nghệ điện mặt trời đã có những tiến bộ vượt bậc, hiệu suất, mức độ an toàn, tuổi thọ hệ thống ngày càng nâng cao góp phần giảm giá thành. Một số dự án điện mặt trời đã có giá hoàn toàn cạnh tranh được với giá điện từ năng lượng hóa thạch. Dự báo giá điện mặt trời sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.

Mặc dù điện mặt trời ở Việt Nam có nhiều thế mạnh nhưng số đông các nhà đầu tư đều cho rằng vẫn còn một số thách thức đang đặt ra. Ông Lê Vĩnh Sơn – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sơn Hà cho biết, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã tiên phong tham gia vào thị trường năng lượng mặt trời nhưng còn nhiều rào cản liên quan tới cơ chế, chính xách và quá trình thực thi nên các doanh nghiệp này sau việc đầu tư ban đầu thì đang gặp khó khăn do chưa thể mở được “đầu ra” cho các sản phẩm. Các chính sách về năng lượng mặt trời chưa đầy đủ, thiếu sự đồng bộ và gắn kết. Khó tiếp cận các nguồn vốn vay, ưu đãi hiện đang áp dụng chưa đủ sức giúp doanh nghiệp đầu tư hoàn vốn. Thủ tục ưu đãi phát triển khoa học công nghệ và ứng dụng ở hầu hết cơ quan Nhà nước còn phức tạp, kéo dài và tốn kém thời gian. Giá mua bán điện chưa rõ ràng, dự thảo giá thấp nên chưa thu hút nhà đầu tư.

Giám đốc Công ty năng lượng Mặt trời đỏ Diệp Bảo Cánh cũng cho rằng nhân lực cho các cấp quản lý còn thiếu về số lượng con người cũng như kiến thức chuyên sâu về điện mặt trời nên rất khó trong các khâu xét duyệt dự án, quy hoạch, xây dựng quy chuẩn kỹ thuật. Ngoài ra, để điện mặt trời phát triển thì phải huy động nguồn lực tài chính tổng lực của toàn xã hội. Tuy nhiên, các tổ chức tín dụng và ngân hàng hoàn toàn không có kế hoạch đào tạo nhân lực phục vụ cho việc thẩm định và xét duyệt tín dụng cho các dự án điện mặt trời. Theo ông, cần sớm có bộ tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến điện mặt trời như tiêu chuẩn tấm pin, invester, giàn khung đỡ… Bộ tiêu chuẩn sẽ giúp người tiêu dùng mua sản phẩm đúng chất lượng, giá cạnh tranh lành mạnh. Đồng thời, Chính phủ cần sớm ban hành giá mua điện từ nguồn năng lượng mặt trời.

Đồng tình với kiến nghị trên, tiến sỹ Nguyễn Huy Hoạch- Hiệp hội năng lượng sạch Việt Nam mong muốn Chính phủ quy định giá mua, bán điện năng lượng mặt trời hợp lý, hài hòa lợi ích của cả chủ đầu tư và người mua điện. Giá mua bán điện cần điều chỉnh linh hoạt theo nguyên tắc giảm dần khi suất đầu tư vảo điện mặt trời giảm.