Các di tích độc đáo ở Thái Nguyên

Chùa Y Na

Chùa Y Na nằm trên đồi Rùa ở xã Tân Cương (thành phố Thái Nguyên), trong khuôn viên gần 7.000m2, có kiến trúc phỏng theo mẫu chùa Hưng Ký (quận Hoàng Mai, Hà Nội). Trước năm 1945, chùa là địa điểm hoạt động bí mật của Việt Minh. Phía trước chùa còn có một ngôi đình thờ Thành hoàng làng nhưng đã bị phá, nay chỉ còn một chiếc giếng. Năm 2002, chùa được trùng tu lớn, trở thành một trong những điểm du lịch tâm linh quan trọng và nằm trong tour Bảo tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam - chùa Y Na - làng chè Tân Cương - hồ Núi Cốc.

Khu di tích khảo cổ học Thần Sa

Khu di tích này nằm trong địa phận xã Thần Sa (huyện Võ Nhai). Tại đây, các nhà khoa học đã phát hiện hàng loạt di chỉ khảo cổ có niên đại từ trung kỳ đá cũ đến sơ kỳ đá mới (30.000 năm đến 10.000 năm cách ngày nay) như Phiêng Tung, Ngườm, Nà Ngùn, Thắm Choong… Đây là minh chứng cho nền văn hóa Thần Sa cổ nhất ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. 

Hang Phiêng Tung nằm ở độ cao 50m so với chân núi Mèo, là nơi người nguyên thủy cư trú. Tại đây, các nhà khảo cổ học đã thu được 659 công cụ đá. Mái đá Ngườm là di chỉ quan trọng nhất của khu di chỉ khảo cổ học Thần Sa, là một mái đá khổng lồ nằm ở độ cao 30m so với mặt sông Thần Sa. Tại hố khai quật di chỉ Ngườm, các nhà khoa học phát hiện 4 tầng văn hóa, trong đó tầng 1 - 2 là những di vật đá đặc trưng của nền văn hóa Bắc Sơn, Hòa Bình, Sơn Vi; tầng 3 là các công cụ đặc trưng của Ngườm; tầng thứ 4 là hàng vạn công cụ đá kiểu Phiêng Tung. Những phát hiện này đã khẳng định ở Việt Nam có một nền văn hóa khảo cổ đá cũ - văn hóa Thần Sa và kỹ nghệ khảo cổ học mới được gọi là “Kỹ nghệ Ngườm”. Năm 1982, Khu di tích khảo cổ học Thần Sa được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt.

Hang Sa Khao

Hang Sa Khao (xã Phú Thượng, huyện Võ Nhai) là di tích cách mạng thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Mỹ. Miệng hang Sa Khao rộng hơn 500m2, bên trên trần hang, vách hang là những khối thạch nhũ nhiều hình thù. Hang Sa Khao từng là nơi trú ẩn, làm việc và diễn ra những cuộc họp quan trọng của các đồng chí cán bộ lão thành như Võ Nguyên Giáp, Trần Đăng Ninh, Hoàng Văn Thụ, Hoàng Quốc Việt... Trong thời kỳ đế quốc Mỹ leo thang ném bom phá hoại miền Bắc, hang Sa Khao là nơi sơ tán an toàn cho cán bộ và nhân dân huyện Võ Nhai. Năm 2010, hang Sa Khao được xếp hạng Di tích thắng cảnh và di tích lịch sử cấp quốc gia.