Các công trình phục vụ SEA Games 2003: Những sai phạm cần làm rõ

* Những lắt léo trong vụ "đổi màu" đường bao quanh SVĐ quốc gia.
* Nhà thi đấu Phú Thọ sai từ thiết kế.
* Nhiều công trình xây dựng vừa cập rập vừa nhiều "hạn chế".

Sân vận động Mỹ Đình đang xuống cấp nghiêm trọng

SEA Games 22 lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam kết thúc chưa đầy ba tháng thì Thủ tướng Chính phủ đã quyết định giao Thanh tra Nhà nước thanh tra một số công trình phục vụ SEA Games 22. Dư luận đã mong mỏi điều này kể từ khi báo chí lên tiếng về những "uẩn khúc" khi xét thầu, xây dựng Sân vận động Mỹ Đình và hàng loạt các công trình được xây dựng vội vã...

Vừa cập rập vừa nhiều "hạn chế"

Phục vụ cho SEA Games 22 có tới 43 công trình trực tiếp xây dựng mới và cải tạo, nâng cấp với tổng số vốn đầu tư khoảng 2.452 tỉ 260 triệu đồng. Tổng toàn bộ vốn đầu tư cho các công trình phục vụ SEA Games lên đến 3.749 tỉ 620 triệu đồng. Riêng sân vận động Mỹ Đình, số vốn đầu tư đã là 966 tỉ đồng. Đầu tư nhiều như vậy nhưng các công trình lại được xây dựng vừa cập rập vừa bị nhiều "hạn chế".

Sao lắm nhà thi đấu?

Điều mà dư luận quan tâm đó là việc xây mới hàng loạt nhà thi đấu, tốn hàng trăm tỉ đồng mà chỉ dành cho mỗi một môn thi và thi đấu có dăm ba ngày. Nhà thi đấu thể dục thể thao tỉnh Ninh Bình xây tốn 147,5 tỉ đồng, chỉ dành cho mỗi môn bóng chuyền thi đấu và thi đấu trong có 6 ngày. Có thể nói sau Sân vận động Mỹ Đình thì Nhà thi đấu của tỉnh Ninh Bình được dư luận đặt câu hỏi gay gắt nhất: Tại sao một nhà thi đấu nho nhỏ mà tốn tới ngần ấy tỉ đồng?

Tương tự, Nhà luyện tập và thi đấu thể thao tỉnh Phú Thọ cũng được xây mới hoàn toàn với tổng số vốn 52,05 tỉ dành cho 4 ngày thi đấu môn bóng ném. Nhà thi đấu tỉnh Vĩnh Phúc xây hết 46 tỉ đồng cũng chỉ để cho mỗi môn đá cầu. Nhà thi đấu tỉnh Hải Dương xây hết 31,9 tỉ đồng (thi đấu môn bóng bàn). Nhà thi đấu Phú Thọ xây hết 145 tỉ đồng. Riêng tỉnh Ninh Bình được "ưu đãi" không kém gì Hà Nội: Xây mới sân vận động hết 46,6 tỉ để "dự bị" bóng đá, cộng với 147,5 tỉ xây nhà thi đấu thì tổng số vốn đầu tư cho Ninh Bình là 194,1 tỉ đồng.

Tính sơ bộ trên địa bàn Hà Nội, ngoài Sân vận động Mỹ Đình và Khu thể thao dưới nước (240 tỉ đồng) thì hàng loạt nhà thi đấu được xây dựng mới hoàn toàn: Cung thể thao Quần Ngựa (100 tỉ đồng); Nhà thi đấu huyện Gia Lâm (37,66 tỉ đồng); Nhà thi đấu huyện Sóc Sơn (18,87 tỉ đồng); Nhà thi đấu quận Hai Bà Trưng (35,2 tỉ đồng); Nhà thi đấu quận Cầu Giấy (18 tỉ đồng). Nhiều vận động viên rất ngạc nhiên khi thấy các điểm thi đấu lại "mỗi nơi một cái". Chuyện "phân chia" nhà thi đấu và việc xây dựng công trình tràn lan như vậy có hiệu quả sử dụng sau SEA Games 22?

Không khỏi băn khoăn khi thời điểm SEA Games 22 đã đến gần mà toàn bộ các công trình giao thông đều ở trong tình trạng dang dở và đặt Chính phủ vào tình thế "đã rồi". Toàn bộ các công trình gián tiếp phục vụ SEA Games 22 đều được xây dựng trong năm 2003. Ví dụ, đường 32 (đoạn từ Nam Thăng Long - Cầu Diễn) vẫn ngổn ngang ngay tại thời điểm diễn ra SEA Games. Tổ hợp nút giao thông Voi Phục - Cầu Giấy tổng mức đầu tư 279,8 tỉ đồng; đường Ngọc Khánh - đê Bưởi, Nghĩa Đô vốn đầu tư 151,2 tỉ đồng; đường Đội Cấn - Hồ Tây (giai đoạn 1) "ngốn" cũng hết 179,9 tỉ đồng. Khu gara để xe và phục vụ thoát người SVĐ Hà Nội hết 23 tỉ đồng. Vào thời điểm diễn ra SEA Games 22 thì gara để xe cũng mới "trát trít" xong, toà nhà phía trên gara vẫn ngổn ngang giàn giáo.

Nước đến chân...

SEA Games 19 kết thúc năm 1997, khi đó UBTDTT đã có đề án đệ trình Chính phủ về việc VN tổ chức đăng cai SEA Games 22. Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án sân vận động Quốc gia (nay là Sân vận động quốc gia Mỹ Đình) do Cty Conseil (CML- Pháp) cùng Cty tư vấn xây dựng dân dụng VN (Chi nhánh TP.Hồ Chí Minh - VNCC Sài Gòn) thực hiện đã được Thủ tướng Chính phủ ký thông qua ngày 27.1.1999 (giai đoạn 1).

Rõ ràng Việt Nam đã chuẩn bị tinh thần "đón" SEA Games 22 từ 3-4 năm trước khi diễn ra SEA Games 22 thế nhưng không hiểu vì lý do gì mà các công trình - kể cả trực tiếp lẫn gián tiếp đều ở trong tình trạng "nước đến chân mới nhảy"?

Tất cả các công trình đều được xây dựng cấp tập trong năm 2002 và 2003. Cho đến nay có đến gần 2/3 công trình tuy đã được "cắt băng" khánh thành nhưng bên A và B vẫn chưa ký nổi biên bản bàn giao công trình và vẫn ở trong tình trạng "chỉnh sửa" tiếp.

Ngay như Sân vận động quốc gia Mỹ Đình, cho đến ngày 15.8.2001 Ban quản lý mới ký hợp đồng với nhà thầu, hai năm sau nhà thầu đã bàn giao cho Ban Quản lý một công trình có tầm cỡ quốc tế. Và trong cuộc họp ngày 21.8.2003 các bên liên quan đến công trình đã bước đầu thừa nhận 11 hạn chế của công trình.

Sai từ... thiết kế

Ngày 1.3, Thanh tra TPHCM ra quyết định thanh tra các công trình xây dựng phục vụ SEA Games 22, trong đó có Nhà thi đấu Phú Thọ.

Tháng 5.2002, đơn vị thi công tiến hành kiểm tra kích thước hệ thống móng để chuẩn bị ráp nối giàn kèo giữa (T3), các đơn vị liên quan phát hiện có sự không trùng khớp về kíchthước giữa móng và giàn kèo đã được gia công từ bên ngoài mang vào. Theo bản vẽ của nhà thiết kế thì giàn kèo hụt đúng 2m nếu so với kích thước giữa tim cột T3.

Ngay khi sự cố này xảy ra, các bên liên quan chấp nhận tạm ngưng thi công để tìm nguyên nhân và khắc phục xử lý. Khi kiểm tra tất cả đều "tá hỏa tam tinh" vì sai sót này có ngay trong các bản vẽ thiết kế kỹ thuật và là nguyên nhân chính dẫn đến sự sai lệch nêu trên.

Trong bản vẽ móng kết cấu đã được thẩm định, còn bản vẽ thiết kế kết cấu mái dù cũng được thẩm định sau, nhưng lại cho thấy kích thước khẩu độ của giàn kèo T3 mỗi bên hụt đến 1m khi gối lên 2 cột đỡ. Lúc này nhà tư vấn thiết kế buộc phải khắc phục bằng cách điều chỉnh thiết kế giàn theo kiểu "dân gian" là nối thêm 1 đoạn cho đủ kích cỡ như trong bản vẽ (!?).

Cuối năm 2002, Sở TDTT TPHCM đã chấp nhận ký thêm một phụ lục hợp đồng để tiếp tục thực hiện các hạng mục phát sinh của giàn kèo T2 và T3 với số tiền phát sinh thêm trên 2 tỉ đồng. Theo hợp đồng bổ sung này, để khắc phục sự cố, chủ đầu tư đã chấp nhận thêm gần 13 tỉ đồng chỉ riêng cho gói thầu số 1. CQTT

Những lắt léo trong vụ "đổi màu" đường bao quanh Sân vận động quốc gia

Nhận một đằng, cuối cùng lại làm một nẻo - đó là hậu quả của tình trạng nhà thầu "không có khả năng vẫn cứ nhận liều" và "chủ đầu tư không biết rõ nhà thầu có năng lực ra sao mà vẫn cứ giao thầu liều" (!).

Không làm được vẫn nhận liều

Cuối năm 2002, TCty Thành An trúng thầu gói thầu xây dựng quảng trường Khu liên hợp thể thao quốc gia (sau đó giao cho Cty 695 - là đơn vị thành viên - thi công). Theo thiết kế, hạng mục đường bao quanh Sân vận động quốc gia được rải bêtông asphalts màu xanh cobalt. Đây là lần đầu tiên, ở Việt Nam đưa loại bêtông này vào xây dựng công trình giao thông.

Mặc dù là đơn vị trúng thầu, nhưng TCty Thành An và Cty 695 chưa hình dung bêtông asphalts màu xanh cobalt (thực tế giá cao gấp khoảng 5 lần bêtông màu đen) cụ thể ra sao. Chính vậy mà để thực hiện hợp đồng này, đã phải phát sinh ra vài ba "ông" B phụ nữa. Rắc rối bắt đầu từ đó.

Khi các "ông" B phụ không làm sao sản xuất ra được bêtông asphalts màu xanh cobalt (sau nhiều lần thử nghiệm thất bại) thì tất cả như lộn tung lên. Cuối cùng ông Lương Quốc Dũng - lúc đó là Phó Chủ nhiệm Uỷ ban TDTT phụ trách XDCB và ông Nguyễn Hữu Thu - Giám đốc Ban quản lý dự án Khu liên hợp thể thao quốc gia (DAKLHTTQG), đã quyết định cho thi công bằng bêtông nhựa hạt mịn màu đen.

Tại công văn số 704 ngày 8.7.2003 (do ông Nguyễn Hữu Thu ký) gửi TCty Thành An và Cty xây lắp 695, yêu cầu: "nhà thầu TCty Thành An triển khai ngay việc thi công bêtông asphalts nhựa hạt mịn màu đen thay thế bêtông nhựa hạt mịn màu xanh cobalt với thời gian phải hoàn thành công việc này trước ngày 15.7.2003".

Liều chuyển và nhận... tiền

Để có bêtông asphalts màu xanh cobalt, ngay sau khi trúng thầu, Cty 695 đã ký hợp đồng với Cty XNK và đầu tư xây dựng Hà Nội (XNK-ĐTXD). Lắt léo thay, Cty XNK-ĐTXD Hà Nội lại ký hợp đồng với Cty xây dựng công trình giao thông (XDCTGT) 116 - thuộc TCty Công trình giao thông I, để có... bêtông asphalts màu xanh cobalt! Theo thoả thuận, Cty 695 sẽ chuyển thẳng tiền cho Cty XDCTGT 116.

Điều đáng nói là ngày 18.4.2003, Cty XDCTGT 116 đã có công văn số 195/ CV-CT gửi Cty 695 với nội dung từ chối: Bêtông asphalts màu xanh cobalt là sản phẩm mà Cty XDCTGT 116 nói riêng và cả nước nói chung chưa từng sản xuất, việc kiểm nghiệm thực tế hoàn toàn chưa có; Cty XDCTGT116 không thể cam kết bảo hành về chất lượng bêtông asphalts màu xanh cobalt.

Như vậy là ngay từ đầu, bên "đối tác cấp 3" đã... từ chối, nhưng không hiểu sao trong tháng 6.2003, Cty 695 vẫn chuyển 2 tỉ đồng, và Cty XDCTGT 116 lại vẫn... "vô tư" nhận tiền, để rồi cuối cùng công trình bị thay đổi thiết kế kỹ thuật (?!).

Có vượt quyền Thủ tướng?

Một vấn đề được đặt ra ở vụ việc này là Uỷ ban TDTT có vượt quyền Thủ tướng, khi quyết định thay đổi thiết kế từ bêtông asphalts màu xanh cobalt sang màu đen? Vào thời điểm tháng 8.2003, ông Lương Quốc Dũng - lúc đó là Phó Chủ nhiệm Uỷ ban TDTT phụ trách XDCB, đã lập luận với phóng viên Báo Lao Động: "Đây là dự án nhóm B nên Thủ tướng có Quyết định số 690/QĐ-TTg ngày 2.8.2000 quyết định đầu tư xây dựng, còn phê duyệt thiết kế kỹ thuật và dự toán thuộc thẩm quyền của Uỷ ban TDTT. Vì vậy, Uỷ ban TDTT đã có văn bản đồng ý cho phép đổi bêtông asphalts màu cobalt bằng bêtông asphalts hạt mịn màu đen thông thường".

Những điều cần được làm rõ

Theo chúng tôi, cơ quan chức năng cần phải làm rõ những lắt léo: Tại sao TCty Thành An chưa biết gì về bêtông asphalts màu xanh cobalt mà vẫn nhận thầu và trúng thầu? Cty xây lắp 695 (đơn vị thành viên của TCty Thành An) đã biết Cty XDCTGT 116 không sản xuất được loại bêtông này mà vẫn chuyển cho họ 2 tỉ đồng? Tại sao đã từ chối không làm được loại bêtông này, nhưng Cty XDCTGT 116 vẫn nhận 2 tỉ đồng của Cty 695, nhận tiền xong lại làm văn bản khẳng định không làm được? Tại sao cơ quan thiết kế ngay từ đầu chỉ biết lơ mơ về loại bêtông mới, chưa từng có ở VN mà vẫn thiết kế kỹ thuật? Tại sao Uỷ ban TDTT lại phê duyệt thiết kế kỹ thuật, khi trong nước không thể sản xuất được loại bêtông theo thiết kế? Uỷ ban TDTT quyết định thay đổi loại bêtông của công trình có vượt quyền Thủ tướng hay không? Nhà nước có bị thiệt hại hay không trong việc xây dựng luộm thuộm này?

Theo Laodong