Ca sĩ và ngôn ngữ hình thể

Ca sĩ Trần Thu Hà

Đã qua rồi cái thời ca sỹ đứng “đờ đẫn” trên sân khấu, bao nhiêu cử chỉ điệu bộ đều phụ thuộc vào lời ca. Kiểu hát đến “tóc” thì đưa tay vuốt tóc, hát đến áo lại cầm váy áo phất phơ... Ca sỹ nhạc nhẹ bây giờ không biết diễn coi như thua, khó cạnh tranh và nổi bật trong thời buổi sân khấu và khán giả trọng nhìn hơn nghe này.

Ngôn ngữ hình thể chứng tỏ sự tìm tòi sáng tạo của ca sỹ. Madonna nổi tiếng toàn cầu phần lớn nhờ vào bản năng mạnh mẽ và phong cách độc đáo gây shock thể hiện qua vũ đạo, qua những màn trình diễn hình thể rồi mới đến giọng hát tầm tầm của cô. Từ hình ảnh một Material girl (cô gái vật chất) cuồng loạn năm xưa đến Ray of light, Nothing really matters ngẫu hứng, và bây giờ: hình tượng người mẹ- người vợ tốt Substitute for love là cả một quá trình học hỏi và trải nghiệm.

Madonna là một trong số hiếm hoi ca sỹ có ngôn ngữ hình thể rất sinh động và đa dạng. Luôn là một biểu tượng sex trên sân khấu, nhưng cái sex của cô chứa nhiều phong vị. Phóng khoáng với Holiday, lãng mạn tình tứ trong La Isla Bonita, bí ẩn lạnh lùng trong Frozen, rồi bùng nổ rực lửa với What it feels like for a girl... Mỗi bài hát của cô là một câu chuyện mà trong đó, cô hóa thân thành diễn viên, dùng tiếng hát, hình thể và động tác để diễn đạt nội dung và tư tưởng của chuyện.

Trở lại với ca sỹ ta. Có thể khẳng định: phần lớn kiểu biểu diễn hình thể của ca sỹ chúng ta đều được học tập, ảnh hưởng hoặc copy từ ca sỹ nước ngoài. Rất nhiều người bị ảnh hưởng của Madonna, nhưng chỉ cái vỏ ngoài với những tư thế ưỡn ẹo khoe ngoại hình mà không đạt tới mức biểu cảm và phù hợp cho từng bài hát. Còn nhớ khoảng năm 98-99, ca khúc Snow on Sahara của nữ ca sỹ Anggun (Indonesia) nổi tiếng khắp châu Á và thế giới, một số ca sỹ ngôi sao Việt Nam ngay lập tức học tập kiểu múa tay đầy ấn tượng của Anggun. Nhiều ca sỹ đàn em lại bắt chước các chị, thành ra đi xem đâu cũng thấy ca sỹ ngồi xếp gối uốn tay, bất kể ca khúc thể hiện phù hợp hay không lối múa ấy.

Trong show diễn Nhật Thực, phần biểu diễn hình thể cũa ca sỹ Trần Thu Hà và 2M (do Quỳnh Lan biên đạo) được nhiều người khen. Hà Trần gây shock bằng vẻ ngoài của mình trên sân khấu: mắt xếch hoang dã, chân đất vẽ những lằn đen ngựa vằn, quần bò váy thô và tóc xù như bụi gai. Những khối múa hình thể chìm trong khối hình ánh sáng, quyện với âm thanh của giọng hát và dàn nhạc tạo nên không gian mở mênh mang và ma quái, tác động mạnh mẽ đến các giác quan của khán giả.

Tiết mục Trên đỉnh Phù Vân mà Mỹ Linh biểu diễn trong Duyên Dáng Việt Nam 5 có thể xem như một cách thể hiện mới và sáng tạo lúc bấy giờ. Diễn viên choàng bộ áo nâu sồng lướt thướt múa trong màn khói sương mờ ảo. Những tư thế động tác mềm mại nhưng dứt khoát, biểu đạt những day dứt tiếc nuối, lời ca huyễn hoặc, giọng hát ma mị cùng cử chỉ tiết chế của ca sỹ, tất cả biến sân khấu thành chốn Phù Vân hư ảo của một cõi không gian khác, lãng đãng liêu trai.

Ca sỹ khó mà tự thân tạo nên một style biểu đạt ngôn ngữ hình thể phù hợp với từng ca khúc và qua đó thể hiện phong cách - cá tính âm nhạc của mình. Madonna hay Bjork đều cậy nhờ nhiều những nhà biên đạo múa, những đạo diễn tầm cỡ thế giới trong biểu diễn cũng như dàn dựng video clip. Tính cách - bản năng ca sỹ là yếu tố cần đầu tiên, sau đó là tài năng của đạo diễn dung hòa ý tưởng của mình với tính cách ấy trên cơ sở tư tưởng và âm nhạc của ca khúc để tạo nên một cái gì đó mới lạ và giàu biểu cảm, có thể truyền đạt cảm xúc trực tiếp đến khán giả.

Trên thế giới, đã có nhiều thử nghiệm kết hợp âm nhạc với nghệ thuật trình diễn và nghệ thuật sắp đặt, thất bại và thành công. Nhưng để đạt đến cái ngưỡng “nhất nguyên”, tất cả hòa thành một khối, xem ra khó lắm thay. Ca sỹ có cố gắng tìm tòi vận dụng yếu tố ngôn ngữ hình thể nhằm tạo hiệu quả phần “nhìn” cho tiết mục thôi, như Madonna, không cũ, không “lệch pha”, không đi vào lối mòn là đã tốt lắm rồi. Đó cũng là điều mà phần lớn ca sỹ chúng ta còn phải phấn đấu để đạt được.

Theo Giaidieuxanh