Cà phê - điểm sáng trong xuất khẩu nông sản Việt Nam

Từ đầu năm đến nay, xuất khẩu cà phê của Việt Nam khởi sắc khi giá cà phê thế giới tăng trở lại, nhu cầu tiêu thụ cà phê tăng cao nhờ các nền kinh tế lớn phục hồi sau đại dịch. Đáng chú ý, thị trường cà phê mở rộng với mặt hàng đa dạng, xuất khẩu sang nhiều thị trường lớn, tiềm năng - đây là triển vọng để gia tăng xuất khẩu của ngành cà phê Việt Nam ở những năm tiếp theo.

Xuất khẩu cà phê đạt gần 4 tỷ USD

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tháng 11-2022, xuất khẩu cà phê đạt 1,58 triệu tấn với kim ngạch thu về hơn 3,63 tỷ USD, tăng 13,4% và 34,7% tương ứng về lượng và về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái. Dự kiến năm nay, xuất khẩu cà phê cả nước đạt 3,9 - 4 tỷ USD.

Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Nguyễn Quốc Toản cho biết, xuất khẩu cà phê đang là điểm sáng của xuất khẩu nông sản Việt Nam. Đến nay, xuất khẩu cà phê đã chiếm lĩnh nhiều thị trường lớn. EU tiếp tục là thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất, tính riêng trong 11 tháng năm 2022, thị trường này đã nhập khẩu 616.972 tấn cà phê, tăng 23,1% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 39% trong tỷ trọng xuất khẩu.

Tiếp đó là thị trường Mỹ, xếp thứ hai về lĩnh vực xuất khẩu cà phê của Việt Nam với 109.581 tấn, giảm 10,1% so với cùng kỳ năm trước. Tương tự, thị trường Nhật Bản, Nga, Philippines, Anh cũng ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể từ đầu năm đến nay.

Đánh giá về ngành cà phê, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho rằng, những năm qua, ngành cà phê Việt Nam đã phát triển vượt bậc cả về diện tích, năng suất, sản lượng, từng bước xây dựng công nghiệp chế biến cà phê hiện đại, đa dạng sản phẩm, phù hợp thị hiếu thị trường. Sản xuất cà phê đã có sự chuyển dịch lớn, các vùng sản xuất cà phê đã đưa những giống mới, kỹ thuật thâm canh, tưới nước tiết kiệm, trồng xen.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp tập trung đầu tư vào khâu sơ chế, bảo quản. “Việt Nam bước đầu hình thành công nghiệp chế biến cà phê nhân xuất khẩu, cà phê rang xay, cà phê hòa tan và hệ thống kho bảo quản 2,36 triệu tấn/năm. Đến hết năm 2021, diện tích cà phê cả nước đạt 710 nghìn héc ta, năng suất 2,7 tấn/ha, cao gấp 3 lần so với năng suất bình quân của thế giới. Sản lượng xuất khẩu niên vụ 2021-2022 đạt trên 1,7 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt 3,9 tỷ USD, góp phần quan trọng vào tăng trưởng của ngành nông nghiệp thời gian qua”, ông Phùng Đức Tiến chia sẻ.

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, song sản xuất cà phê Việt Nam cũng đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, diện tích trồng cà phê có xu hướng giảm vì người dân chuyển sang cây trồng khác như bơ, sầu riêng, xen canh do hiệu quả cao hơn. Ngoài ra, chi phí nhân công thu hái, vật tư nông nghiệp đều tăng.

Bên cạnh đó, tại các nhà máy, chi phí sản xuất thành phẩm và vận hành chế biến tiếp tục gia tăng; khủng hoảng kinh tế, chính trị giữa các quốc gia cũng tác động lớn đến xuất khẩu cà phê...

Đầu tư cho chế biến

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến, ngành cà phê Việt Nam vẫn còn dư địa lớn, cà phê Việt Nam đang chiếm lĩnh phần lớn ở các thị trường, do đó, tăng xuất khẩu dưới dạng sản phẩm chế biến sẽ giúp ngành hàng cà phê nâng cao giá trị kinh tế.

Tại hội nghị quốc tế cà phê Việt Nam năm 2022 và đón các nhà nhập khẩu ngành cà phê quốc tế vào Việt Nam giao dịch mua hàng vừa diễn ra tại Hà Nội, các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp trong và ngoài nước đều cho rằng, ngành cà phê cần đẩy mạnh tái canh, hình thành các vùng sản xuất bảo đảm chất lượng cho chế biến sâu.

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam Đỗ Hà Nam, hiện nay, Brazil có diện tích trồng cà phê rất lớn, gây sức ép cạnh tranh mạnh đối với cà phê Việt. Do đó, cà phê Việt Nam cần nhanh chóng tìm chỗ đứng, đầu tư chiều sâu. Cùng với đó là trồng các loại giống có năng suất cao và xây dựng thị trường hàng hóa bền vững; tạo sản phẩm cà phê khác biệt.

Để nâng cao giá trị cà phê cho nhà sản xuất, bảo đảm cuộc sống ổn định của người trồng cà phê, ông Đỗ Hà Nam cho rằng, cần đẩy mạnh các chương trình cà phê bền vững, cà phê chất lượng có chứng nhận quốc tế như 4C, Rain Forest, Fairtrade… với sự hỗ trợ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tổ chức quốc tế, các nhà rang xay hàng đầu thế giới.

Thực tế, để thúc đẩy ngành cà phê, những năm qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tham mưu xây dựng, triển khai một số chính sách hỗ trợ phát triển cà phê như: Đề án phát triển cà phê bền vững; Đề án tái canh cà phê; Đề án sản phẩm quốc gia “Cà phê Việt Nam chất lượng cao”, thành lập Ban chỉ đạo tái canh cà phê, Ban điều phối ngành hàng cà phê Việt Nam...

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến khẳng định, để đẩy mạnh phát triển hơn nữa ngành hàng cà phê, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ cùng các địa phương, chuyên gia, nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu chọn tạo giống cà phê năng suất, chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh, thích ứng biến đổi khí hậu cùng các gói kỹ thuật thâm canh; tổ chức liên kết sản xuất gắn với sản xuất an toàn và đầu tư vào sản phẩm chế biến.

“Mục tiêu từ nay đến năm 2025, cả nước sẽ trồng tái canh 75.000ha, ghép cải tạo 32.000ha cà phê, trong đó, cà phê Arabica chiếm khoảng 20% tổng diện tích. Ngoài ra, hầu hết diện tích cà phê tái canh được trồng giống mới, năng suất cao, chất lượng vượt trội. Nếu giá cà phê xuất khẩu tiếp tục giữ mức cao như hiện nay thì cả năm 2022, ngành cà phê Việt Nam vẫn có thể thiết lập mốc kim ngạch kỷ lục 4 tỷ USD và đà tăng có thể kéo dài sang năm 2023”, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.