Boris Yefimov - Người làm Hitler tức nổ đom đóm mắt

Boris Yefimov

Adolf Hitler từng ra lệnh phải xử tử ông ngay khi quân đội Đức quốc xã tiến vào Mátxcơva, ông không phải là một vị tướng tài hay một quan chức cao cấp, Boris Yefimov chỉ là một họa sĩ tranh biếm họa, nhưng những tác phẩm của ông còn có sức mạnh hơn cả vũ khí.

Theo mệnh lệnh của chính nguyên soái Josef Stalin, những bức tranh biếm họa của Boris Yefimov được trưng bày ở khắp nơi và điều lạ là những biếm họa của Yefimov thường rất gần gũi và được người xem thuật lại cho nhau nghe bằng lời nói mà vẫn đạt được hiệu quả như người nghe được xem tranh vậy. Những bức tranh như thế của Yefimov vẽ trong cuộc chiến tranh ái quốc vĩ đại của nhân dân Liên Xô trước đây làm cho Hitler tức nổ đom đóm mắt…

ở tuổi 104, thị lực và thính giác của Boris Yefimov giờ đã giảm nhiều, nhưng người nghệ sĩ trào phúng được ưa thích nhất của nhân dân Liên Xô vẫn còn bàn tay đủ khéo để vẽ hàng ngày. Chính điều này đã giúp ông đối mặt với những bóng ma quá khứ. “Những bức tranh biếm họa chính trị của tôi đều xuất phát từ mệnh lệnh của Stalin. Không có cách nào để từ chối Stalin cả. Bởi ông muốn dùng tranh của tôi làm vũ khí chính trị…” - Yefimov nói với giọng ề à và ông vẽ hình cánh tay vòng quanh cổ biểu hiện cho án tử hình. Trong phần lớn thế kỷ 20 - từ cuộc cách mạng của những người Bônxêvích đến cuộc cải cách nền kinh tế của Mikhail Gorbachev, Yefimov luôn phục vụ Nhà nước Xô Viết, sáng tác những bức tranh biếm họa về kẻ thù của nhân dân Liên Xô. Thời kỳ Thế chiến II, những tác phẩm của ông đã có sức mạnh cổ động lớn lao cho tinh thần của quân đội ngoài chiến tuyến. Trong chiến tranh lạnh, những tác phẩm trào phúng của ông lại làm cho những người xem tranh ông hiểu rằng Thế giới Tư bản cuối cùng cũng sẽ sụp đổ.

Trong bức điện chúc mừng ngày sinh nhật 28-9 của Yefimov, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ca ngợi ông “Tài năng chói sáng, sâu sắc, hài hước và uyên thâm”. Những sáng tác của ông thường thẳng thắn, giản dị mà cũng lại vô cùng tinh tế. “Tôi thường chĩa mũi nhọn vào vũ khí. Tranh biến họa cần phải có tác động mạnh, sắc nhọn, bóc trần sự thực và có tính châm biếm cao”. Là người Do Thái, ông châm biến Hitler hàng ngày trong suốt chiến tranh. Tên độc tài phát xít trông luôn có vẻ điên loạn, khổ sở. Khi được biết Hitler đã ra lệnh giết ông ngay khi tiến vào Mátxcơvatrong một ngày giá lạnh, Yefimov trả lời rằng ông thích đối mặt với cơn tức giận của Hitler còn hơn là với loài hổ báo.

Sau chiến tranh, Winston Churchill cũng trở thành mục tiêu của Yefimov. Rồi cây cọ hài hước của ông lại nhằm vào tướng Mỹ, Dwight Eisenhower, thường các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ trong tranh của ông trông giống bác Sam, tua tủa những tên lửa.

Còn hơn cả vũ khí, tranh của ông chính là vũ khí chắt lọc từ nụ cười và tiếng cười.

Căn hộ bên bờ sông Mátxcơva của Yefimov có rất nhiều sách và tranh ảnh. Ông vẽ hàng ngày, phần lớn là để giải trí. Nhưng giờ đây ông không còn vẽ những bức biếm họa chính trị. “Hằng ngày, người ta giết đi kẻ độc tài này hay doanh nhân kia. Đó không phải là đề tài của tranh biếm họa. Tôi không thấy rằng mình có hứng thú để vẽ về những đề tài kinh khủng ấy ? Yefimov cũng dành nhiều lời ca ngợi các nhà lãnh đạo của nước Nga hiện nay. Putin và những người tiền nhiệm của ông từng mời Yefimov đến thăm Kremlin. Tại đây các nhà lãnh đạo nước Nga luôn nói về cuộc sống hiện nay và luôn thích được xem những tác phẩm mới của Yefimov vẽ. Những năm không còn đủ sức và không đủ tinh tường để vẽ tranh được nữa Yefimov vẫn có những nhận xét thú vị cho những người hâm mộ ông.

Bản thân Yefimov cũng đã trải qua thời kỳ đen tối. Giống như những trí thức khác, gia đình ông cũng phải trải qua cơn lốc cách mạng những năm 1930. Sau này ông là chủ bút tòa báo của đảng Cộng sản Pravda, anh trai ông, Mikhall Koltsov mất ở tuổi 40. Còn ông may mắn nhờ vào tài vẽ tranh, Yefimov đã sống cho tới tận bây giờ. Trầm ngâm ngắm bức chân dung của anh trai trên tường, Yefimov nói về tuổi thọ của mình: “Có thể là mê tín. Nhưng tôi nghĩ rằng ở một số nơi trên thế giới này, số phận của con người được định đoạt, và những năm tháng sống của anh tôi đã được chuyển sang cho tôi. Chính vì thế tôi mới có thể sống lâu như vậy.

HNM