Bài 2: Cùng lấn chiếm, cùng khiếu kiện

Đây cũng là vụ việc chính quyền quận Hoàn Kiếm phải "nâng lên đặt xuống" nhiều lần trước khi xử lý, thậm chí ra quyết định cưỡng chế, sau đó phải thay thế bằng một quyết định khác... Sở dĩ vụ việc phức tạp bởi ngoài những vi phạm kiểu "mạnh ai nấy làm" còn có nguyên nhân xuất phát từ chính sự tắc trách, vội vàng của một số cán bộ phòng, ban chức năng quận Hoàn Kiếm trong việc cấp giấy chứng nhận (GCN) quyền sử dụng đất, xác nhận chuyển nhượng khi đang có tranh chấp, khiếu kiện...

Khiếu kiện lẫn nhau

Tại nhà số 6 phố Lý Thường Kiệt có 7 hộ gia đình sinh sống. Do tồn tại lịch sử, dân số tăng nhanh trong khi quỹ nhà đất chật hẹp, các hộ ở địa chỉ trên đã tự cải tạo, cơi nới, lấn chiếm diện tích sử dụng chung như sân chơi, công trình phụ, dẫn đến tình trạng khiếu kiện lẫn nhau, phức tạp, kéo dài. Theo UBND phường Phan Chu Trinh, hiện nay tất cả các vi phạm trật tự xây dựng (TTXD) mới phát sinh từ sau năm 2007 đã được UBND phường xử lý dứt điểm. Còn các vi phạm khác tồn tại từ nhiều năm trước, việc xử lý gặp nhiều khó khăn vì hầu hết các gia đình đều có hành vi vi phạm TTXD, công trình của nhà này liên quan đến nhà khác trong các phần diện tích chật hẹp, nhiều hạng mục chồng lấn nếu phá dỡ sẽ mất an toàn, ảnh hưởng đến kết cấu khối nhà chung… Từ thực tế này, ngày 26-5-2011, UBND quận Hoàn Kiếm đã có Báo cáo số 67/BC-UBND xin ý kiến lãnh đạo UBND thành phố về hướng xử lý vi phạm TTXD tại số 6 Lý Thường Kiệt là: Lấy ý kiến của các hộ dân trong số nhà để thỏa thuận thống nhất không xử lý phá dỡ, cho các hộ được phép sử dụng những diện tích đã tự cải tạo, cơi nới.

Sau khi kiểm tra thực tế hiện trạng sử dụng nhà đất tại địa chỉ trên, ngày 18-10-2011, Sở Xây dựng Hà Nội có văn bản số 7526/SXD-TT-KNTC báo cáo UBND thành phố về kết quả kiểm tra và đề xuất các biện pháp giải quyết vi phạm như sau: Đối với các diện tích xây dựng không phép, sai phép, không xác định được thời điểm vi phạm, không có hồ sơ vi phạm, những diện tích vi phạm trước thời điểm Luật Xây dựng có hiệu lực (1-7-2004), thực hiện theo Điều 121 Luật Xây dựng cho tồn tại theo hiện trạng, nếu sửa chữa, cải tạo, nâng cấp phải tuân thủ các quy định hiện hành. Đối với vi phạm sau thời điểm 1-7-2004 thì thực hiện các quy định của Luật Xây dựng và các văn bản dưới luật đang có hiệu lực pháp luật. Ngày 2-11-2011, UBND thành phố có văn bản số 9421/UBND-XD yêu cầu Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm căn cứ thẩm quyền và các quy định hiện hành, xử lý dứt điểm vụ việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến TTXD tại số 6 Lý Thường Kiệt, báo cáo UBND thành phố kết quả thực hiện.

Sự vào cuộc kiên quyết

Trường hợp điển hình trong việc tố cáo, khiếu nại liên quan đến tình hình vi phạm TTXD tại số 6 Lý Thường Kiệt là đơn thư của bà Đỗ Thu Thủy phản ánh một số hạng mục xây dựng không phép, sai phép của các hộ trong đó có gia đình bà Lê Vân Anh. Để xử lý dứt điểm việc khiếu kiện kéo dài, ngày 6-10-2008, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm đã có Quyết định số 847/QĐ-CTUBND xử lý các hạng mục xây dựng của hộ bà Vân Anh: Dỡ bỏ hai bức tường cạnh lối đi chung, tường làm logia trên ban công tầng 2, khung sắt mái tôn trên mái tầng 2, bức tường quây tại khe hở phía sau nhà, xây bịt hai cửa đi tầng 1 và tầng 2 ra sân chung.

Trong lúc quyết định của chủ tịch quận chưa được thực thi triệt để, thì không hiểu vì lý do gì, mà đến ngày 28-1-2011, UBND quận Hoàn Kiếm đã cấp GCN quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất cho hộ bà Lê Vân Anh. Và chưa đầy một tháng sau, ngày 22-2-2011, bà Lê Vân Anh đã hoàn thiện thủ tục chuyển nhượng sang tên nhà đất trên cho bà Ngô Tuyết Ngân tại UBND quận Hoàn Kiếm. Từ đây, việc giải quyết KNTC tại số 6 Lý Thường Kiệt càng "nóng" thêm, chẳng khác gì "đổ dầu vào lửa". Ngày 8-12-2012, UBND phường Phan Chu Trinh đã tổ chức cưỡng chế hạ cốt nền phần diện tích sân trước cửa nhà bà Vân Anh bằng với cốt sân chung. Đối với các hạng mục xây dựng vi phạm khác theo Quyết định số 847/QĐ-CT-UBND, ngày 19-3-2013, UBND phường đã có báo cáo: "Phường gặp khó khăn trong việc xử lý do chủ thể vi phạm là bà Vân Anh đã bán nhà cho bà Ngô Tuyết Ngân và đã làm thủ tục sang tên GCN tại UBND quận. Hiện bà Ngân đang sinh sống ở nước ngoài". Công tác xử lý vi phạm TTXD tại số 6 Lý Thường Kiệt tiếp tục "rối như canh hẹ".

Vụ việc phức tạp này sau đó đã ghi nhận sự vào cuộc của hầu hết các cơ quan tư pháp, quản lý của quận Hoàn Kiếm… với việc quận thành lập một tổ công tác để kiểm tra vi phạm TTXD tại số 6 Lý Thường Kiệt. Đến ngày 30-10-2013, cuộc họp tại UBND quận Hoàn Kiếm đã có những nội dung làm "thay đổi lớn" trong việc quyết tâm giải quyết dứt điểm KNTC tại số 6 Lý Thường Kiệt: UBND quận sẽ có văn bản trả lời kiến nghị của bà Đỗ Thu Thủy về đề nghị thu hồi và hủy GCN quyền sử dụng đất ở, quyền sở hữu nhà đã cấp cho bà Lê Vân Anh là thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở Xây dựng. Về đề nghị xử lý việc xây dựng, cải tạo, cơi nới của các hộ trong biển số nhà, UBND quận giao UBND phường Phan Chu Trinh yêu cầu các hộ cam kết giữ nguyên hiện trạng sử dụng và không được bồi thường khi Nhà nước thực hiện chính sách thu hồi.

Riêng đối với việc xử lý vi phạm TTXD của hộ bà Lê Vân Anh, ngày 21-11-2013 UBND quận Hoàn Kiếm đã có Quyết định số 2338/QĐ-UBND thay thế Quyết định số 847/QĐ-CTUBND ngày 6-10-2008. Nội dung quyết định nêu rõ: Cưỡng chế phá dỡ các hạng mục công trình vi phạm TTXD tại số 6 Lý Thường Kiệt do bà Lê Vân Anh đã xây dựng sai với giấy phép được cấp, cụ thể: Dỡ bỏ bức tường giáp lối đi chung rộng 1,17m cao 1m, hạ cốt nền phần hiên phía trước nhà rộng 4,8m2 bằng cốt sân chung; xây bịt cửa ra vào tầng 1 đi ra sân chung kích thước 0,87mx2,65m. Ngày 13-12-2013, UBND phường Phan Chu Trinh phối hợp với các lực lượng chức năng quận Hoàn Kiếm, đã tiến hành cưỡng chế phá dỡ đầy đủ các nội dung đúng theo Quyết định số 2338, bảo đảm tuyệt đối an toàn, không để xảy ra sai sót gì.

Sau 6 ngày thực hiện quyết định cưỡng chế của UBND quận Hoàn Kiếm tại số 6 Lý Thường Kiệt, chiều 19-12-2013, trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, ông Nguyễn Vinh Quang - Thanh tra Xây dựng phường Phan Chu Trinh cho biết, hiện nay tình hình an ninh trật tự trong số nhà bảo đảm ổn định, phường chưa nhận được đơn khiếu nại của cá nhân nào. Chia sẻ với chúng tôi, một số bà con và cán bộ cơ sở tổ 12, phường Phan Chu Trinh cho rằng, thời gian gần đây người dân khu vực ghi nhận sự quyết liệt của chính quyền quận Hoàn Kiếm trong việc giải quyết dứt điểm khiếu kiện kéo dài tại số 6 Lý Thường Kiệt. Rõ ràng, vi phạm TTXD ở số 6 Lý Thường Kiệt không phải là vấn đề gì lớn hay nghiêm trọng, nếu ngay từ ban đầu, chính quyền cơ sở phát hiện vi phạm, xử lý dứt điểm thì đã không để phát sinh thêm nhiều vi phạm khác. Mặt khác, một nguyên nhân nữa là do cán bộ chức năng quận, khi thực hiện đã không nắm rõ bản chất sự việc, dẫn đến việc cấp GCN quyền sử dụng đất, xác nhận chuyển nhượng khiến vụ việc diễn biến phức tạp, gây lãng phí công sức, tiền bạc, thời gian của người dân và các lực lượng chức năng. Do đó, rất cần làm rõ trách nhiệm của những cán bộ đã để xảy ra tình trạng này.