Áp dụng công nghệ sản xuất mạ khay, máy cấy

Với trên 200.000ha đất trồng lúa hằng năm, việc nâng cao giá trị cây lúa đóng vai trò quan trọng trong mục tiêu nâng cao giá trị SX nông nghiệp Hà Nội. Đột phá đưa cơ giới hóa đồng bộ vào SX lúa đang là giải pháp quyết định của nông nghiệp Thủ đô.

Sử dụng máy cấy mạ khay tự động vào sản xuất đem lại hiệu quả kinh tế cao, giúp người nông dân giảm được 70% chi phí trong khâu gieo cấy. Ảnh: Thu Hoài

Đề án Cơ giới hóa trong nông nghiệp giai đoạn 2011-2015 của Hà Nội đặt mục tiêu đối với ngành trồng trọt, cơ giới hóa làm đất đạt 90-95% diện tích; khâu gieo cấy đạt 40-45%; khâu thu hoạch đạt 45-50%; từng bước áp dụng cơ giới hóa trong khâu bảo quản, chế biến nông sản. Trong những năm qua, nhờ đưa cơ giới hóa vào SX với chính sách hỗ trợ của thành phố, các huyện, thị xã và nỗ lực của nông dân trong việc tiếp thu tiến bộ kỹ thuật mới, năng suất, chất lượng lúa ngày một nâng cao. Hà Nội hiện có khoảng 6.664 máy làm đất các loại, đáp ứng khoảng 70% diện tích; khâu thu hoạch cơ bản vẫn là gặt thủ công rồi sử dụng máy tuốt lúa; số lượng máy gặt đập liên hợp mới chỉ có 334 chiếc, đáp ứng được trên 12% diện tích thu hoạch. Đặc biệt, khâu gieo cấy lúa cơ bản vẫn theo phương pháp truyền thống gieo mạ - nhổ mạ - cấy tay. Thực tế, diện tích gieo sạ bằng công cụ giàn kéo tay mới đạt khoảng 7%. Xu hướng mở rộng gieo sạ vẫn khó khăn do việc không chủ động nguồn nước tưới đầu vụ; khi gieo vụ xuân gặp rét đậm, rét hại đầu vụ; vụ mùa, mưa lớn đầu vụ cùng với việc không quyết liệt của cán bộ cơ sở, là rào cản chính trong việc mở rộng diện tích lúa gieo sạ.

Chính vì vậy, cơ giới hóa trong khâu gieo cấy là mắt xích quan trọng, là nhân tố quyết định để thúc đẩy cơ giới hóa đồng bộ trong SX lúa tại Hà Nội. Vừa qua, Đoàn cán bộ nông nghiệp Hà Nội đi học tập kinh nghiệm của Nhật Bản trong việc đưa mạ khay, máy cấy vào sản xuất cho thấy từ những năm 70 của thế kỷ trước, Nhật Bản đã chú trọng đến khâu này và đến nay đã đạt đến mức hoàn hảo về cơ giới hóa, tự động hóa trong sản xuất lúa. Hiện nay tại Nhật Bản đang thực hiện hai mô hình chính về tổ chức SX, đó là: HTX dịch vụ nông nghiệp tổ chức đồng bộ từ khâu SX đến tạo ra sản phẩm cuối cùng; thứ hai là chuyên môn hóa cao từ các khâu làm giá thể cho mạ, SX mạ khay để phục vụ cho máy cấy.

Vụ xuân 2012, Hà Nội có 5 mô hình tổ chức SX mạ khay, máy cấy, trong đó 4 mô hình do tổ dịch vụ HTX đảm nhận; một mô hình doanh nghiệp làm dịch vụ đồng bộ cho nông dân từ khâu làm đất, gieo cấy đến thu hoạch sản phẩm. Kết quả cho thấy, sử dụng máy cấy mật độ cây lúa đạt sự đồng đều hơn, khoảng cách hàng cố định 30cm; khoảng cách cây có thể điều chỉnh từ 12-21cm. Chính vì vậy khi tạo độ đồng đều trong quần thể ruộng lúa; phát huy được hiệu ứng hàng biên sẽ tăng năng suất và chất lượng hạt lúa; ruộng thông thoáng, giảm sâu bệnh. Tuy nhiên, để triển khai máy cấy được thì khâu làm mạ khay sẽ quyết định thắng lợi đến 80%. Mặc dù các tổ dịch vụ HTX NN đã được Trung tâm Khuyến nông tập huấn, trao đổi kinh nghiệm từ cuối năm 2011 và có các chuyên gia hướng dẫn kỹ thuật, song kết quả sản xuất mạ khay vẫn rất chậm được áp dụng.

Để công nghệ SX mạ khay - máy cấy được mở rộng, tạo bước đột phá trong SX lúa tại Hà Nội, Ban chỉ đạo đề án cơ giới hóa trong nông nghiệp đề nghị cần chú trọng một số giải pháp sau: Các địa phương cần xây dựng mô hình trình diễn, tổ chức hội thảo đầu bờ để tuyên truyền vận động nông dân hưởng ứng áp dụng và mở rộng tiến bộ kỹ thuật mới này. Mỗi huyện nên xây dựng một cơ sở sản xuất mạ khay, khâu sửa chữa, bảo hành máy cấy do cán bộ khuyến nông phối hợp với doanh nghiệp tổ chức, để xây dựng làm nơi đào tạo, huấn luyện và tư vấn dịch vụ cho nông dân. Đặc biệt, hiện nay ruộng đất nhỏ lẻ, manh mún, bình quân 4,8 thửa/hộ với diện tích 400m²/thửa, nhiều nơi chỉ đạt 200m²/thửa đang cản trở việc đưa cơ giới hóa vào SX. Các hộ dân có ruộng liền kề cần liên kết để phá bỏ bờ vùng bờ thửa, tạo thuận lợi đưa máy móc vào sản xuất. Đồng thời, các huyện, thị xã tập trung chỉ đạo dồn ô, đổi thửa, nâng cao chất lượng hệ thống hạ tầng phục vụ sản xuất như hệ thống tưới tiêu, giao thông, thủy lợi nội đồng để thuận lợi đưa cơ giới hóa vào sản xuất lúa. Để nông dân có điều kiện áp dụng cơ giới hóa cần có chính sách hỗ trợ đồng bộ từ thành phố đến các huyện, thị xã và cơ sở để khuyến khích, thúc đẩy cơ giới hóa trong SX lúa, đặc biệt là áp dụng kỹ thuật mạ khay, máy cấy. Các huyện cần giao chỉ tiêu, kế hoạch cụ thể cho từng xã, thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, giám sát, để tháo gỡ kịp thời những vướng mắc trong thực tiễn sản xuất.

Giải pháp đầu tư đồng bộ, mở rộng diện tích mạ khay, máy cấy sẽ thúc đẩy SX lúa theo hướng tiên tiến, hiện đại, nâng cao hiệu quả sản xuất của người lao động, góp phần quan trọng trong việc xây dựng nông thôn mới tại Hà Nội. Vấn đề cần tháo gỡ vướng mắc hiện nay chính là sự quyết tâm của lãnh đạo các huyện, thị xã, các xã, sự vào cuộc của hệ thống ngân hàng, tín dụng và các DN mạnh dạn đầu tư, các hộ dân tích cực tham gia thì đề án mới khả thi.