20 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ: Một chương tươi sáng

Nếu như thời khắc đầy ý nghĩa 12-7-1995 được nhìn nhận như hơi ấm đầu tiên đánh thức khối băng lạnh lẽo đã chôn chặt mối bang giao giữa hai quốc gia ở hai bờ Thái Bình Dương thì vô vàn nỗ lực từ cả hai phía suốt hai thập kỷ qua đang giúp hồi sinh một trong những mối liên kết trắc trở và khó khăn nhất của thế kỷ XX. Vì những biến động trên bàn cờ chính trị thế giới mà lời đề nghị thiết lập quan hệ hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong 14 bức thư Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi cho các lãnh đạo ở Washington, trong đó có Tổng thống Harry Truman năm 1946 đã không thành hiện thực. Để rồi sau đó, lịch sử của hai dân tộc đã từng là đồng minh trong cuộc chiến chống phát xít phải ghi nhận những trang đau thương và đầy ám ảnh.

Thật hiếm có một làng mạc nào tại Việt Nam mà không có những dấu tích chiến tranh trong khi "hội chứng Việt Nam" đã đeo đuổi biết bao cựu binh Mỹ, gia đình họ và là một vấn đề xã hội gây nhức nhối nước Mỹ trong một thời gian dài. Vì vậy, việc bình thường hóa quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ là kết quả của một chặng đường dài mà theo Ngoại trưởng Mỹ John Kerry là "một tiến trình đầy khó nhọc, đau đớn, đòi hỏi rất nhiều nỗ lực, lòng dũng cảm và một chút nhượng bộ".

Thế nhưng, khi bóng đen u ám của quá khứ càng nặng nề bao nhiêu thì việc hai đối thủ một thời đã đến được với nhau để cùng viết nên một trang sử mới của tình hữu nghị, bè bạn, đối tác, của những khát vọng hạnh phúc, thịnh vượng lại càng có ý nghĩa bấy nhiêu. Như cựu Tổng thống B.Clinton đã chia sẻ: "Khi những người bạn Việt Nam của chúng tôi nói họ sẽ chấp nhận chúng tôi và chúng tôi cũng nói sẽ chấp nhận họ, có nghĩa là chúng ta đều được giải thoát".

Vượt qua bước khởi đầu gian nan của 20 năm trước, cây cầu hợp tác được dựng nên bằng cố gắng của các thế hệ lãnh đạo hai nước và khát vọng vươn tới của cả hai dân tộc đang ngày càng trở nên vững chắc. Hành trình ấy ghi nhận sự ủng hộ và đóng góp không mệt mỏi của Thượng nghị sĩ John Kerry hiện là Ngoại trưởng Hoa Kỳ, Thượng nghị sĩ John McCain, Chuck Robb, Max Cleland… của những người Mỹ bình thường sẵn sàng rời bỏ quê hương tới Việt Nam vì công tác thiện nguyện, của những người nông dân Việt Nam không ngần ngại ngâm mình trong bùn đất để tìm kiếm di cốt quân nhân Mỹ hay xới tung những cánh đồng của mình vì những người đã từng ở bên kia chiến tuyến... Còn rất nhiều các ví dụ để thấy rằng chỉ cần mở rộng vòng tay và đến với nhau bằng tình cảm chân thành thì mọi rào cản sẽ được vượt qua và "không có gì là không thể".

Và thành quả của hai thập kỷ hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ có thể thuyết phục bất kỳ ai vẫn còn nghi hoặc rằng hợp tác tốt đẹp hơn nhiều so với xung đột. Cách đây 20 năm, thật không dễ tin rằng kim ngạch thương mại hai nước đang ở mức 500 triệu USD sẽ có thể lên gần 30 tỷ USD như hiện nay. Với con số này, Việt Nam đã vượt Thái Lan và Malaysia trở thành nhà xuất khẩu hàng hóa lớn nhất của ASEAN sang Hoa Kỳ. Cũng như thế, giờ đây nước Mỹ không còn là mảnh đất cấm xa xôi mà đã thành điểm đến của khoảng 17.000 sinh viên Việt Nam, nơi mà Tổng thống Barack Obama trong diễn văn kỷ niệm sinh nhật lần thứ 239 của Hoa Kỳ khẳng định là "miền đất mà tất cả mọi người được tạo ra một cách bình đẳng sẽ được tận hưởng cuộc sống tự do, là nơi mà bất kỳ ai với quyết tâm và mơ ước đều có thể nắm bắt cơ hội".

Bên cạnh kinh tế, thương mại, giáo dục, văn hóa, công nghệ, môi trường, hợp tác quốc phòng, an ninh đã trở thành trụ cột mới để làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác toàn diện giữa Việt Nam - Hoa Kỳ. Những chuyển động này không chỉ để thích ứng với biến đổi phức tạp và nhiều thách thức của thời cuộc mà còn phù hợp với lợi ích, mong muốn và kỳ vọng của nhân dân hai nước.

40 năm sau cuộc kháng chiến mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong chuyến thăm Hoa Kỳ nhấn mạnh là để giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và 20 năm sau bình thường hóa quan hệ ngoại giao, cả Hoa Kỳ, Việt Nam đều nhìn nhận nhau như những đối tác quan trọng và chiến lược. Đây là một bước tiến dài để chúng ta cùng chia sẻ niềm vui và tìm thấy động lực cho việc củng cố niềm tin và xây dựng sự gắn bó hiệu quả, lâu dài bởi theo như Ngoại trưởng John Kerry "không có hai nước nào khác nỗ lực hơn, làm được nhiều hơn và làm được tốt hơn để cố gắng đến với nhau, thay đổi lịch sử và thay đổi tương lai".

20 năm không phải là một quãng đường dài so với lịch sử của hai dân tộc nhưng chắc chắn là một chương tươi sáng trong mối quan hệ thăng trầm giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Ở đó, bằng trái tim, ý chí của tình bè bạn, chúng ta đã cùng nhau đẩy lùi bóng tối của quá khứ để đón nhận ánh sáng của hợp tác, phát triển. Cựu Tổng thống B.Clinton từng nói rằng quá khứ chỉ là cái đến trước tương lai chứ không phải là cái quyết định tương lai. Và với những thành công đầy khích lệ, mối quan hệ hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ hơn bất kỳ khi nào đang đứng trước tương lai rộng mở với những thời cơ không thể bị bỏ lỡ.