Xô-ma-li:Hy vọng tái lập hòa bình rất mong manh

Bạo lực liên tục xảy ra tại thủ đô Mô-ga-đi-su

Với dân số 10 triệu người, Xô-ma-li là quốc gia thuộc vùng Sừng châu Phi, giáp với Biển Đỏ và Ấn Độ Dương. Dân cư phần lớn theo đạo Hồi và sống du mục. Cuối thế kỷ 19, các nước đế quốc chia nhỏ Xô-ma-li để dễ bề cai trị: Anh chiếm miền Bắc, I-ta-li-a chiếm miền Nam, Pháp cũng chiếm 1 phần. Đầu chiến tranh thế giới lần thứ II, I-ta-li-a chiếm toàn bộ Xô-ma-li.

Sau khi quân đội I-ta-li-a bị đánh bại ở châu Phi, miền Nam Xô-ma-li thuộc quyền quản lý của Anh. Năm 1960, Anh trao trả độc lập cho Xô-ma-li. Ngày 1-7-1960, miền Bắc và miền Nam Xô-ma-li hợp nhất thành nước CH Xô-ma-li. Năm 1979 Xô-ma-li thông qua Hiến pháp mới và bầu Quốc hội mới. Tướng Mô-ha-mét Xi-át Ba-rê được bầu làm Tổng thống.

Kể từ năm 1991 đến nay, Xô-ma-li luôn ở trong tình trạng bị chia cắt, hỗn loạn sau khi thủ lĩnh các phe phái lật đổ nhà độc tài Mô-ha-mét Xi-át Ba-rê quay ra chống đối lẫn nhau. Tình trạng vô chính phủ khiến Xô-ma-li bị hủy diệt khốc liệt, hạn hán, mất mùa, đói kém xảy ra liên miên. Dưới danh nghĩa của LHQ khẩn cấp viện trợ lương thực cho nhân dân Xô-ma-li, từ năm 1992, Mỹ đã đưa quân vào nước này càng làm cho tình hình căng thẳng và phức tạp. Cuối năm 2004, một chính phủ lâm thời chuyển tiếp do LHQ ủng hộ đã được thành lập tại Xô-ma-li, song xung đột đẫm máu giữa các phe phái vẫn cứ tiếp diễn.

Bạo lực bùng phát tại thủ đô Mô-ga-đi-su từ tháng 2-2006 sau khi các tướng lĩnh thành lập Liên minh khôi phục hòa bình và chống khủng bố (ARPCT - được cho là có sự hậu thuẫn của Oa-sinh-tơn) với mục tiêu chấm dứt ảnh hưởng của Hồi giáo cực đoan cũng như nguy cơ khủng bố ở Xô-ma-li. Trong khi đó, các tay súngHồi giáo, hiện đang nắm quyền kiểm soát đất nước, vốn bị cáo buộc là có mối liên hệ với mạng lưới Al Qaeda.

Những ngày qua, các cuộc giao tranh hỗn loạn nhằm tranh chấp quyền kiểm soát thủ đô Mô-ga-đi-su giữa nhóm vũ trang Liên minh Khôi phục hòa bình và chống khủng bố (ARPCT) và Liên minh Tòa án Hồi giáo khiến ít nhất hơn 60 người thiệt mạng, hơn 150 người bị thương. Bạo loạn đã khiến hàng nghìn người dân Xô-ma-li phải bỏ nhà cửa đi lánh nạn.

Đây là đợt xung đột lớn thứ 3 kể từ tháng 2-2006 đến nay. Các cuộc giao tranh giữa hai lực lượng nói trên đã tạo nên những trận chiến đẫm máu nhất trong vòng 15 năm nội chiến ở nước này. Số người chết tại Mô-ga-đi-su trong hơn 3 tháng qua lên đến hơn 270 người.

Hồi đầu tháng 5-2006, tiếng súng tại phía Bắc thủ đô Mô-ga-đi-su đã tạm lắng sau khi Thủ lĩnh Sa-ríp Sây-khơ A-mét nhân danh Liên minh tòa án Hồi giáo đã cùng với đại diện Liên minh ARPCT Nu-u Đắc-lê ký kết thỏa thuận khôi phục hóa bình và chống khủng bố. Tuy nhiên, tình hình an ninh tại thành phố này vẫn hết sức căng thẳng do một số chỉ huy quân sự của ARPCT dọa sẽ không hạ vũ khí cho đến khi các tay súng của Liên minh tòa án Hồi giáo bị đánh bại. Xung đột bùng phát trở lại từ ngày 24-5 ở khu vực phía Bắc Mô-ga-đi-su. Nguyên nhân là do Liên minh tòa án Hồi giáo muốn thiết lập một nhà nước Hồi giáo ở Xô-ma-li. Liên minh này đã cướp phá nhiều khu vực phía Đông và Nam thủ đô Mô-ga-đi-su, đồng thời đánh chiếm đầu mối giao thông quan trọng mang tên K4 ở trung tâm thành phố này.

Hy vọng cho việc tái lập hòa bình của Xô-ma-li ngày càng trở nên mong manh.

Nguyễn Phúc