Kinh tế

Xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Việt: Việc cấp bách cần làm

Thanh Hiền • 18/02/2024 - 07:38

Nước ta có nhiều nông sản xuất khẩu hàng đầu thế giới, song vị thế nông sản Việt vẫn chưa được định hình, định danh trên thị trường quốc tế khi có tới gần 80% sản phẩm đến tay người tiêu dùng dưới danh nghĩa của những doanh nghiệp nước ngoài.

Trước thực tế đó, việc xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản trở nên cấp bách hơn bao giờ hết khi nước ta mở được nhiều cánh cửa thị trường có yêu cầu cao như Nhật Bản, Mỹ, Liên minh châu Âu (EU)... qua các hiệp định thương mại đã ký kết và có hiệu lực.

Sơ chế sầu riêng xuất khẩu tại Công ty TNHH Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu (tỉnh Bến Tre).

Để nâng tầm giá trị sản phẩm...

Câu chuyện về trái sầu riêng được các chuyên gia kinh tế đưa ra làm dẫn chứng về ý nghĩa của việc xây dựng thương hiệu. Cùng là sầu riêng nhưng giống Musang King của Malaysia trồng tại Việt Nam đang được bán từ 500.000 đến 800.000 đồng/kg. Trong khi giống sầu riêng RI6 của Việt Nam, chất lượng được đánh giá không hề thua kém nhưng giá cao nhất cũng chỉ khoảng 100.000 đồng/kg. Đây là sự khác biệt giữa một sản phẩm có thương hiệu và chưa có, hoặc có thương hiệu nhưng chưa đủ mạnh.

Hay như câu chuyện nhân sâm Hàn Quốc. Một củ sâm có giá rất rẻ, chỉ vài USD nhưng Hàn Quốc không bán củ sâm đó mà tạo ra cả hệ sinh thái quảng bá. Nhà nước bảo trợ cho những điểm trưng bày sâm uy tín mà bất cứ đoàn du khách nào đến Hàn Quốc cũng nhất định phải tới để nghe câu chuyện về sâm Hàn Quốc và mua những sản phẩm được chế biến từ củ sâm. Cùng với đó, người Hàn Quốc cũng chú trọng việc khuyến nghị về lợi ích của sâm Hàn Quốc tới tất cả các nước, quảng bá qua cả phim ảnh...

Theo các chuyên gia kinh tế, nước ta có nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu hàng đầu thế giới như gạo, cà phê, tiêu, điều, trái cây, rau, quả, thủy, hải sản... nhưng đến thời điểm hiện tại, có đến 80% sản lượng nông sản xuất khẩu chưa xây dựng được thương hiệu, chưa có logo, nhãn mác riêng và chưa tham gia đầy đủ vào chuỗi giá trị toàn cầu. Vì vậy, mục đích của việc xây dựng thương hiệu không phải để bán được nhiều sản phẩm hơn, mà là để bán được giá cao hơn, đem về nhiều giá trị hơn cho đất nước, cho doanh nghiệp và đặc biệt là cho người nông dân.

Kinh nghiệm thực tiễn của nhiều quốc gia trên thế giới cho thấy, để thành công trong việc thúc đẩy tiêu thụ đặc sản địa phương tại các thị trường xuất khẩu, rất cần chú trọng gây dựng, bảo vệ và gìn giữ thương hiệu. Do đó, ngoài việc quy hoạch phát triển các vùng nông sản chất lượng cao cũng cần đặc biệt quan tâm xây dựng và bảo vệ thương hiệu sản phẩm nông sản Việt Nam trên thị trường, đặc biệt là thị trường nước ngoài…

... còn rất nhiều việc phải làm

Thời gian qua, nhiều chương trình, đề án, dự án, kế hoạch nhằm xây dựng và phát triển thương hiệu đã được thực hiện từ trung ương đến địa phương, tiếp cận theo xu hướng chung của thế giới nhằm xây dựng thương hiệu quốc gia và thương hiệu vùng, miền, địa phương.

Để xây dựng thương hiệu quốc gia, Chính phủ đã phê duyệt và triển khai nhiều chương trình như: Chiến lược xây dựng thương hiệu thực phẩm Việt Nam, Chương trình thương hiệu quốc gia (Vietnam Value), Chương trình phát triển tài sản trí tuệ đến năm 2030, Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050... Mục đích của các chương trình nhằm xây dựng, quảng bá nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý và tên gọi xuất xứ hàng hóa Việt Nam trên thị trường trong và ngoài nước, để hàng hóa của Việt Nam phát huy giá trị, nâng cao sức cạnh tranh.

Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Nutifood Trần Bảo Minh cho rằng, thương hiệu nông sản Việt Nam muốn có vị thế, muốn cạnh tranh được trên trường quốc tế phải bắt đầu từ phân tích lợi thế. Nếu đem táo, lê của Việt Nam cạnh tranh với Australia thì không bằng, nhưng chôm chôm, sầu riêng thì có nhiều cơ hội. Nếu không biết lợi thế là gì thì sẽ rất khó để xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam vì làm nông nghiệp phải có đất, mà đất có giới hạn.

Còn theo Phó Tổng Giám đốc Công ty Chăn nuôi C.P Việt Nam Boonlap Watcharawanitchakul, Việt Nam có rất nhiều sản phẩm, cung cấp nhiều nông sản, thủy sản cho thế giới, nhưng quan trọng là phải chọn lựa được sản phẩm độc đáo để tập trung quảng bá đến khắp thế giới. Có sản phẩm khác biệt rồi thì phải có tiêu chuẩn chất lượng và phải có chiến lược marketing mang tầm quốc gia…

Giáo sư Võ Tòng Xuân, chuyên gia lĩnh vực lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long phân tích, trong các loại nông sản, gạo xây dựng được thương hiệu mạnh nhất. Gạo Việt Nam đã xuất khẩu được vào một số thị trường khó tính trên thế giới nhưng để trở thành thương hiệu mạnh và nói đến gạo là nghĩ ngay đến Việt Nam thì còn rất nhiều việc phải làm. Trong khi đó, doanh nghiệp không có nguồn nguyên liệu, không có diện tích lớn nên muốn xuất khẩu gạo phải mua hàng qua thương lái là chính. Ở nhiều nơi, nông dân vẫn theo tập quán canh tác nhỏ, không muốn phá bờ thửa ruộng của mình để dồn điền.

Theo chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú, xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Việt Nam đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Trước hết, mỗi loại sản phẩm cần xây dựng được vùng nguyên liệu ổn định, minh bạch, giám sát được, không chỉ qua tích tụ đất đai mà bằng liên kết các nông hộ. Liên kết chặt chẽ vùng trồng với doanh nghiệp là cơ sở quan trọng để bảo đảm sản lượng, chất lượng, xây dựng thương hiệu. Song song đó, tổ chức tốt việc đăng ký bảo hộ thương hiệu ở nước ngoài, nghiên cứu giống, cấp chỉ dẫn địa lý và đẩy mạnh chế biến, chế biến sâu tạo giá trị gia tăng, góp phần từng bước xây dựng thương hiệu cho nông sản Việt Nam.