Xây dựng nông thôn mới: Gian nan thực hiện tiêu chí về hợp tác xã

Khó nhất là vốn

Theo ông Lê Đức Thịnh - Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông nghiệp (Bộ NN&PTNT), việc đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất theo tiêu chí 13 xây dựng NTM của các HTX còn chậm. Đa phần HTX lúng túng trong thực hiện Luật HTX sửa đổi 2012. Các HTX nông nghiệp đều thiếu vốn sản xuất, kinh doanh, mức vốn bình quân của các HTX trên cả nước chỉ khoảng 1,5 tỷ đồng/HTX, trong đó phần lớn là tài sản cố định đã sử dụng lâu năm, xuống cấp, lạc hậu như: Nhà xưởng, hệ thống kênh mương, trạm bơm, máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp... Khó khăn lớn nhất là các HTX nông nghiệp thường khó tiếp cận với nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng do không có tài sản thế chấp, hoạt động kinh doanh rủi ro. Hơn 3 năm qua, hơn 2 vạn HTX chỉ được hỗ trợ khoảng 1.000 tỷ đồng. Hiện chỉ có 1,7% tổng số HTX được vay vốn. Ông Nguyễn Đại Thắng - Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp Đại Lan (Thanh Trì) cho biết, các HTX hiện nay hoạt động khá lúng túng, bế tắc không theo kịp yêu cầu ngày càng cao của thị trường dù Nhà nước đã ban hành Luật HTX sửa đổi năm 2012 và có nhiều chính sách hỗ trợ, đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Trước những bức xúc của các HTX về nguồn vốn, ông Nguyễn Tuấn Anh - cán bộ tín dụng Phòng Giao dịch Ngân hàng Agribank huyện Thanh Oai cho biết, trước đây Agribank có triển khai cho vay đối với HTX nhưng hiện không thực hiện cho vay đối tượng này. Nguyên nhân là nếu HTX muốn vay theo Nghị định số 55/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 9-6-2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn thì phải hoạt động theo Luật HTX năm 2012. Tuy nhiên, đa phần các HTX trên địa bàn huyện chưa hoạt động theo Luật HTX 2012. Không những thế HTX chưa đáp ứng được các tiêu chí của ngân hàng về hồ sơ pháp lý, phương án kinh doanh khả thi... nên ngân hàng không cho vay. Còn ông Lều Vũ Điều - Phó Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam nhận định: Thời gian qua, các cấp ủy, chính quyền địa phương chưa quan tâm đúng mức tới hoạt động của HTX nên chưa tập trung tháo gỡ khó khăn, giúp HTX đổi mới theo Luật HTX 2012. Điều này gây khó khăn cho các xã thực hiện NTM đặc biệt là các xã đạt từ 15 đến 16/19 tiêu chí về NTM.

Cần đổi mới tư duy

Theo Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Võ Kim Cự, để mô hình kinh tế hợp tác, HTX phát triển vững mạnh, tạo việc làm, tăng thu nhập cho nông dân, các địa phương cần tiếp tục tuyên truyền, tổ chức thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Các HTX đổi mới phải gắn với mục tiêu xây dựng NTM nhằm tạo nên sự thống nhất, đồng thuận cao trong nhận thức về vị trí, vai trò, tác dụng của mô hình HTX trong cơ chế thị trường. Ngoài chính sách hỗ trợ của Nhà nước, HTX phải chủ động đổi mới tư duy, thay đổi cách nghĩ, cách làm để phù hợp với Luật HTX năm 2012. Liên minh HTX các tỉnh, thành phố cần bố trí cán bộ theo dõi các quận, huyện thường xuyên liên hệ với chính quyền xã, nắm bắt khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện tiêu chí số 13 về thành lập HTX cũng như khi HTX đi vào hoạt động. Ông Nguyễn Phi Đức - Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp và dịch vụ Dương Liễu (Hoài Đức) cho rằng, các cơ quan chức năng cần chỉ đạo hệ thống ngân hàng hỗ trợ cho các HTX chuyển đổi theo luật được vay vốn với lãi suất ưu đãi để mở rộng quy mô sản xuất. Bên cạnh đó là đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tìm đầu ra cho sản phẩm hàng hóa nông sản do HTX sản xuất ở thị trường trong và ngoài nước.

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu chỉ rõ, xây dựng NTM là nhiệm vụ hàng đầu của cả hệ thống chính trị. Trong đó, HTX có vai trò quan trọng để thay đổi hình thức tổ chức sản xuất ở địa phương và nâng cao đời sống cho nhân dân. Thời gian tới, các bộ, ngành trung ương và địa phương cần rà soát, sửa đổi bổ sung, hoàn thiện để đồng bộ các chính sách khuyến khích hỗ trợ phát triển kinh tế hợp tác, HTX, đưa Luật HTX năm 2012 sớm đi vào cuộc sống. Các bộ, ngành cần hỗ trợ Liên minh HTX xây dựng thí điểm một số mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị hàng hóa quy mô lớn. Trước mắt là mô hình HTX, liên hiệp HTX cung ứng thực phẩm an toàn của Việt Nam tại một số khu vực, vùng miền… mang lại hiệu quả kinh tế cao.