Vốn đầu tư nước ngoài đang dịch chuyển mạnh vào Việt Nam

Động lực từ Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)

Theo nghiên cứu từ Savills, trong nửa đầu năm 2015, những dự án công nghiệp dệt may quy mô lớn được phê duyệt đã thúc đẩy lĩnh vực sản xuất, đóng góp 4,18 tỷ USD tương đương 76% nguồn vốn đầu tư nước ngoài mới (FDI) vào Việt Nam.

Ngành vải sợi - dệt may được kỳ vọng sẽ phát triển với tốc độ hai con số khi Hiệp định TPP được kí kết, mặc dù Hiệp định này vẫn chưa được thống nhất vào cuối tháng 7 vừa qua. TPP sẽ ràng buộc các loại vải và hàng may mặc xuất khẩu phải có nguồn gốc nguyên liệu từ các nước tham gia vào Hiệp định. Do đó, rất nhiều nhà đầu tư từ Trung Quốc đã lên kế hoạch đầu tư để đón đầu cơ hội này.

Một nghiên cứu gần đây của Ngân hàng Standard Chartered cho thấy có một sự dịch chuyển vốn đầu tư từ Trung Quốc sang các nước trong khối ASEAN để tận dụng cơ hội từ Hiệp định sắp tới. Khoảng 44% đơn vị tham gia nghiên cứu chọn Việt Nam do có một thị trường nội địa rất lớn, 29% nêu lý do là chi phí hoạt động thấp và 18% là nhân công dồi dào.

Đáng chú ý là Tập đoàn Microsoft đã công bố đóng cửa hai nhà máy sản xuất điện thoại Nokia ở Trung Quốc để chuyển sang Việt Nam. Tập đoàn này sẽ mở rộng nhà máy có quy mô đầu tư lên đến 210 triệu đô la Mỹ tại khu công nghiệp (KCN) Việt Nam - Singapore đặt tại Bắc Ninh, đồng thời sẽ tăng gấp ba tổng số nhân công so với hai nhà máy cũ.

Mặt khác, quan hệ đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), trong đó Việt Nam và Singapore là thành viên, tạo điều kiện cho các cơ hội đầu tư song phương. KCN Việt Nam - Singapore (VSIP), đặt tại tỉnh Quảng Ngãi, đến nay đã thu hút 7,8 triệu đô la Mỹ vốn FDI kể từ khi khai trương vào cuối năm 2013. Tập đoàn Mapletree Singapore đã cam kết đầu tư khoảng 1 tỷ đô la Mỹ cho việc phát triển các KCN, tòa nhà văn phòng và căn hộ ở Việt Nam trong thời gian tới. Các nhà đầu tư Singapore khác như Famed Banyan Tree, Keppel Land và Capital Land cũng thông báo kế hoạch đầu tư vào những dự án bất động sản quy mô lớn tại Việt Nam.

Gia tăng các KCN trọng điểm, đóng cửa một số KCN tỷ lệ thuê thấp

Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vào tháng 7/2015, Việt Nam có 299 KCN với tổng diện tích đất khoảng 84.000 ha, trong đó tổng diện tích đất cho thuê là 56.000ha (chiếm 66%). Diện tích đã được thuê là khoảng 26.000ha, bằng 46% tổng diện tích đất cho thuê. Trong các KCN trên có 212 KCN đang hoạt động với diện tích đất 60.000ha và 87 KCN với 24.000ha đất đang được giải phóng mặt bằng và xây dựng cơ sở hạ tầng.

Bên cạnh đó, KCN trọng điểm phía Nam (SKEZ) gồm TP.HCM và các tỉnh lân cận như Bình Dương, Đồng Nai, Long An và Bà Rịa - Vũng Tàu. SKEZ bao gồm 106 KCN đang hoạt động với tổng diện tích là 33.500ha. Các KCN này có lợi thế nằm gần đường quốc lộ, đường liên tỉnh, cảng biển và cảng hàng không quốc tế.

KCN trọng điểm phía Bắc (NKEZ) bao gồm 7 tỉnh/thành là: Hà Nội, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hưng Yên, Quảng Ninh và Hải Dương. Có 46 khu công nghiệp trong NKEZ, với tổng diện tích hơn 12.100ha. Hầu hết các KCN nằm dọc theo Quốc lộ 5 (Hà Nội - Hải Phòng), đường cao tốc Thăng Long - Nội Bài, Quốc lộ 2, và Quốc lộ 18 (Bắc Ninh - Móng Cái).

Vừa qua, Chính phủ đã yêu cầu các địa phương thu nhỏ quy mô, thậm chí đóng cửa một số KCN có tỷ lệ thuê thấp để dành chỗ cho các kế hoạch phát triển khác. Ví như, KCN Ba Thiên ở tỉnh Vĩnh Phúc, KCN Cam Ranh ở tỉnh Khánh Hòa đã bị thu hồi giấy chứng nhận đầu tư. Riêng đối với ngành công nghiệp dệt may, rất nhiều địa phương sẽ chỉ ưu tiên những nhà đầu tư có công nghệ cao và số lượng nhân công hạn chế vì lý do môi trường.

TP Hồ Chí Minh, Hà Nội dẫn đầu về số lượng nhà đầu tư

TP Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế của SKEZ nên nhận được số lượng dự án FDI lớn nhất. Chỉ tính riêng trong nửa đầu năm 2015, các doanh nghiệp Anh Quốc đầu tư nhiều nhất vào thành phố, chiếm 59% vốn FDI, theo sau là các nhà đầu tư đến từ quần đảo British Virgin (15%) và Hàn Quốc đứng thứ 3 (10%).

Trong quý I/2015, TP Hồ Chí Minh đã có 16 KCN đang hoạt động với 2.300ha diện tích đất cho thuê. Địa phương này đã thu hút 425 triệu đô la Mỹ từ FDI, tăng 50% so với năm ngoái. TP HCM đã công bố kế hoạch mở 7 KCN mới, tổng diện tích khoảng 2.000ha để đón dòng vốn FDI trong ngành dệt may, dịch vụ và các ngành chế biến thực phẩm.

Trong những năm gần đây, TP Hồ Chí Minh đã áp dụng chính sách thuế ưu đãi để khuyến khích các doanh nghiệp mới hoạt động trong các ngành công nghệ cao và các ngành khoa học liên quan. Để chào đón các nhà đầu tư nước ngoài, cơ sở hạ tầng của TP Hồ Chí Minh đã và đang phát triển nhanh chóng với nhiều dự án đang được tiến hành, như đường cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành, tuyến metro số 1 và các đường vành đai của thành phố. Đầu năm 2016, hai tuyến đường trọng điểm sẽ khởi công xây dựng gồm tuyến đường Vành đai 3 kết nối với huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai và đường cao tốc Bến Lức - Long Thành.

Ở Hà Nội, hiện có tổng số 12 KCN và khu công nghệ cao đang hoạt động với tổng diện tích đất 2.400ha và khoảng 1.500ha diện tích cho thuê. Hết quý I/2015, các KCN Hà Nội đã thu hút 55,1 triệu đô la Mỹ vốn đầu tư, tăng 52% so với năm ngoái. Có tất cả 588 dự án đầu tư vào các KCN Hà Nội bao gồm 312 dự án FDI với tổng vốn đăng ký 4,85 tỷ đô la Mỹ và 276 dự án đầu tư trong nước với hơn 530 triệu đô la Mỹ vốn đăng ký.

Các nước châu Á như Nhật Bản, Trung Quốc tiếp tục là nhà đầu tư hàng đầu tại các KCN Hà Nội với các dự án tập trung vào kỹ thuật cơ khí, điện tử và các ngành công nghiệp hỗ trợ.

Vào tháng 6 vừa qua, 22,7km đầu tiên thuộc dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng đã thông xe. Việc hoàn thành dự án này (trên 100km) vào năm 2016 sẽ góp một phần quan trọng trong việc kết nối Hà Nội, Hải Phòng và Quảng Ninh cũng như các khu kinh tế trọng điểm phía Bắc (NKEZ) và cảng Hải Phòng.