Việt Nam sắp có thị trường bán buôn điện cạnh tranh

Để chuẩn bị cho lộ trình trên, Bộ Công thương vừa tổ chức hội thảo “Thiết kế chi tiết thị trường bán buôn điện cạnh tranh” để lấy ý kiến rộng rãi từ các nhà quản lý Bộ Tài Chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các Tập đoàn như EVN, TKV, PVN, các tổng công ty phát điện, các nhà máy điện, các tổng công ty điện lực, Trung tâm Điều độ HTĐQG, Công ty Mua bán điện, TCT Truyền tải điện quốc gia.

Hội thảo còn có đại diện các tổ chức quốc tế như: Ngân hàng thế giới (WB), Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB), Cơ quan Phát triển Pháp (AfD), Liên minh Châu Âu (EU), Ngân hàng tái thiết Đức (KfW)và một số tổ chức quốc tế khác…

Thực tế, xây dựng và phát triển thị trường điện cạnh tranh là một trong những chiến lược dài hạn của ngành điện Việt Nam, đã được quy định tại Luật Điện lực. Theo Lộ trình quy định tại Quyết định 63/2013/QĐ-TTg ngày 08 tháng 11 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ, thị trường điện tại Việt Nam sẽ phát triển từ cấp độ phát điện cạnh tranh sang cấp độ bán buôn điện cạnh tranh; và cuối cùng là bán lẻ điện cạnh tranh, mỗi cấp độ gồm 2 giai đoạn thí điểm và hoàn chỉnh.

Thị trường phát điện cạnh tranh vận hành chính thức từ 1 tháng 7 năm 2012. Qua gần 3 năm vận hành, thị trường phát điện cạnh tranh vận hành đã giúp tạo được cơ chế cạnh tranh trong khâu phát điện, tăng tính minh bạch trong huy động các nguồn điện, tạo động lực cho các đơn vị phát điện vận hành hiệu quả, từ đó đưa ra giá điện khâu phát được thiết lập từ quy luật cung cầu khách quan, tạo tín hiệu cho thu hút đầu tư nguồn điện, giảm dần đầu tư của nhà nước và tăng đầu tư từ các thành phần kinh tế khác và đầu tư từ nước ngoài.

Các kết quả đạt được của thị trường phát điện cạnh tranh cũng như các kiến thức, bài học bổ ích để từng bước hoàn thiện, tạo tiền đề cho việc phát triển lên thị trường bán buôn cạnh tranh.

Để chuẩn bị cho việc hình thành thị trường bán buôn cạnh tranh, từ năm 2016, Bộ Công thương đã ban hành Quyết định 6463/QĐ-BCT ngày 22 tháng 7 năm 2014 phê duyệt Thiết kế tổng thể Thị trường bán buôn điện cạnh tranh Việt Nam. Từ tháng 9 năm 2014, Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) đã phối hợp với Liên danh tư vấn Intelligent Energy Systems và SW Advisory (Úc) nghiên cứu xây dựng Thiết kế chi tiết Thị trường bán buôn điện cạnh tranh trong khuôn khổ dự án Hỗ trợ kỹ thuật do Cơ quan phát triển Pháp (AfD) tài trợ.

Qua một số lần hội thảo, lấy ý kiến góp ý của đại diện các Bộ, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, các đơn vị điện lực tư vấn đã hoàn thiện Dự thảo lần 2 Thiết kế chi tiết Thị trường bán buôn điện cạnh tranh.

Thị trường bán buôn điện cạnh tranh sẽ tạo bước phát triển mở rộng cho các đối tượng tham gia thị trường điện so với thị trường phát điện cạnh tranh hiện tại. Nếu trong thị trường phát điện cạnh tranh mới có khoảng trên 50% số lượng các nhà máy điện tham gia thị trường, chuyển sang thị trường bán buôn dự kiến sẽ bao gồm hầu hết các đơn vị phát điện sẽ tham gia chào giá trên thị trường. Đặc biệt tất cả 5 Tổng Công ty điện lực và các khách hàng lớn đủ điều kiện sẽ có cơ hội tham gia thị trường điện bán buôn, được tự do lựa chọn đối tác ký hợp đồng hoặc mua bán điện trên thị trường điện giao ngay.

Tại hội thảo lần này, các đại biểu đã đặt ra một số vấn đề, thách thức cần phải phối hợp, tập trung xem xét như cơ chế hợp đồng song phương giữa các Tổng Công ty điện lực và các đơn vị phát điện nhằm giảm thiểu rủi ro về biến động giá trên thị trường giao ngay; Cơ chế chào giá cho các nhà máy thủy điện đa mục tiêu và BOT; cơ chế dịch vụ phụ trợ trong thị trường cạnh tranh bán buôn...

Về lâu dài, khi thị trường điện được phát triển lên các cấp độ cao hơn, số lượng các khách hàng tiêu thụ điện có cơ hội được lựa chọn nhà cung cấp điện sẽ tăng dần lên theo thời gian, tài chính các khâu trong ngành điện được cải thiện, giá điện hình thành hợp lý dựa trên quy luật cung cầu khách quan, chất lượng cung cấp điện được tăng lên, việc sử dụng điện sẽ hiệu quả hơn và các khách hàng sử dụng điện sẽ được hưởng các lợi ích khác từ thị trường điện cạnh tranh.

Tại hội thảo, Cục Điều tiết điện lực cũng công bố trong tháng 5 năm 2015, Bộ Công thương sẽ tiếp tục có hội thảo rộng rãi để trình bày kế hoạch triển khai thực hiện thị trường điện bán buôn cạnh tranh trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2021 khi Việt Nam chuyển sang thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.

Bộ Công thương kỳ vọng, thị trường điện bán buôn điện cạnh tranh sẽ được vận hành theo đúng tiến độ và đạt được các mục tiêu đề ra là xây dựng một thị trường điện cạnh tranh phù hợp với các điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam, cho phép các khách hàng mua điện mà trước hết là các khách hàng lớn được trực tiếp mua điện trên thị trường điện.