Vì sao chưa thể thả nổi hoàn toàn tỷ giá?

Thị trường ngoại tệ diễn biến tích cực

Thay vì công bố một mức tỷ giá cố định trong thời gian dài như trước đây, từ ngày 4/1 vừa qua, hàng ngày, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố tỷ giá trung tâm làm cơ sở để các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép thực hiện hoạt động kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối xác định tỷ giá mua, tỷ giá bán của VND với USD trong biên độ quy định. Tỷ giá trung tâm có thể biến động hàng ngày theo cả hai chiều lên xuống, được xác định trên cơ sở tham chiếu diễn biến tỷ giá bình quân gia quyền trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng; diễn biến tỷ giá trên thị trường quốc tế của một số đồng tiền của các nước có quan hệ thương mại, vay, trả nợ, đầu tư lớn với Việt Nam, các cân đối kinh tế vĩ mô, tiền tệ và mục tiêu chính sách tiền tệ.

Công bố tỷ giá trung tâm biến động linh hoạt hàng ngày theo diễn biến cung cầu ngoại tệ trong nước, biến động trên thị trường thế giới, nhưng vẫn đảm bảo vai trò quản lý của NHNN theo định hướng điều hành chính sách tiền tệ.

Cách điều hành tỷ giá mới đã được thực hiện 3 tháng. Đánh giá về thị trường ngoại tệ sau một quý áp dụng cơ chế tỷ giá mới, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ-NHNN-Bùi Quốc Dũng cho biết, tỷ giá giao dịch trên thị trường giảm nhanh xuống mặt bằng mới thấp xa so với mặt bằng tỷ giá cuối năm ngoái.

Tính đến hôm qua (7/4), tỷ giá trung tâm đã giảm 200 VND/USD so với ngày công bố đầu tiên, thanh khoản của thị trường tốt. Đáng chú ý, cùng kỳ năm 2015, khi chưa áp dụng cơ chế tỷ giá trung tâm, “sóng” tỷ giá đã nổi lên theo diễn biến của thế giới, có thời điểm tỷ giá chỉ còn cách trần do NHNN công bố chưa đến 100 VND. Tình trạng đầu cơ, găm giữ ngoại tệ giảm mạnh, NHNN mua được lượng lớn ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối Nhà nước. Tất cả các TCTD mua ngoại tệ kỳ hạn của NHNN ngày 31/12/2015 đã hủy giao dịch kỳ hạn để tự cân đối trên thị trường.

Điều đáng nói, diễn biến tích cực này của thị trường ngoại tệ diễn ra trong bối cảnh thị trường tài chính thế giới có nhiều biến động mạnh theo chiều hướng bất lợi. Từ ngày 4/1 đến 7/1/2016, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc liên tiếp phá giá mạnh đồng NDT với tổng mức phá giá lên tới xấp xỉ 1,1%, thị trường chứng khoán Trung Quốc hai ngày phải ngừng giao dịch do lao dốc trên 7%, khiến sự sụt giảm trên một loạt các thị trường chứng khoán lớn, giá dầu chạm đáy hơn một thập kỷ. Đồng tiền nhiều nước châu Á giảm giá mạnh.

“Như vậy, việc thị trường ngoại tệ diễn biến ổn định trong bối cảnh thị trường thế giới có nhiều biến động mạnh là một xu hướng trái ngược hẳn so với năm 2015. Diễn biến này cho thấy điểm thành công nhất trong cách thức điều hành tỷ giá mới đã giúp thị trường ngoại tệ hấp thu tốt hơn các cú sốc bên ngoài, giảm thiểu tác động bất lợi tới tỷ giá. Mặt khác, cách thức điều hành tỷ giá mới cũng làm giảm động cơ đầu cơ, găm giữ ngoại tệ, khuyến khích tổ chức và cá nhân bán ngoại tệ ra lấy VND để hưởng lợi tức lớn hơn, giải phóng lượng ngoại tệ được đầu cơ, găm giữ trong thời gian qua”, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ nói.

Thả nổi hoàn toàn tỷ giá: Chưa thể

Việc thay đổi cách thức điều hành tỷ giá cũng là bước đi tiếp theo trong lộ trình chống đô la hóa, nâng cao vị thế của VND, ổn định tỷ giá và thị trường ngoại hối.

Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ cho rằng, cơ chế tỷ giá thả nổi có quản lý hiện nay là một lựa chọn phù hợp với một nền kinh tế mới nổi như Việt Nam, bởi với cơ chế tỷ giá thả nổi hoàn toàn cho phép thị trường tự do quyết định mức tỷ giá hàng ngày.

Tuy nhiên, tỷ giá thả nổi hoàn toàn thường biến động mạnh trong ngắn hạn trước tác động của các yếu tố tâm lý, kỳ vọng hay cú sốc kinh tế-tài chính trong và ngoài nước. Thực tế năm 2015 cho thấy tỷ giá nhiều nước đã biến động rất mạnh. Chẳng hạn, tại Malaysia, Ringit mất giá 22%; tại Indonesia, Rupia mất giá hơn 10%. Việc đồng tiền mất giá mạnh đã ảnh hưởng lớn đến cân đối vĩ mô của các nước này.

Bên cạnh đó, yếu tố tâm lý có thể khiến tỷ giá tăng cao hoặc giảm sâu một cách cực đoan mà không phản ánh đúng các cân đối vĩ mô của nền kinh tế trong một thời gian dài. Tỷ giá biến động mạnh sẽ gây khó khăn cho công tác lập kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến hiệu quả của nền kinh tế.

Vì thế, “chỉ có các nước có nền tài chính phát triển sâu với đầy đủ các công cụ để doanh nghiệp có thể bảo hiểm rủi ro về tỷ giá mới áp dụng cơ chế tỷ giá thả nổi hoàn toàn. Phần lớn các nước trên thế giới kể cả những nước có nền kinh tế tương đối phát triển như Singapore vẫn áp dụng cơ chế tỷ giá có quản lý”, ông Bùi Quốc Dũng nói.

Trong khi đó, việc điều hành tỷ giá quá cứng nhắc trong bối cảnh thị trường tài chính thế giới có nhiều biến động phức tạp có thể gây áp lực lớn đối với kinh tế trong nước. Vì vậy, theo ông Bùi Quốc Dũng, cơ chế tỷ giá thả nổi có quản lý hiện nay là một lựa chọn phù hợp với một nền kinh tế mới nổi như Việt Nam. Với việc tham gia vào một loạt các hiệp định thương mại tự do trong năm 2016, Việt Nam đang hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới hơn bao giờ hết. Cơ chế tỷ giá hiện nay cho phép tỷ giá của Việt Nam thay đổi kịp thời với những thay đổi về tỷ giá của các đối tác, và do đó đảm bảo được sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Cơ chế tỷ giá hiện nay cũng tránh được những biến động thái quá về tỷ giá, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tránh được những cú sốc không cần thiết do các biến động về tỷ giá gây ra.

Theo Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, khi thị trường tài chính của Việt Nam thực sự phát triển sâu và doanh nghiệp có đầy đủ các công cụ để bảo hiểm tỷ giá thì tỷ giá có thể thả nổi hoàn toàn cho thị trường quyết định.